Lesbók Morgunblaðsins - 26.05.1968, Blaðsíða 8

Horft um öxl
Sverrsr Þórðarson:
100 MANNS
Í HÆTTU
Sagt trá strandi Laxfoss við Orfirsey fyrir
tœpum aldarfjórðungi — Síðari grein
Ein síðasta myndin af Laxfossi, strönduðum á Kjalarnestöngum.
(Ljósm. Mbl.: Ól. K. Magnússon.)
Frásögn „ungu stúlkunnar".
Unga stúlkan úr Borgarnesi
sem Mbl. minnist á sem einn
heimildarmanna sinna af strand
inu, Benta Jónsdóttir (sýslu-
manns Steingrímssonar) hefur
verið búsett hér í Reykjavík
allmörg ár, en ung giftist hún
Valgarði Briem lögmanni.
Henni þótti það sýnt að henn-
ar frásögn myndi lítið bæta
upp frásagnir nafnanna alþing-
isforsetans og bankastjórans,
því þeir myndu geta fært at-
burðinn í betri búning en hún.
Eigi að síður eftir þó nokkuð
þóf sagði frú Benta:
, Eftir allan þann tíma sem lið
inn er hafa einstök atvik frá
strandinu máðst úr minni mínu
að undanskildum nokkrum sem
enn standa mér lifandi fyrir
hugskotssj ónum.
Ég man t.d. greinilega þeg-
ar skipið tók niðri, rambaði til
á skerinu en festist svo með
miklu braki og brestum. Meðan
á þessu stóð varð ég þó nokk-
uð hrædd a.m.k. nokkra
stund, en mér finnst, að hræðsl
an hafi frekar liðið frá þegar
skipið var orðið fast og hætt
að velta til.
Við sáum greinilega ljósin í
Reykjavík og ég man að mér
fannst biðin eftir aðstoð nokk-
uð löng, en ekki finnst mér
að ég hafi þá talið mig í yfir-
vofandi lífshættu.
Mér var bjargað í land í
Örfirisey ásamt 2 konum.
Gerðist það með þeim hætti
að maður kom einsamall í ára-
bát út að skipinu og réri okk-
ur í land.
Það var mikið karlmenni.
Hann var í sparifötunum,
frakkalaus í öllu þessu veðri
og sjógangi. Er enginn vafi að
hann hætti lífi sínu til að
bjarga okkur, enda gat enginn
þá vitað hvernig færi um skip-
ið. Ekki veit ég hvort hann
hefur bjargað lífi okkar en vel
er mögulegt að svo hafi verið
og hefi ég ávallt verið honum
þakklát síðan auk þess sem ég
dáðist að djörfung hans og
hreisti, á smákænu þarna
við skerin í þessu ofsaveðri
og kulda.
Er í land kom man ég að við
vorum settar aftan á stóran yf-
irbyggðan Bretaherbíl og ekið í
honum til lands eftir Granda-
garði.
Garðurinn var þá svo mjór
að bíllinn skreið eftir honum
og mátti engu muna að hann
færi útaf. Hjólabreiddin var
nærri hin sama og garðsins.
Rokið lamdi bílinn og ég man
að ég óttaðist að hann fyki út-
af garðinum ofan í sjóinn. Við
þessa tilhugsun, man ég, varð
ég alvarlega hrædd.
Var ég þá orðin þreytt og
ringluð og vissi ég eiginlega
ekki fyrri til en ég var komin
upp á Morgunblað til þess að
segja frá atburðunum. Hugsaði
ég þá ekki út í það að for-
eldrar mínir biðu heima í Borg-
arnesi milli vonar og ótta um
afdrif mín en sem betur fór
dróst ekki lengi að þau fengju
þær gleðilegu fréttir að allir
hefðu bjargast heilir á húfi úr
skipinu. Þannig minnist ég í
stórum dráttum Laxfossstrands
ins, sagði frú Benta.
Jón Axel segir frá.
Að fá bankastjóra til að gefa
sér tíma til að rifja upp gamlar
endurminningar, er í sjálfu sér
ekki stórmál. En að hann hafi
tíma til að setjast niður og gera
það er þyngri þraut, til
þess er ekki neinn tími. Svo
fór líka að Jón Axel Pétursson
bankastjóri og fyrrum hafnsögu
maður, varð að komast úr úr
bænum til að gefa sér tíma til
að rifja upp þennan atburð:
Það var aiust- norðaustan
rok og snjóhraglandi er ég
kom á hafnsögumannsvaktina
þetta kvöld, sagði Jón Axel Pét-
ursson.Varðstofan okkar hafn-
sögumarananna var full affólki
auk félaga minna sem ég átti
nú að leysa af hóimi. Ekiki
hafði óg haft fregnir af því
sem gerzt hafði er ég fór að
heimara frá mér. — >að hefur
eitthvað mikið gerzt — skaut
stnax upp í huga mímum. —
Jú Laxfoss var strandaður á
Skerjunum út af Örfirisey með
fjölda manns innanborðs — á
leið frá Borgarnesi og Akra-
nesi. Þegar ég spurðist fyrir
um hvað búið væri að gera,
var mér sagt að M-agni og einn
hafnsögubátanna hefðu farið á
strandstaðinn.Oft hefuir mér ver
ið ti'l þess hugsað, er hafnsögu
menin þurfa vegwa starfia sinna
til að tryggja sem bezit öryggi
skipa, faira á þessum litilu bát
skeljum oft hér langt úti í Bugt
ina, — já jafnvel út fyrir op-
inin HvaWjörðinn, til móts við
skipin. Slíkar ferðir í vetrar-
veðrum, Jeggja bátnum að skip
um jafnt á nóttu sem degi er
en.giinn barnaleikur.
Magni og hafnsögubáturinn
höfðu þær fregnir að færa
er komið var á stnaradsbaðinm,
að ófært var með öllu að hinu
strandaða skipi vegna skerj-
anna allit í kring. Menn úr
Slyisiavarimaféliaginu höfðu far-
ið út í Örfirisey með það fyrir
augum að reyna að bjairgafóllk
inu í land þar. Veðurofsinn
var mikiil og þóbtu höldur litl-
ar líkur til að hægt yrði að
koma hiraum mikla f j öl da fólks
á hinu strandaða skipi til hjálp
ar þá leiðina, nema þá á mjög
löragum tímia, — og jafnveil hæp
ið að það myndi takast án þess
að fólkið myndi bíða tjón á
heiisu sinni, eins og veðri og
sjólagi var háttað og fjarlægð-
arinnar út í skipið frá eyjunni.
Þá bætti það ekki úr hvemjög
skipið haliiaðist þar sem það
stóð á skerinu og hailaðist
skipið frá eyjunni.
I næsta nágrenni við varð-
stofu okkar hafnsögumanniaininja
í Hafraarhúsirau haifði sjóher
Bandaríkjanna varðstöð- Voru
þar ungir og vaskir memn, sem
urðu félagar okkar í mörgu
vegraa sbarfa okkar. Mátti jafn
vél ekki í milli sjá á sbundum
hvorir væru meiri stríðsþátt-
takendur þeir eða við hafn-
sögumenmimir sagði Jón Axel
og hló við. — svo dyggilega
unraum við þar samam, bætti
haran við. Þetta gilti einnig um
þá Breta úr brezka sjóheirnum
sem við hafrasögumenrairn störf
uðum með. En þetta er nú dá-
lítið ofsagt að sumu leyti, því
ekki gátu þessir meran að lokn
um dagstörfum farið til sinna
yndisiegu heimila eins og við
og verið með ástvinum sínum
milli vakba en þeir voru hér í
bröggum víðsvegair um bæinra
það voru þeirra heimili.
Þáttur ameríska sjóhersins
Nú þetta var nú smá útúr-
dúr. — Þegar mér vair ljóst
hveirnig málum var komið, kom
mér í hug vinir okkar Banda-
rikj amennirnir. Þeir höfðu yfir
ráð yfir flatbotrauðum „innrás-
arprömmum“ af minni gerð, —
eða seim næst belmingi miirani
en prammarnir sem notaðir
hafa verið ti'l samenitsfiutrainga
hingað frá Akranesi, en slík-
ir prammar voru sem kunnugt
er notaðir til innirásarimraar í
Normiandie er Bandameinn réð-
ust á Evrópuvirki Hitlers. Ég
fór til sjóliðanna og ræddi við
þá um þeraraan möguleika. Voru
þeir strax fúsir til að veita
ailla hjálp og aðstoð. Við fór-
um ni'ður á bryggju sem pramm
arnir lágu við. Kom þá í ljós
að kælivaitnið á véiirani hafði
frosið í tveim prammanraa en
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
26. MAÍ 1968