Vísir - 07.10.1971, Blaðsíða 7

V-ÍSIR . Fimmtudagur 7. október 1971.
7
cTVIenningarmál

Ölafur Jónsson skrifar um bókmenntir:
*
Astir á Lyngdalsheiði
Sigurður Nordal:
Síra Magnús Grímsson
og Þjóðsögurnar.
Útgefandi Bókaútgáfan
Þjóösaga. 58 bls.
TJitgerð Siguröar Nordal í þess
ari fallegu lítlu bók, að
fyrirferð ekki nema meðal-tíma
ritsgrein, er að nafninu til máls-
vörn fyrir síra' Magnús Gríms-
san og hiut hans að þjóðsagna
söfnun Jóns Árnasonar. Tilefni
Sigurðar er grein sem Ólafur
Davíðsson skrifaði í Sunnánfara
1896 um síra Magnús og fór
þar furðu kuldalegum orðum
bæði um hans eigin skáldskap og
þjóösagnaritun hans — en sem
kunnugt er var Magnús Grims-
son ásamt' Jóní Árnasyni upp-
hafsmaöur þjóösagnasöfnunar á
íslandi og gáfu þeir sameigin
lega út hið fyrsta þjóðsagna-
safn, Islenzk ævintýri, 1852. Nú
hafa aðrir menn kunnað miklu
betur að meta þjóðsagnsöfnun
sVra Magnúsar, allt frá dögum
Jóns Árnásonar sem taldi hann
með hinum beztu þjóðsagnarit-
urum. Þess vegna virðist engin
sérstök ástæða að fara nú til
að hnekkja hinum ómaklegu
ummælum Ólafs Davíðssonár.
Enda er það mála sannast aö
grein Ólafs í Sunnanfara er
Sigurði Nordal ekki nema til-
efni ti] að lýsa miklu nýstár
legri og sögulegri uppgötvun
sinni.
Celiö nefnist fyrsta sagan i
safni þeirra Magnúsar
Grímssonar og Jöns Ámasonar,
og va'r meðferð þeirrar sögu
einmitt helzta aðfinnsluefni Ól-
afs Daviðssonar að þjóðsagna-
ritun síra Magnúsar. Saga'n hef-
ur varðveitzt V' handriti hans
(prentuð í Þjóðsögum Jóns
Árnasonar, Nýju safni, III, 1958,
bls. 112—14) og fylgir þar sú
athugásemd að sagan sé „orðrétt
rituð eftir handarriti Jóns Þórð-
arsonar“. En það er í stytztu
máli uppgötvun Sigurðar að
Selið sé alls engin þjóðsaga
heldur rómantísk smásaga upp
úr þjóðsagnaefni og höfundur
hennar enginn minni maður en
Jón (Þórðarson) Thoroddsen.
„Ég skal hreinskilnislega játa,“
segir Sigurður, „að um leið og
mér datt þetta í hug, fannst
mér það liggja svo i augum
uppi, að rökfærslu værj i raun-
inni ofaukið.“ Lesandanum eru
sömu kostir gerðir. að fallast á
þessa vitrun með Sigurði Nori
dal af þv'i að hún liggi í augum
uppi, þegar bent er á söguna,
fremur en láta sannfærast af
efnislegum rökum. Það eru að
vísu ýmislegar líkur til þess að
Jón Þórðarson getj verið Jón
Thoroddsen. En engar heimildir
eru um ferðir Jóns um Lyngdals-
heiði þar sem sagán gerist, eöa
kunningsskap þeirra Magnúsar
Grímssonar, hvað þá að síra
Magnús háfi beðið Jón um sögu
í íslenzk ævintýri. Allt getur
þetta að vísu komið heim. Og
það er gáta Sigurðar Nordal að
Selið hafi orðið til sumarið 1850,
þegar Jón Thoroddsen var horf-
inn frá lagaprófi og hafði lokið
Pilti og stúlku. En beinár sönn-
ur verða vV'st ekki á það færðar
nema handrit Jöns Thoroddsen
að Selinu kynnj að koma í leit-
irnar hér eftir sem teljast verð-
ur harla ólíklegt
T^eigamesta röksemd í málinu
T er vitanlega Seliö sjálft
sem er eins og Sigurður Nordal
segir prýðilega sögð smásaga.
Efniviðurinn er hin alkunna þjóö
sagá um selmatselju sem lætur
ginnast til ásta af huldusveini
og bíður þess aldrei bætur. En
gaman er að sjá hvernig höfund-
ur einfáldar þjóðsöguefnið og
afnemur útúrdúra þess, skipar
efninu í einfalt en röklegt sam-
hengi staðar og tVma. Lunginn
í sögunni í þessari gerð er ávarp
huldumannsins um ástina um
miðbik hennar, og má svo sem
vera að ástarskilningur söeunn
ar — ,,hvar sem lífið er þar er
ástin“ — verð] heimfærður
skáldsögum Jóns Thoroddsen
„Að tala um stílinn væri of
Iangt mál, enda betur treyst-
a'ndi þar á tilfinningu en lýs-
ingu,“ segir Sigurður Nordal og
skal engu aukið við þá urnsögn.
En ekki er ég viss um aö leið-
ariýsingin í sögunni sé efni
hennar öviðkomandir þvert á
móti er það sögunni nauðsyn, og
kemur heim við aöferðir Jóns
Thoroddsen, að skipa henn; stað
V raunhlítu umhverfi og sjálf er
lýsingin listavei gerð.
þaö e'r fjarska líklegt, hvað
sem beinum sönnunum líö-
ur, að Jón Thoroddsen verði
hér eftir talinn höfundur Sels-
ins, Það bendir á að sama kann
gilda' um fleiri svonefndar þjóð-
sögur og sagnaþáetti, eldrj og
yngri, að þær eigi í verunni
meira skylt við skáldskap en
regluleg þjööfræöi. Hvað sem
því liður hefur okkur hér með
áskotnazt nýtt verk eftir eitt af
höfuöskáldum 19du aldar,
skemmtilegur viöaukj við upp-
hafsþátt skáldsa'gnagerðar á ís-
lenzku.
----^í-oSmurbrauðstofan
-é Jf---------
BJORIMIIMIM
Njólsgata 49 Sími 15105

I
Sendisveinn óskast

hálfan eða allan daginn. Upplýsingar í síma 11644. ÞJÓNUSTA Sé hríngf fyrir k!, 16, sœkjum viS gegn vœgu gjaldi, smóauglýsingar ó tfmanum 16—18. Slaðgreiðsla.
Nauðungaruppboð annað og síöasta á hluta í Lokastíg 25, þingl. eign Björgvins Hólm fer fram á eigninni sjálfri, mánudag, 11. okt. 1971, kl. 11.00. Borgarfógetaembættiö í Reykjavík.
Nuuðunguruppboð ©t
sem auglýst var í 40. 42. og 44. tbl. Lögbirtingablaös 1971 á Ásgarði 117, þingl. eign Bergþórs K. Auðuns- sonar fer fram eftir kröfu Gjaldheimtunnar og Einars Viðar hrl., á eigninni sjálfri, mánudag 11. okt. 1971, k>. 15.30. Borgarfógetaembættið í Reykjavík. i
Nuuðunguruppboð ‘í! ^
sem auglýst var í 18. 20. og 21. tbl. Lögbirtingablaös 1971 á hluta í Austurbrún 29, þingl. eign Reynis R. Ásmundssonar fer fram eftir kröfu Gunnars Jónssonar lögm. og Guðjóns Steingrímssonar hrl., á eigninni sjálfri, mánudag 11. okt. 1971, kl. 16.30. 'V VÍSIR
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
7 æknifræðingur
Verkfræðingur —
Bæjarstjórn Neskaupstaðar óskar að ráða í
þjónustu sína byggingaverkfræðing eða bygg-
ingatæknifræðing. Umsóknir með upplýsing-
um um menntun og fyrri störf svo og launa-
kröfu sendist undirrituðum.
Bæjarstjórinn í Neskaupstað.

- wxv wfi
IIÝTT -
Hillusamstæður
í litum
henta vel í
barnaherbergi.
MÝTT
^ HIÍSGAGNAVERZL
REYKJAVÍKUN
| Brautarholti 2.
»*‘f" Sími 11940.