Lesbók Morgunblaðsins - 19.09.1926, Blaðsíða 3

19. sept. ’26.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
3
Eftir því sem norðar dregur,
verður lengra og lengra milli
bæjarhverfanna, og skógarnir ó'
slitnari. Bygðin er hjer — eins og
alstaðei- í Svíþjóð — í hverfum,
10—20—30 bæir liggja samtvnis
og þar sem .strjálbygt er, eru mílu’
víðir skógar og iiagar milli hve»rf-
anna. Járnbrautin þræðv>' la?gðn-
og mýrar og liggja því fremur fá
bæjarhverf'i fast við brautina. —
Mýrar- og skóga»r' og aftur mýr
ar — í sumulm sveitum Jamt.i-
lands eru mýrarnar um 75% af
flatarmáli landsins, svo það er
ekki að kynja þó maður verði
þeir.ra var. Og mýrarnar ligg,)a
að mestu óhreyfðar og óræktaðar
nema þar sem skógarnir eAi eign
ríkisins, þar hafa þær víða vesrið
ræstar fram, að einhverju leyti
til að bæta skógargróðurinn, það
eru þessir ríkisskurð;*r, sem Sví'
ar nefna „Kronodiken."
Mjer detta í hug skógarmenir
irnir fyr á öldum. Hjer skilur
maðvv orðið skógarmaður — eða
skóggangsmaður, — þegar eim-
reiðin þýtur áfram mílu eftir
mílu, um óbygða, óslitna skóga.
Það hafa á þeirn tímum óefað
ekki verið nein .skýr taklmörk
milli landnáms og skóggangs.
Skóggangsmennirnir hafa óefað
víða verið fyrstu landnemarnk'.
Því ekki gerðust allir skógar-
menn, spellvirkjar og ránsmenn.
Sumstaðar sje jeg merki þess,
að mýrarnar &ru notaðar til
slægna. Hlöðukofar og hesjur
segja til um það. Helst eru það
mýrakragar með fra)m ám og við
tjarnir, þar sem vatn flæðir á, og
ver lyngi og skógargróðri að
leggja alt undir sig. A slíkum
stöðum sje jegþjettan og samfeld-
an starargróður, — hið sæmileg'
ast engi. En hvergi sje jeg víð-
attumiklar flæðiengjar, eins og
þær sem við þekkjum bestar á
Islandi.
MÝRARÆKTARSTÖÐIN
í GISSELÁS
VIÐFANGSEFNIN ÞAU SÖMU
OG Á ÍSLANDI.
Við koínum til Gisselás, tim'
anlega dags. — Það stígu,r margt
manna af lestinni, bændu,r á ýms
tun aldri, sem allir eru komnir
að heimsækjá tilraunábú sænska
mýrarræktarfjelagsins, sem þur
er. Það kemur upp úr kafinu að
við höfum alveg af hendingu hitt
á mýirarræktarlmót sem hjer er
haldið þessa dagana, og dagskráin
í dag er að skoða tilraunabúið.
Auk þeirra sem koma með eim-
lestinni, kemur fólk bílandi og
hjólandi, svo það eru ein 2—300
manns, sem safnast, saman við
heimreiðarhliðið, þar sem flöggin
blakta, og heljarstórt nafnspjald
vísar veg: „Svenska Mosskultur-
föreningens Foi’söksgárd."
Liðinu er skift í flokka, og svo
er gengið um túnin og órælctaða
landið og skýrt og spurt. — Jeg
lendi'í flokk með hr. Osberg fo -
stjóra mýrarræktarfjelagsins og
tilraunabúsins í Flahult í Suður-
Svíþjóð. Jeg þarf sjaldan að taka
til spurninganna, því leiðsögn
doktorsins er óslitinn fyrirlestur,
svo greinilegur og snjall, að Nor-
dal hefði trauðla gert betiw, þó
hann hefði talað um Eddu eða
eittlivað álíka hugnæmt efni.
Mýraræktarfjelagið sænska var
ntofnað 1886. Fjelagið hefir í rúm
30 ár rekið tilraunabú, sem frægt
er orðið, Flahult við Jönköping.«
Það sannaðist fljótlega, að til'
»raunir þær, sem gerðar voru í
Flahult, liöfðu mjög takmarkað
gildi, fyrir Norður-Svíþjóð, og
fjallasveitir Suður’Svíþjóðar. Fyr-
ir fáum árum, keypti því fjelag"
ið 100 ha. mýrlendis, við Gisselás
og setti þar á stofn tilraunabú.
Rú!mu,r helmingur landsins er þeg-
ar ræktaður og hefir það nær alt
verið brotið með þúfnabana. Alt
ræktaða landið er tilraunasvæði.
Viðfangsefnin eru hjer aðallega
þau sömu, sem liggja fyrir á fs"
landi. Nýræktar tilraunir, fram"
ræslutilraunir, áburðartilraunir
og tikaunir með grasfræssáningu
og ræktun. Tilraunir með korn-
rækt og rótarávexti eru færri og
fyrirferðarminni.
-*."v JlilipF ]
JARÐRÆKTARFRÖMUÐIR
NORÐURLANDA ERU FARNIR
AÐ GEFA TÚNRÆKTINNI
MEIRI GAUM EN ÁÐUR. • ■
Jeg heimsótti einnig tilrauna-
bú norska ríkisins við Bodö í
Norður-Noregi og tilraunabú
norska mýraræktarfjelagsins á
Mæri í Þrændalögum. Á öllum
þessuttn stöðum voru tilæauna*
stjórarnir að leitast við að avarn
þessari spurningu: „Á hvern hátt
er ódýrast og best að rækta og
hirða tún, svo að það verði var-
anlegt og gefi mikla og góða
eftirtekju, ár eftir ár, um sem
lengst ára.skeið." Það er eklci
ómerkilegt atriði fvrir okkur í.i-
lendinga að þessir tilraunamenn
eru farnir fyrir alvö»ru að hyggja
á að rækta varanleg tún, án sáð"
skiftis. — Tiui, sem sjaldan eða
aldrei sjeu plægð, og endurnýj"
uð á þann hátt. Við þessa menn
er liægt að tala um þúsund ára
gömul tún á íslandi, án þess að
þeir ypti öxlum og haldi manu
fara með þvætting. Farstjóri til-
raunabúsins í Gisselás, Stenberg
ke|mst svo að orði: „Það er meiri
vandi að rækta gott tún, en að
rækta rófur eða grænfóður/ og
hafi manni á annað borð tekist
að æækta gott tún, er best að
hugsa sig vel um, áður en maður
rótar við því aftur, það er ekki
víst að maður vinni neitt við
það.“
ÞÚFNABANAVINNA.
Þegar göngxmni er lokið, safn-
ast allir á húsahlaðinu við „ladu'
gárden.“ Öllum jarðyrkjuve»rk-
færum búsins er raðað á hlaðinu,
en í verkfærahúsinu eru borð
fram sett og matur er heimill
hve*rjum sem hafa vill. Hjer er
jetið og drukkið og ræður haldn-
ar, en að húsabaki er þúfnaban-
inn að varki, svo mönnum gefst
kostur á að sjá vinnuaðferð hans.
Dálítil óræktuð mýrarskákhefirver
ið rudd og jöfnuð svo vel að meðal"
klaufsk barnfóshra gæti hæglega
ekið barnavagni u(m svæðið þvert
og endilangt. Þegar þeirri jöfnun
er lokið, þá er bananum beitt á
mýrina. Nú skil jeg hversvegna
mýrarræktarfjelagið sænska býðst
til að brjóta mýrlendi ineð þúfna'
bana fyrir 135 krónur hvern
hektara, þar sem 100 hekta#rar
eru á sama stað, eða ]>ví sem
næst. Jeg renni huganuffn til
Gunnlaugs, sem er að riðlast með
banann um glerhart stórþýfi
norður í Eyjafirði, eða brjótast
áfram í Sogamýrinni — og jeg
minnist Mosfellsvíðis og annara