Lesbók Morgunblaðsins - 08.03.1931, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
hverjir bræðra hans, en þeir hjetu:
Vjesteinn, Vjeþormur, Vjemuhd-
ur Vjegestur, Vjeþorn og Vjedís
hjet systir ])eirra Vjegeirssona.
Þeir bræður brutu skip sitt um
haust undir hömrum miklum í ill-
viðri og komust nauðulega upp.
Heitir þar síðan Sygnakleif, rjett
fyrir norðan Atlastaði í Fljótum.
Tók Atli þræll Geirmundar lielj-
arskinns við þeim öllum skip-
brotsmönnum og hafði þá um vet-
urinn í góðu yfiriæti, án þess að
leita leyfis hjá Geirmundi. — En
er Geirmundur kom að máli við
Atla ]>ræl sinn og spurði hanu
hverju slík ráðsmenska sætti,
kvaðst þrællinn hafa gert þetta
til þess að sýna, hversu mikið
göfugmenni Geirmundur væri, er
liann ætti þræl, sem þyrði að taka
slík stórræði á sig.
Geirmundur gaf þá Atla frelsi
og bú það er hann varðveitti fyrir
svar hans og hið stórmannlega
lirræði. — Er bær þessi síðan kend
ur við Atla þenna og heitir Atla-
staðir.
Þrír bæir liafa alls verið í Fljóta
víkinni: Atlastaðir, Tunga og
Glúmsstaðir. Glúmsstaðir eni nú í
eyði og hafa verið ]>að öðru
hverju síðan um stórubólu 1707.
Þegar jarðabók Áma Magnússon-
ar var samin 1710, lágu þessir bæ-
ir í Fl^ótum allir í eyði. Jarðabók-
in segjr að liafa megi í Tungu 1
kú og 6 ær og ekki fleiri pening.
Á Atlastöðum megi hafa 2 kýr.
10 ær, 4 löinb og 1 hest; en á
Glúmsstöðum 1 kú og ekkert ann-
að. — Mat jarðabókarinnar virð-
ist vera mjög einkennilegt, ef á
það er litið eingöngu, hve gróður
er þarna mikill og kafgresi á engj-
um í góðæri. Það bar þeim saman
um öllum, sem jeg talaði við og
kunnugir voru í Fljótum, að svo
hátt væri stargresið á engjum með
fram vatninu, sjerstaklega í Glúms
staðaengi, að hnýta megi saman
yfir herðakamb á hesti og aumur
væri sá sláttumaður er eigi feldi
kýrfóður á dag þar sem loðnast
væri.
En sje nú athugað hversu ein-
angraðir menn eru þarna frá um-
heimi vegna hinna erfiðu og ó-
mögulegu samgangna og oft koma
sumur, sem ekki er liægt að þurka
nokkurt lieystrá sakir úrfellis og
þoku, er betur hægt að átta sig á
hinu lága mati þessara jarða. —
Grasvöxtur getur líka brugðist
þegar ísar ligg.ja þarna við land
fram eftir öllu sumri, eins og oft
ber við. Við þetta bætist svo þekk-
ingarleysi manna á öllum nýjung-
um og framförum er miða til um-
bóta á hagnýting jarðagróðans í
baráttunni við veðurfarið.
Annað hvort er, að veðrátta hef-
ir verið betri á þeim tímum, er
Atli þræll bjó hjer, eða menn hafa
verið fors.jálli i búnaðarháttum og
sterkviðaðri í lífsbaráttunni held-
ur en nú er, því gera mð ráð fyrir
aö stráin liafi vcrið föst á öðrum
endanum þá, líkt og nú.
Og þótt hlunnindi af hvalrekum
rg seladrápi liafi verið mikil á
Ströndum í fyrri daga, þá er samt
margt sem ótvírætt bendir til, að
á búum Geirmundar heljarskinns
og annara landnámsmanna á
Hornströndum liafi verið margt
lcvikfjenaðar.
Kýr sýna hjer yfirleitt gött
gagn og sauðfje er hjer innan um
frábært að vænleika, en ekkert. er
unnið að kynbótum eða til þess
að bæta bústofninn á nokkurn
liátt. — Votheysgryfjur hafa verið
gerðar á 2 eða -1 bæjum hjer á
Ströndum. Þær liafa að engum
notum komið og það gras, sem í
þær hefir verið látið liefir orðið
ónýtt sakir vankunnáttu og hirðu-
leysis. Ein grvfja slík var í Iíeka-
vík og var sú lítil, illa gerð og
óhæf.
Fólk er á þessmn slóðum, úti-
lokað frá framförum og menn-
ingu. Það hvorki kann eða getur,
hagnýtt s.jer til lífsbjargar þá
möguleika, er hin örgeðja, hrika-
lega og dutlungafulla náttúra hef-
ir því að bjóða. Þar eru engin
tækifæri fvrir framgjarna ung-
linga. Þeir leita því í burtu strax
og þeir geta og koma ekki aftur.
Þeir sem eftir verða, ala aldur
sinn í hvarfi við liinar öru breyt-
ingar nútímans og verða að við*
undrum.