Lesbók Morgunblaðsins - 22.02.1953, Blaðsíða 7
{ LESBÓK MORGUNBLADSINS
T!*;í 99
margir hafa bcfiið heilsutjón af
hrakningunum og svo hefur matar-
æði á sveitarbæum verið mjög ó-
líkt því, er þeir áttu að venjast-
Líklega hafa látizt nær 20 menn,
því að bæði Esphólin og séra Ey-
ólfur á Völlum segja að skipbrots-
menn hafi verið 156. Er það senni-
lega talan á þeim, sem sigldu heð-
an um sumarið eftir.
Ekki gat farið hjá því að hér
skapaðist „ástand", þegar svo
margir aðkomumenn voru í land-
inu og segir einn annálaritari, að
nokkrir þeirra hafi goldið þjón-
ustulaunin með „óþægilegum barn-
eignum“. Má því vera að fjöldi
fólks hér á landi geti rakið ættir
sínar til þessara manna.
Með vorinu kom nýtt vandamál
að höndum, en það var að ráða
fram úr því hvernig ætti að koma
öllum þessum mannfjölda úr landi.
Kaupför voru lítil og gátu ekki
tekið nema nokkra farþega. Þótti
sýnt um eitt skeið, að sunnanskipin
mundu ekki geta flutt þá alla, og
var það þá tekið til bragðs að
senda 40 vestur á Snæfellsnes. Var
Oddi Sigurðssyni sýslumanni, sem
þá bjó á Narfeyri, falið að koma
þeim fyrir á nesinu þangað til
skipsferð felli. Tókst honum greið-
lega að koma þeim fyrir. — En
nokkuru síðar fær hann skipun um
að senda 20 suður aftur til „Holm-
ens Havn“ (þ. e. Reykjavíkur). —
Sendi hann þá 10 menn, sem hann
hafði vistað í Staðarsveit og aðra
10 úr Grundarfirði. Hinir fóru utan
með skipum frá Arnarstapa og
Ólafsvík.
Til Vestmanneya voru sendir 14
menn úr Rangárvallasýslu og fóru
þar utan. Annars var mönnunum
smalað saman á vorþingum og þeir
sendir til verslunarstaðanna. Virð-
ist svo sem 8—10 menn hafi farið
með hverju skipi og allir komust
þeir heðan fyrir haustið. Yfirmenn
fóru utan á herskipi því, sem fylgdi
skipunum það sumar, og sennilega
allmargir íleiri af skipshöfninni.
AFTURGÖN GUR
Ýmsar þjóðsögur hafa myndazt
í sambandi við þetta skipstrand-
Ein sögn er sú úr Selvogi, að lengi
hafi verið reimt eftir það á Hafnar-
skeiði (Hraunsskeiði) og sáust þar
oft tveir draugar á gangi og var að
þeim mikið mein. Fóru menn þá á
fund séra Eiríks í Vogsósum og
báðu hann að ráða þá af. Hann
mælti: „Eg get það ekki, heillin
góð, en reyna vjl eg að gera það eg
get“. Hann skrifaði þá bréf og bað
færa draugunum. Menn þessir tóku
við bréfunum og heldu austur á
Hafnarskeið. Draugarnir koma á
móti þeim, en þeir fá þeim bréfið.
Draugarnir fóru nú að lesa og leið-
rétta hvor annan, og heyrðu menn-
irnir að þeir sögðu: „Det er Hekk-
elfjeld, Hekkelfjeld“. Lögðu þeir
svo á stað og fóru í Heklu. —
Það skiftir svo sem engu máli,
að séra Eiríkur í Vogsósum var
andaður tveimur árum áður en
Giötheborg strandaði. Sagan sýnir
aðeins að menn hafa þótzt verða
varir við afturgöngur þeirra skip-
verja, er fórust af flekanum.
Meðal þeirra skipverja, sem önd-
uðust hér um veturinn, er talinn
matsveinninn og sagt að hann hafi
veslazt ppp úr hor vegna báginda
á bænum, þar sem honum var feng-
in vist. Er talið að hann hafi verið
grafinn að Villingaholtskirkju, og
hefur þá andazt þar í sókn.
Svo var það á seinni hluta 18.
aldar, að tveir piltar úr Pörtum í
Flóa komu sér saman um að vekja
upp draug. Hét annar þeirra Mark-
ús. Fóru þeir dimma haustnótt út
í kirkjugarðinn í Villingaholti,
völdu sér þar leiði og hófu særing-
ar. Að stundu liðinni kom einhver
mannverumynd upp úr leiðinu og
tók að ræða við þá. En þeim félög-
um brá í brún, er þeir skildu ekk-
ert af því, sem draugsi sagði. Sáu
þeir að þetta mundi vera útlend-
ingur. Varð Markús þá hræddur
og flýði, en hinn benti draugmim
að elta hann. Fylgdi draugurinn
síðan Markúsi og var fyrst kallað-
ur „Gothenborg“-draugurinn, því
að menn þóttust vissir um að pilt-
arnir hefði lent á matsveininum af
Giötheborg.
Magnús átti þá dóttur er Elín hét
og varð hún húsfreya að Leiru-
bakka á Landi. Henni fylgdi draug-
urinn eftir að Markús var látinn,
og var síðan nefndur Leirubakka-
draugurinn. Fylgdi hann síðan
Ingibjörgu dóttur Elínar og gerði
mönnum ýmsar skráveifur.
Margir sáu þennan draug, þar á
meðal bændurnir í Hvammi, Ey-
ólfur Guðmundsson og Ásgeir
Jónsson. Eyólfur mætti draugnum
uppi á Skarðsfjalli. Lýsti hann
honum svo að þetta hafi verið
strákur í töturlegum fatagörmum,
er flöksuðust frá honum, og með
höfuðfat er hvorki líktist hatti né
húfu, en huldi rúmlega hálft and-
litið. Ásgeir sá drauginn úti í hest-
húsi. Sat hann þar klofvega á bita
og spriklaði öllum öngum. Lýsti
Ásgeir honum mjög á sama hátt og
Eyólfur, en sýndist þó að hann
væri ekki með neitt höfuðfat, held-
ur mikið, úfið og illa hirt hár, sem
hafi lafað í bendlum niður um and-
litið og hulið það að miklu leyti.
Draugur þessi fylgdi Ingibjörgu
til æviloka, en mjög var farið að
draga af honum á efri árum henn-
ar. Hún andaðist 14. desember 1928
og síðan hefur enginn orðið var
við drauginn. Er því ekki nema
tæpur aldarf jórðungur síðan að vér
losnuðum að fullu og öllu við um-
stangið, sem hlauzt af þessu skips-
strandi.
t* **