Lesbók Morgunblaðsins - 16.03.1947, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS F
87
ing þessi varð mikill sigur fyrir alla
hlutaðeigendur. Var leikritið sýnt
minsta kosti 70 sinnum við mjög góða
aðsókn, þarna voru líka góðir leikarar
í aðalhlutverkunum, þar sem Lars’
Tvinde ljek Jón, en Ragnhild Hall
Ijek kerlinguna.
Að frátaldri sýningunui á ,*Auti-
gone“ mun „Gullna hliðið“ hafa verið
mesti sigur Norska leikhúsins á þessu
leikári.
AF ÖÐRUM leikhúsum borgarinn-
ar er það að segja, að þau sýndu
mjög margvísleg leikrit. Mörg af þeim
voru eindreginn áróður gegn stefnu
Þýskalands, og svæsin ádeila gegn
kvislingunum norsku, eins og t. d.
leikritið „IIvis et Folk vil leve“ eftir
Axel Kielland.
Af þessu öllu er auðsjeð, að her-
nám Noregs hefir sett sinn sjerstaka
svip á norskt leikhúslíf, eftir stríðs-
lokin. Ofbeldi og hermdarvcrk nas-
istanna rifu upp með rótum menning-
arstarf norska Þjóðleikhússins, scm
gróðursett ' hafði verið á mörgum
mannsöldrum. Ennþá hefir leiklist
þessarar stofnunar ekki fest rætur í
nýjum jarðvegi, þó þess verði von-
andi ekki mjög langt að bíða.
Flest hin önnur leikhús hafa enn
ekki getað tileinkað sjer sinn gamla
leikmáta.
EFTIR að Norðmenn urðu frjálsir
árið 1945, var áhugi almennings fyrir
leiksýningum mjög mikill. Þessi á-
hugi hjelst alt það leikár hvað snerti
sýningar Þjóðleikhússins, en eftir að
kvikmyndahúsin gátu farið að starfa
aftur óslitið, og meira fekkst fyrir
peningana en áður, hefir ekki verið
eins auðvelt að fylla leikhúsin. Það
er álit mauna í Skandinavíu, að
norsku leikhúsin hafi ekki fyllilega
notað sjer þau menningarlegu tæki-
færi sem þeim hafa boðist síðustu ár-
in. Þau leikhús, sem stöi’fuðu meðan
landið var hernuinið, vönduðu ekki
leikritaval sitt svo sem vera bar, en
þó er það þeim til afsökunar, að
„Censur“ Þjóðverjanna var svo
strangur, að hann var þeim fullkom-
inn hlekkur um fót, og þess vegna
til óbætanlegs tjóns.
Norska leikhúsið hefir það sjerstaka
menningarhlutverk, að lcika á lands-
máli. Tilgangurinn með því mun vera
sá, að leikhúsið vinni markvisst að
alnorsku máli. Það hóf starf sitt sem
fullkomið bændaleikhús, og hagaði
leikritavali sínu eftir því. Nú sýnir
það leikrit af öllum tegundum, og
eftir útleuda sem innlenda höfunda.
Ýmsir miklir örðugleikar hafa orðið.
á leið þess, sumpart vegna þess, að
margir Oslóbúar hafa fram að þessu
haft nokkurn ýmugust á landsmálinu.
Þessi andúð fer nú mjög þverrandi.
Að minsta kosti cr það víst, að ef
leikhúsinu tekst að koma með veru-
lega góðar sýningar, vantar ekki að-
sóknina. Hinn listræni mælikvarði
Norska leikhússins cr mjög hár.
í fyrra fekk Oslóborg eitt nýtt leik-
hús, sem nefnt hefir verið Studioleik-
húsið. í leikflokk þess er aðeins ungt
fólk, og stjórnar það sjálft fyrirtæk-
inu, og hagar allri vinnu sinni eftir
kenningum Rússans Stanislavsky,
sem eins og kunnugt er, vvar af mörg-
um talinn fjölhæfasti leikhúsmaður
Rússa á síðasta mannsaldri.
Þetta nýja leikhús tckur aðeins til
sýninga sigild verk eftir góða höf-
unda. Húsakynni þeirra eru á besta
stað í borginni, við sjálfa Karl Jó-
hanns götu. Þcir vöktu þegar í stað
mikla athygli með ágætum leiksýn-
ingum. Öll vinnubrögð þessa litla leik-
'húss bera ósvikinn svip mikillar og
markvissrar vinnu, ástar og virðingar
á leiklistinni, og glöggum skilning á
hlutverki hennar til menningarauka
fyrir þjóðfjelagið. Leikflokkur þessi
hefir þegar sýnt mikla og óvenjulega
leikhæfileika, og svo mikið áræði og
dirfsku í starfinu, að allir leikhús-
menn og leikarar Skandinavíu fylgja
starfi hans með mikilli eftirtekt og
áhuga.
ÞAÐ ER í raun og veru hægt að
vera bjartsýnn á framtíð norskrar
leiklistar. Margir af bestu listamönn-
um Þjóðleikhússins er,u ennþá við líði,
bæði leikarar og leikstjórar, þó að
þeir hafi verið slitnir úr sambandi
hver við annan svóna lengi, svo sem
frú Dyvwad og Halfdan Christian-
sen.
Af næstu kynslóð ber að nefna Gerd
Grieg, sem enn ekki hefir > leikið á
norska Þjóðleikhúsinu eftir striðíð,
en sem var ráðin til að starfa þar nú
frá nýári, og er nú að leika þar Re-
bekku West í „Rosmerholm“ eftir
Ibsen. Sem jafnoka hennar má nefna
Tora Segelecke, sem fyrir skömmu
hjclt hátíðlcgt 25 ára leikafmæli.
Á Norska leikhúsinu er heil hersing
af ágætum leikurum. Ekki má gleyma
einum besta leikstjóra Noregs, Agnes
Mowinkel, sem með sínum eldlega
áhuga og framtakssemi hefir haft og
mun ennþá hafa mjög mikla þýðingu
fvrir endursköpun og endurreisn
uorskrar leiklistar.
Síðast en ekki síst ber að nefna
tvo leikhússtjóra, sem í byriun yfir-
standandi leikárs tóku við stjórn
Þjóðleikhússins og Norska leikhúss-
ins, Knut Hergel og Hans Jacqb Niel-
sen. Báðir góðir leikhúsmenn, með al-
hliða þek'kingu á fjármálalegum seni
listrænum rekstri leikhúsa.
Þetta alt gefur hinar bestu vonir
uiu framtíð leiklistarinnar í Noregi.
V V V ^
Ráðumk þjer Loddfáfnir —
Paul Gilmour liðsforingi hefir sagt
þessa sögu:
Skömmu eftir að jeg kom til Nýu
Guinea, rakst jeg á einn eyjarskeggja
rjett hjá pálmalundi nokkrum. Jeg
tók sniápening upp úr vasa mínum,
benti á háan pálma og sagði: „Þú fá
þetta, þú klifra upp í trje“.
l^á brosti hann, dró seðil upp úr
vasa sínum og sagði á hreinni ensku:
„Iljer eru 10 skildingar. Láttu mig
sjá hvernig þú ferð að klifra þarna
upp".