Lesbók Morgunblaðsins - 10.09.1967, Qupperneq 9
Ákureyri séð utan af Oddeyrinni. Þarna er snyrtimennskan hvarvetna: Konanþ0iir ekkj; að rykkorn sé á Trabantinum.
aði að sjá það hér, þegar gengið var
frá heilli sambýlishúsalóð á einum degi;
jarðýtur látnar göslast fram og aftur,
hent í þetta grasfrsei og aldrei litið
á það framar. Einn nágranni minn á
Akureyri var búinn að vera þrjú ár að
puða i smá bletti, sem reyndar var orð-
inn jafnsléttur og stofugólfið hjá hon-
um.“
Jt að þarf ekki lengi að spígspora
fram og aftur um svæðið umhverfis
Kaupvangstorgið til að kunna vel við
sig þar. Það er þarna einhverskonar
gamalgróin festa, sem ekki er gott að
lýsa; jafnvel eitthvað í ætt við virðu-
leik. Akureyri hefur sinn sérstaka stíl.
Þarna við torgið hefur maður KEA í
þak og fyrir: Hótelið ö'ðrum megin og
verzlunarbygginguna handan við Kaup-
vangstorgið. Yfir þessu trónar kirkjan
eins og ugglaust er tilhlýðilegt; eitt af
verkum Guðjóns heitins Samúelssonar
og ekki með þeim ómerkari. Þar koma
fyrir hamraformin og bergstuðlarnir
sem Guðjóni voru hugstæð og hann
innleiddi í ýmsar byggingar, sem þá
voru á döfinni. Tröppurnar niður frá
kirkjunni setja svip á staðinn, en þeim
er naumast eins vel við haldið og ýms-
um öðrum mannvirkjum.
Það er margt að sjá vi'ð nánari at-
hugun: gömul og veðruð bárujárnshús á
Oddeyrinni, minjar um þróaðan bygg-
ingarstíl, sem bráðum sést lítið eftir
af. Minjasafnið er stórlega athyglisvert
og ekki minnist ég þess að hafa séð
í húsgagnabúðum rúm sem jafnast á við
eitt þarna á safninu. Sjálft húsið er
prýðileg umgjörð um safnið, áð ekki sé
talað um garðinn.
Frá minjasafninu er Nonnahúsið í
sjónmáli; það er fallegt í smæð sinni og
látleysi og öllu er þar vel til haga hald-
ið. Það er Akureyringum til sóma, hvað
þeir heiðra minningu þeirra skálda, sem
búið hafa í kaupstaðnum um lengri eða
skemmri tíma. Fyrir utan Nonnahúsi'ð
gefst gestum og heimamönnum kostur
á að sjá Sigurhæðir, hús séra Matthíasar
og Davíðshús, þar sem skáldið frá
Fagraskógi bjó. Nú búa nokkur skáld
á Akureyri og eftir þeirra dag munu
ferðamenn vonandi fá að skoða Kristj-
ánshús (frú Djúpalæk), Heiðrekshús
(frá Sandi), Guðmundar Frímannshús
og Rósbergshús (G. Snædal).
Þegar farið er í Minjasafnið suður
með Hafnarstræti og allar götur út á
flugvöll, þá verður fyrir augum sú
byggð, sem kannski er hváð sérkenni-
legust; gömul timbur- og bárujárns-
hús, sum rauð, sum svört og flest með
útskornu tréverki, sem nú er feyskið og
þreytulegt. Þetta er gamla Akureyri,
virðuleg heldrimannahús á sinni tíð,
með trjágarða og brekkan snarbrött
hið efra. Þarna bjuggu aristókratarnir,
sem gerðu garðinn frægan og komu því
orðspori á Akureyringa, að þeir væru
menn danskir í hátt og þar átti líka
að vera rótgrónari og greinilegri stétta-
skipting en annarsstaðar á landinu. Nú
er ugglaust öldin önnur. En mér er í
minni saga sem Ásgeir Jakobsson, rit-
höfundur, sagði í blaðagrein og bregður
ljósi á afstöðu eldri kynslóðarinnar
gagnvart svokölluðum heldri mönnum
þar í bæ. Ásgeir heyrði unglingspilt
spyrja um eða nefna Odd og gömul
kona, sem þar var nærstödd leit á þenn-
an illa uppalda ungling með undrun
og skelfingu og sagði: „Á hann við
herra O. C. Thorarensen apótekara?“
Ásgeir bjó um 18 ára skeið á Akur-
eyri og ber Akureyringum vel söguna.
Hann kvaðst sakna bæjarins og bætti
við: „Akureyringar eru smáborgarar og
á Akureyri er eina, danska smáborgara-
menningin sem til varð á íslandi. Heim-
urinn byrjar í Hlíðarfjalli og nær ekki
nema til Vaðlaheiðarinnar. Mér féll allt-
af prýðilega á Akureyri, þykir vænt um
Akureyringa og hef gaman af að drekka
með þeim“.
að er skrýtið að leigubílstjórar
á Akureyri hafa undir höndum dýrari
dollaragrín en aðrir íslendingar. Annars
urðu ekki á mínum vegi neinir stromp-
I
hattamenn með silfurbúna stokka, en
Örlygur vinur minn Sigurðsson, kúnst-
ner og innfæddur Akureyringur, þykist
muna þá gerla og lýsir þeim og stór-
fenglegum matarkúltúr þeirra í bók
sinni, Þættir og drættir:
„Gamla Akureyri var tvímælalaust
einn mesti sælkerabær landsins. Þar
blómgu’ðust bragðlaukar bezt og át-
menning mest. Þar voru jafnan góm-
sætar krásir á borðum danskrar yfir-
stéttar. Buff flaut á diskum í dönsku
herragarðssmjöri. Stórum steikum var
skolað niður með rauðvíni og innport-
eruðum Gamla Carlsberg. Mæónes og
mustarður og safaríkar sósur runnu
þungt um vélindi ofaní mikla maga, líkt
og Eyjafjarðará um Vaðlana út í Poll-
inn. Þriggja stjörnu konjak með kaff-
inu, brúnsíubrauð og „bolsíur“, kondi-
torkökur og konfekt. Ekkert tros. Vess-
Þeir eru fáir sem ganga svona framhjá
Amorbúðinni án þess að líta við.
Gömul hús kúra undir brekkunni inn
með Pollinum. Fallegur staður og frið-
sældin sjálf.
gú og spíss, Benedikt. Rjúkandi súkku-
laði með þeyttum rjóma og margra hæða
tertur, forskala'ðar með sultutaui, glasúr
og flöðeskúm.
Sílspikaðir og sællegir Schiötharar,
mörmiklir og myndarlegir Möllerar,
holdugir og hnarrreistir Havsteenungar
og úttroðnir og tígulegir Thorarensenar
sprönguðu þar og spígsporuðu um stræti
og torg með stromphatta og silfurslegna
stokka. Þá var stíll yfir staðnum og
bragurinn danósa.“
Framhald á bls. 10
Nokkur raðhús í byggingu með öllu
þessu venjulega drasli, sem nýbygging-
um fylgir.
—nsxæí.
10. september 1967
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9