Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1965, Blaðsíða 12
Lenintorgið í Jalta.
Það vakti strax athygli okkar, hve
allt var miklu frjálslegra í Jalta en
verið hafði annars staðar, sem við kom-
um. Fólkið á gistihúsinu var vingjarn-
legt og frjálslegt, ekki sízt í veitinga-
stofunni og þjónustan betri. Ef til vill
lagði þjónustufólkið sig meira fram, sem
því varð sú skyssa á fyrsta kvöldið að
reyna að reka frú Sorokin út úr veit-
ingastofunni. Er hún krafðist skýringa,
var henni sagt, að heimamenn hefðu þar
ekkert að gera, gistihúsið og matsalirn-
ir væru eingöngu ætlaðir erlendum
ferðamönnum. Það var ekki i fyrsta sinn
sem hún var tekin sem ein af heima-
mönnum, þótt áhrifin hefðu yfirleitt
orðið jákvæðari.
Að loknum ljómandi kvöldverði fórum
við í gönguferð um bæinn. Var auðséð
að við vorum komin á sumarleyfisstað.
Hvarvetna var mergð manna, ungir sem
gamlir reikuðu um í hlýrri kvöldgolunni,
brúnir og sællegir, léttklæddir með
ilskó á fótum. Lystibátar sigldu með-
fram ströndinni og í fjarska glitti á ljós
skipanna er voru í siglingum milli hinna
ýmsu staða við Svartahafið. Sérstaka
athygli okkar vöktu Hydrofoil bátarnir
af ýmsum stærðum. Voru hinir stærstu
líkastir eldfteugum að lögun, enda kall-
aðir „Eldflaugar“. Er því líkast sem þess-
ir bátar fljúgi yfir hafflötinn. Þeir eru
nú orðið í förum um allar helztu vatna-
leiðir Sovétríkjanna og hafa valdið þar
gerbyltingu í samgöngum.
Að staðaldri búa í Jalta aðeins 50—60
þúsund manns, en hundruð þúsunda
koma þangað á ári hverju sér til hress-
ingar og heilsubótar. í bænum sjálfum
eru mörg heilsu- og hressingarheimili
en í Stór-Jalta, sem tekur yfir 70 km
strandlengju, eru tugir annarra slíkra
hæla. Eru sum til húsa í gömlum, skraut-
legum köstulum en önnur í nýtízkuleg-
um húsasamstæðum. Þar eiga ýmsir
starfsmannahópar sín sérstöku heimili,
til dæmis sáum við ei-tt nýlegt heilsu-
hæli námaverkamanna, sem virtist afar
vel úr garði gert. Listamenn eiga sér
þar líka sérstaka samastaði, skáld og
rithöfundar, hljómlistarmenn, ballett-
dansarar, leikarar o.s.frv. Okkur var
sagt, að á heilsuhælunum dveldust sjúk-
lingar að jafnaði samkvæmt læknisráði,
um fjögurra vikna skeið, að minnsta
kosti, en í hressingarheimilunum gæti
dvölin verið allt frá vikutíma.
★ ★ ★
I ntourist hefur þann hátt á í
Jalta að ætla ferðamönnum morgnana
til sjó- og sólbaða en nota síðdegið til
ferðalaga um nágrennið, ásamt leiðsögu
manni. Er það ágætt fyrirkomulag, því
að þar er margt skemmtilegt að sjá.
Þar sem við þorðum ekki annað en
fara varlega í sólinni fyrsta morguninn,
fórum við í bátsferð til Gurzuf, sem er
eitt af austustu þorpunum í Stór-Jalta.
\2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Farþegar í þessari ferð voru flestir ung-
ir að árum, 10—15 ára stúlkur og pilt-
ar á leið til vikudvalar í „Artek“, sér-
stökum sumarbúðum Ungherjahreyfing-
arinnar, sem ná yfir nokkurra kílómetra
svæði. Dveljast þau þar ýmist í.skálum
eða tjöldum og skemmta sér víð sjóböð
Og leiki. Þetta voru hinir kátustu krakk-
ar og flykktust fljótlega utan um vin
okkar Schickler og Polaroid myndavél-
ina hans.
Gurzuf liggur við lítinn flóa, sem af-
markast af háum og myndarlegum skógi-
vöxnum klettum, nefnist annar Avinda
en hinn Ayu Dagh, sem mun þýða
Bjarnarfjall. Fyrir ofan gnæfa svoköll-
uð Babuga-fjöll. Þessum stað er tengt
dálítið ævintýri. Segir þar frá þrem-
ur illum björnum er eitt sinn bjuggu í
Babuga-fjöllum og fóru tíðum ráns-
ferðir ofan í byggðina. Dag einn rændu
þeir lítilli stúlku og ólu upp í fjöllunum.
Varð hún, er tímar liðu, hin fríðasta
mær og varð þjónusta bjarnarbræðra,
ræsti vistarverur þeirra og útbjó mat-
inn í þá. Dag einn, er birnirnir voru
ekki heima, bar að garði ungan ókunnan
mann. Hafði hann komizt lifs af, er ofsa-
stormur braut skip hans í spón við
ströndina og ráfaði nú þarna um
óbyggðina. Piltur og stúlka felldu hugi
saman og ákváðu að flýja. Komust þau
heilu og höldnu niður fjallshlíðina, náðu
í bát og ýttu frá landi. En varla höfðu
þau undið upp seglin, er birnirnir kom-
ust á snoðir um flóttann og hlupu til
strandar. Þar tóku þeir þegar að svolgra
í sig sjóinn og lækkaði óðum vatnsborð-
ið. Stúlkan og pilturinn voru alveg að
missa móðinn, þegar góð dís birtist og
skipaði björnunum á brott. Hinn elzti
neitaði að hlýða boðum hennar og hélt
áfram að súpa, en þá lagði dísin svo á,
að hann skyldi verða að steini. Segir
sagan, að sá sé bjarnarfjallið Ayu Dagh.
Milli fjallanna er nær óslitin bað-
strönd og lágu þar brúnir skrokkar
eins og flær á skinni. Æskufólk var í
meirihluta og ungir krakkar hlupu um
og ærsluðust. Við stóðum við í þorp-
inu, þar til hitinn var orðinn illþolan-
legur og við flúðum um borð í bát á
ný, fegin að láta hafgoluna leika um
sólbitna húðina.
★ ★ ★
IVafn rithöfundarins og leikrita-
skáldsins Tsékovs er nátengt Jalta, og
þeirri starfsemi, sem þar er rekin, —
því að hann dvaldist þar síðustu ár
ævinnar og var frumkvöðull stofnunar
fyrsta almenna heilsuhælisins þar. Er
því sjálfsagður þáttur í dvölinni þar að
skoða hús hans og heimili, sem varð-
veitt hefur verið óbreytt frá dögum
hans. Hafði systir Tsékovs, Maria Pav-
lovna, veg og vanda af því, að honum
látnum, að gera húsið að minjasafni
Og hafði umsjón með því til dauðadags
1957, ásamt ekkju hans, Olgu Knippers.
Það mun hafa verið haustið 1896, sem
Tsékov fluttist frá heimili sínu í
Melikhovo í nágrenni Moskvu til Jalta.
Keypti hann sér þar vænan landskika
og reisti fallegt einbýlishús. Það stend-
ur nokkuð hátt í hlíðinni í stórum og
fallegum trjá- og blómagarði, sem
Tsékov átti sjálfur stóran þátt í að
rækta. Er útsýn þaðan fögur mjög. 1
þessu húsi bjó skáldið til vorsins 1904,
en hann lézt í Þýzkalandi um sumarið.
Það var berklaveikin, sem bar Tsékov
til Jaita. Loflslagið þar er talið sérstak-
lega heilnæmt berklasjúklingum —
þurrt og hlýtt og koma þeir þangað um-
vörpum hvaðanæva úr Sovétríkjunum,
einkum frá Síberíu.
Staðurinn hafði þá í nokkra ára-
tugi verið eins konar tízkustaður
aðalsins um sumartímann, allt frá
því að lokið var byggingu sumar-
hallar keisarans í Livadia, rétt utan
við bæinn. Tsékov, sem sjálfur var lækn-
ir að menntun, gerði sér fljótt grein
fyrir því, að hið heilnæma loftslag í
Jalta mundi geta bjargað mörgum
mannslífum — en eins og þá var skipað
málum var útilokað fyrir alþýðufólk
að dvelast þar. Hann beitti sér því fyrir
stofnun almenns heilsuhælis og naut
þar dyggilegrar aðstoðar vinar síns
Götumynd frá Jalta
24. desember 1983