Tíminn - 04.09.1966, Blaðsíða 5

StJNNUDAGUR 4. septembe 1966
TÍMINN
mám
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvœmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: pórarinn
Þóíerinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastj.: Steingrímur Gíslason Ritstj.skrifstofur 1 Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur. Bankastræti 7 Af
greiðslusími 12323. Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Askriftargjald kr 105.00 á mán innanlands — I
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
,Erfiðasta vandamálið*
Alþingi 1958 samþykkti ályktun þess efnis, að Seðla-
bankinn skyldi kaupa framleiðsluvíxla af iðnaðinum með
líkum hætti og lamdbúnaði og sjávarútvegi. Vinstri stjórn
in hafði fullan hug á að framfylgja þes'sum vilja Alþimg
is, en lét af völdum stuttu síðar- Síðan hefur ekkert verið
gert til að framfylgja þessu máli. Þórarinn Þórarinsson
hefur á sjö undanförnum þingum flutt tillögu um það,
ásamt fleiri Framsóknarmönnum, að þessi ályktun væri
látiin koma til framkvæmda. Málið hefur alltaf verið
svæft, en sá árangur náðist þó á fyrra ári, að Seðla-
bankinn setti reglugerð um slí'k víxlakaup af iðnaðinum.
Sú reglugerð er hinsvegar svo þröng, að hún kemur iðn-
aðinum að sáralitlum notum og hann heldur því áfram
að vera sama olnbogabarn og áður í þessum efnum.
í viðtali sem Mbl. birti í fyrradag við Gunnar J. Frið-
riksson, formann Félags íslenzkra iðnrekenda, víkur
hann allítarlega að þessu máli og segir m. a. eftir að
hafa rætt um fjárfestingarlán iðnaðarins:
„En jafnvel þótt fjárfestingarlán séu fyrir hendi, þá
er érfiðasta vandamálið oft óleyst, en það er skortur á
rekstursfé til þess að halda fyrirtækjunum gangandi eftir
að hin tæknilega hlið er komin í lag. Rekstursfjárskort-
ur iðnfyrirtækjanna er mál, sem ég tel að hægt væri að
leysa að nokkru leyti með endurkaupum á framleiðslu
víxlum iðnaðarins, en núverandi reglugerð um það efni
er svo ströng, að hún kemur ekki að fullum notum.
Við sitjum raunverulega við sama borð og verzlunin
hyað reksturfé snertir, en þörf iðnaðarins er allt annars
eðlis en verzlunarininar. Það þarf að hafa fjármagn til
þess að gera stór og hagkvæm innkaup á hráefni, og það
hefur sýnt sig, að íslenzk iðnfyrirtæki þurfa að liggja
með meiri hráefnabirgðir en almennt tíðkast erlendis,
vegna óstöðugra samgangna. Það er ótrúlegt en satt, að
samgöngur milli íslands og annarra landa eru nú ótrygg
ari heldur en var fyrir stríð. Það er ekki hægt að treysta
á reglulegar afskipanir eins og þá var. Einu skipin sem
hægt er að treysta á eru þau sem sigla á Kaupmannahöfn.
Þá er eiinnig oft, hagkvæmni vegna, æskilegt að taka
til framleiðslu mikið magn í einu. Vegna árstíðabund-
innar sölu, sem oft er um að ræða, þurfa iðnfyrirtækin
oft að liggja með taísverðar birgðir af tilbúnum vörum-
Allt þetta eru atriði, sem verzlunin þarf ekki að taka til-
lit til. Mér sýnist, að endurkaup á framleiðsluvíxlum iðn-
aðarins séu helzta leiðin fyrir iðinaðinn til þess að fá það
rekstursfé, sem hann þarf umfram verzlunina“.
í sjö ár eru Framsóknarmenn búnir að berjast fyrir
því á Alþingi, að þetta eitt allra erfiðasta vandamál iðn-
aðarins verði leyst. Þessari baráttu verður haldið áfram,
unz sigur vinmst. Þessi barátta sker m. a. úr um það,
hvaða flokki iðnaðurinn getur bezt treyst.
Góð heimsókn
Ástæða er til að vænta góðs af heimsókn vestur-þýzka
landbúnaðar- og sjávarútvegsmálaráðherrans. Ráðherr-
ann kynnti sér íslenzk mál af áhuga og lét í ljós góðan
skilning á þeim- Af ummælum hans virðist bæði mega
vænta, að Þjóðverjar muni beita sér fyrir frjálslyndari
afstöðu Efnahagsbandalagsins til fisksölumála íslend-
Inga, og að Loftleiðir og Flugfélag fslands fái lendingar-
leyfi í Frankfurt, sem þeim hefur hingað til verið neitað
um. Hefur sú neitun ekki þótt í anda vestrænnar sam-
vinnu og er fagnaðarefni, ef frá henni verður horfið.
Emmet Jdhn Hughés:
Hægri menn í U.S.A. vonglaðir
en hægri stefna þó á undanhaldi
HÆGRIMENN í Bandaríkj-
unum gerast vonglaðir á ný.
Að þeirra áliti er bandaríska
þjóðin að ranka við sér, hafna
gamaldags frjálslyndi og að-
hyllast nýtt hægri-raunsæi.
Meginástæður þessarrar hugar
farsbreytingar eiga að vera
öngþveiti stórborganna, ógnir
verðbólguaflanna, sjálfheldan
í suð-austur Asíu, tútnun sam-
ríkisvaldsins og aukin byrði
ótal skatta. Þetta er talið koma
hvað skýrast fram í háværum
kröfum um kyrrlátara og ör-
uggara borgarlíf, gremju yfir
aukinni kynþáttabaráttu og,
og verulega auknu veldi Re-
publikanaflokksins allt frá
Kaliforníu til Georgíu.
Þessi kennisetning er í sjálfu
sér álitleg. Samt sem áður er
hún að líkindum allfráleit.
Hægrimenn ætti því að at-
huga betur ýmislegt, sem í
gagnstæða átt bendir um hug
arfar bandarísks almennings á
þessum áratug aldarinnar, áð
ur en þeir hrósa um of happi
yfir eigin endurreisn. ’
Andmælaandinn.
Þau tvö atriði, sem þjóðina
greinir hvað mest á um, eða
stríðið í Vietnam og þegnrétt
indahreyfingin, hafa vakið
ákafari og almennari andmæli
en dæmi eru til í sögu Banda
ríkjanna. Ríkisstjórn hefur
aldrei sætt jafnmikilli and-
stöðu á ófriðartímum, jafnt í
öldungadeild þingsins sem á
fundum í háskólunum. Minni-
hluti, sem telur 21 milljón
manna, hefur heldur aldrei áð
ur boðið öllum hleypidóm-
um og mörgum forsendum þjóð
félagsins jafn ákaft og kröft-
uglega byrginn. Bæði þessi mál
hafa vakið nýstárlega, herskáa
ákefð við háskóla, sem áður
endurómuðu hávaða ungra
krossfara Barry Goldwat-
ers. Svo virðist, sem boðskap
ur bandarískrar hægristefnu
eigi engu öruggari gestrisni að
mæta við Harward en í Harlem.
Vandræði borgarinnar.
Allir borgarar, jafnt til
hægri og vinstri, klifa á hin
um fjölmörgu ógnum borgar
lífsins, hnignandi skólum vax
andi glæpum og ofbeldi, óþrifa-
legum fátækrahverfum og
fjárþrota stjórnum, teppt-
um samgöngum og spilltu and-
rúmslofti. Enginn getur þó
með neinni skynsemi tekið
þetta böl borganna sem heim
spekilega sönnun fyrir ágæt.i
hægristefnu eða öruggan vott
um aukið fylgi henni til handa.
Þessu er í raun og veru þver
öfugt farið. Öllum stórborg-
um er sameiginlegt, að fjá;
ráð þeirra eru svo lítil, vanda
málin svo víðtæk og lausn
þeirra svo kostnaðarsöm, að
sífellt verður að knýja á um
aukna að stoð frá Washing-
ton, jafnt til skólabóka sem
vega, ódýrra íbúða eða Jögreglu
þjóna.
Þegnhollusta athafnalífsins.
Veruleg og söguleg breyting
hefur orði á viðhorfi samtaka
innan athafnalífsins, bæði
Robert Kennedy
til samríkisstjórnarinnar og
demókrataflokksins. Þessir
fornu fjendur eru orðnir
raunverulegir samherjar og
hagur beggja af samstarf-
inu reyndist mjög mikill.
Bandarískt athafnalíf hefur
reynzt arðgæfara undir stjórn
Demókrataflokksins en sögur,
fara áður af. Risafyrirtæki í
flugvélasmíði hafa vqgna fjár-
Veitinga til várriámala ^étSð,
skilað allt að, 20% arði af
höfuðstóli sínum. Áætlunin um
„hið mikla þjóðfélag" gefur fyr
irheit um auðgun á fjölmörg-
um sviðum athafnalífsins og
samríkið tekur á sínar herð
ar kostnaðinn við 70% af allri
rannsóknastarfsemi. Iðjuhöld-
ar og athafnanienn sýndu
mat sitt áþreifanlega í fjár-
framlögum til baráttunnar í
forsetakosningunum 1964. Þá
hlaut Demókrataflokkurinn 2,5
sinnum fleiri framlög að
upphæð 500 dollarar eða meira
en Republikanaflokkurinn.
Stjórnmálaástandið.
Forustu þeirra Johnsons og
Humphreys meðal þjóðarinn-
ar hefur ekki staðið ógn af
neinum öðrum en Robert
Kennedy öldungadeildarþing
manni. Allir eru sammála um
stjórnmálakænsku hans og
hann hefur sýnt eftirtektar-
verða dómgreind. Hann forsmá
ir alla hægri gagnrýni á „hið
mikla þjóðfélag“ og gerir árás-
ir frá vinstri í öllum veigamikl
um ' atriðum, allt frá stríðinu
i Vietnam til fátæktarinnar.
Hægrimenn eru mjög vonglað
ir í stjórnmálabaráttunni í
fylkjunum, en horfurnar virð
ast tvísýnar í mikilvægustu orr
ustunum í New York og Kali
forniu. í vestri afneitar Ron-
lad Reagan allri aðstoð Barrys
Goldwaters og stritast við að
muna að endurtaka ekki fyrri
afturhaldsummæli sín. f austrj
berst Nelson Rockefeller und-
ir fána ótvíræðs frjálslyndis
gegn demókratanum Frank 0‘
Conner, sem hamast í óðaönn
við að afmá fortíð sína með
útskýringum, en hún bar ekki
vott um neitt sérstakt frjáls-
lyndi.
5. Viðhorf umlieimsins.
Hugsjónirnar frá árunum
19'50 — 1960 hafa að mestu
gengið sér til húðar, jafnt í
Bandaríkjunum sem umheim-
inum. Andkommúnistakross-
ferð John Foster Dulles er þeg
ar orðin einna líkust fjarstæðu
frá miðöldum. Eftir öllum um
merkjum að dæma virðast þegn
ar Bandaríkjanna ekki einung
is óska eftir bættri sambúð við
Sovétrikin, heldur vera einnig.
reiðubúnir að láta sér um
munn fara, að Rauða-Kína
heyri til Sameinuðu þjóðunum
en þá hugsun kom ekki til
mála að hafa yfir upphátt hér
fyrr meir.
Hneigð landanna. '
Sannað er alveg ótvírætt,
að dómsvald Bandaríkjanna
hefur hneigzt æ meira til frjáls
lyndis í hugsun. Sú var tíð, að
hægriöflin trúðu á dómstól-
ana sem traustustu varnar-
virkin gegn öllum skaðleg-
um innrásum forseta og lög
gjafarvalds. Nú eru þessir sömu
dómstólar ;ílt að því óskamm-
feilnir í boðum og vernd þegn
réttinda og þegnfrelsis.
Andi kristinnar kirkju.
Kristin kirkja, — jafnt ka-
þólska kirkjan sem kirkja mót
mælenda, er orðin til muna
virkari en nokkru sinni fýrr í
sögu Bandaríkjanna, og hneig-
ist sigur en svo til afturhalds-
Nelson Rockefeller
Sumir kirkjuleiðtogar hafa
verið meðal hinna skorinorð-
ustu í gagnrýni sinni á stefn
una í Vietnam stríðinu. Kirkju
höfðingjar, prestar og nunn-
ur, hafa talið siðferðilega
skyldu sína að taka þátt í
kröfugöngum negra. Rödd ný
vakinnar samvizku hefur óm-
að frá predikunarstólum allra
kirkjudeílda, Hollusta yðar við
Krist verður fremur metin eft
ir hjálpsemi yðar við fátæka
en lotningu yðar gagnvart
prestinum.
Allt virðist þetta augljós og
talandi tákn tímanna. Og erf
itt virðist að kyrja þessi tákn
sem sigursöng hægriaflanna
í Bandaríkjunum.