Lesbók Morgunblaðsins - 13.11.1938, Blaðsíða 6

358
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
"N
Stigamaðurinn, sem varð yfir-
iögregiuþjónn í París. (Frangois Vidocq)
Faðir hans var bakari í bænum
Arras í Norður-Frakklaiuli;
móðir lians var afar trvtrækin. Ár-
ið 1780 þe«rar sonur þeirra, Frang-
ois, var 15 ára, strauk hann að
heiman og: iiafði með sjer sparifje
föður síns. Ilann la<rði lajr sitt við
liinn versta skrO, gerðist fífl í
fjölleikahúsi, op: <vekk síðan í her-
þjónustu. Þe<rar stríð braust út
<rerðist hann liðhlaupi og arekk í
lið með Austurríkismönnum. Hinn
mikli hera"i í þeim herbúðum fell
honum ekki í geð og strauk hann
einnig þaðan.
Hann fór aftur heim til Frakk-
lands og gekk í her byltingar-'
manna. Þar gat hann sjer gott orð
fyrir hreystf og var gerður að
liðsforingja. Hann lenti sanit í ill-
deilum við herdeildarforingja sinn
og háði við hanu einvígi. Upp úr
því var hann lækkaður í tigninni
og rekinn úr hernum. Eftir það
hófst glæpabraut hans. Hann var
handtekinn skömmu seinna fyrir
fals og dæmdur í 8 ára þrælkun-
arvinnu á galeiðunum og um leið
brennimerktur á öxl. í þrælavinn-
unni var hann hlekkjaður við ann-
an fanga, en honum tókst að
strjúka.
Hann ferðaðist því næst með
flækingum og ræningjum um sveit-
ir Frakklands og framdi mörg
rán og innbrot. Líður ekki á löngu
þar til hann er orðinn aðalmað-
urinn í hópi glæpafjelaga sinna,
enda verður hann brátt ókrýndur
keisari glæpalýðs Frakklands, sem
viðurkeijnir hann sem yfirmann
sinn.
Að lokum þreytist hann á þessu
lífi, sem hanu veit að muni fvr
eða síðar leiða hann að högg-
stokknum, og þangað langaði hann
ekki.
• Hann þráir skraut og upphefð.
En allar dyr eru lokaðar fyrir
honum — og þó, ein leið var hon-
um opin og það var hjá lögregl-
unni!
Það var á keisaratímunum í
París, þegar Pasquier var lög-
reglustjóri þar í borg. Glæpahyski
óð uppi og á hverri einustu nóttu
voru framdir margir glæpir. Pas
(piier stóð uppi ráðalaus og Fouché
sk'ammaði liann blóðugum skömm-
um, en Parísarbúar höfðu'hann að
háði og orktu um hann níðvísur.
Dag nokkurn kom Frangois
Vidocq í heimsókn til Pasquier
lögreglustjóra. Lögreglustjórinn
spurði kurteislega hvern hann
hefði heiðurinn af að tala við og*
fekk liann eftirfarandi svar;
„Jeg er umrenningsræninginn,
innbrotsþjófurinn og falsarinn
Fran§ois Vidocq, yðar auðmjúki
þjónn, herra lögreglustjóri. Jeg
hefi verið hinn argasti fantur, en
nú vil jeg iðrast míns fyrra líf-
ernis og gerast heiðarlegur borg-
ari. Hlustið á mig, herra lögreglu-
stjóri. Menn þeir, sem þjer hafið
í yðar þjónustu eru heimskingj-
ar, þeir hlaupa nm í blindni og
eltast við þjófa, sem þeir hafa
ekki hugmynd um hverjir eru.
Þetta er alt hreinasta vitleysa.
Með illu skal ilt út reka. Jeg get
bent yður á leiðina. Takið mig og
nokkra fjelaga mína í lögreglu-
liðið og án skrums þori jeg að
fullyrða að við munum vinna
kraftaverk. í París er ekki til
einn einasti glæpamaður, sem jeg
ekki þekki og get fært yður
Ilverju svarið þjer?“
Lögreglustjórinn hugsaði sig
um. Það var ekki iirvalsmenn
þjóðarinnar, sem þá gerðust lög
reglumenn, heldur þvert á móti —
á meðan á byltingunni stóð og
síðar — var það talin lítið viro-
ingarverð staða í þjóðfjelaginu.
En fyr smátti þó vera, en að taka
glæpamenn af verstu tegund í
lögregluliðið.
En hvað átti hann að gera? All-
ir hentu gaman að úrræðaleysi
hans. Næsta dag var Vidocq kom-
inn í lögreglulið Parísarborgar.
Honum var falið það verk, að
stofna rannsóknardeild innan lög
reglunnar.
★
idocq vissi hvað hann átti að
gera. Hann náði í nokkra af
gömlu fjelögunum sínum, þar á
meðal mann þann, sem hann hafði
verið hlekkjaður við á galeiðun-
um. Alls fekk hann í lið með sjer
24 gamla glæpafjelaga sína og þeir
tóku að sjer að útrýma glæpa-
hyski Parísarborgar.
Francois Vidocq var hinn mesti
snillingur í þessu starfi sínu. Hann
kunni að dulbúa sig þannig, að
enginn gat þekt liann. Ymist var
hann klæddur sem þjónn, mark-
aðskona, þvottakona eða hershöfð-
ingi. Honum var sama hvort hann
helt sig í hinum alræmdustu stiga-
mannaknæpum eða hann sat veisl-
ur höfðingja og ræddi um bók-
mentir og fagrar listir við fyrir-
menn og frúr þeirra. Hann var
hugaður sem ljón og sterkur sem
björn. Fluggáfaður og andríkur.
í 18 ár var hann yfirmaður
rannsóknarlögreglunnar í París og
í þessi 18 ár er sagt að hann hafi
handtekið 12.000 afbrotamenn, án
þess að einn einasti þeirra hefði
hugmynd um að *það var hinn
gamli foringi þeirra sem hafði
kært þá og sett í fangelsi. Hann
varð svo frægur að Lúðvík XVIII.
veitti honum áheyrn og skáldin
Sheridan og Balzac buðu honum
í átveislur og hlustuðu á frásögur
hans.
Lögreglan hafði ljeleg laun á
þessum tímum og auðæfi þau sem
Vidocq liafði dreymt um Ijetu
standa á sjer. Ilann sagði sig því
úr lögreglunni og gerðist kaup-
sýslumaður. En verslun hans gekk
illa og hann sótti um embætti inn-
an lögreglunnar á ný. Var honum
tekið opnum örmum.
En upp frá þessu byrjaði hann
á tvískinnungshætti, sem kom
honum í koll. Hann komst að því