Lesbók Morgunblaðsins - 19.01.1969, Blaðsíða 13
Verðlaunaþrautir
Fjölmargar lausnir bárust að verðlaunamyndagátu og verðlauna
krossgátu Jola-Lesbókar. — Við samningu krossgátunnar vai'ð á
einum stað stafa-vixl, en sú villa var svo augljós, að ekki hefur
komið að sók, ef dæma má af þeim fjölda ráðninga, sem barst. —
Hér birtast svo ráðningarnar og nöfn þeirra, sem verðiaun hlutu,
þegar um þau var dregið.
Verðlaunamyndagáta LESBQKAR
LBSBÖKIN Wrtlr hír «ríb«i,»-n.,nduilB. Vtríl hrrrn Terí-
Um vclll lyrir réllar lausnlr. ein kr. ÍMO.OC oc Ivcnn kr. SOO.OO.
— RAOnl»s»r »cr«* »0 hafa b»tl»l I.csbókluni f,rir 1S. janúar
MrkUr: I.I.SllOK MOKCI'MW.AHMNS — MVNDAGAXA. tkU
«* mlai (rcinarmunnr á r •( á, 1 o* I o* | o( j>.
JÓð'lN A VXf>íO MARúBRomV flNDAMÁL
% Sgp
5Æ(R) 4'ar AítERDÍ-R
óóóx.
N
veú(UR) ÓUMF lýjn N
. ___ «*+a
í£Ufí 'RENN(A) ÚRÍDURSÁM HELD(fi) NÍr
Þ6/
IL
Þ essÁD -R'fi, í'aoótAo fiUíiij evsÁV
■&
fíNPn e F
N A HA
Lausnin verður þvi: Þjóðin á viff margbrotin vandamál aff
glíma. Óvinsælar affgerðir reyndust alveg óumflýjanlegar, en nú
ríffur á samheldni til þess aff ráffa bót á og leysa vanda efnahags-
lífsins.
Verðlaun hlutu: Kr, 1000.00: — Fjölskyldan Hamarsstíg 41,
Akureyri. Kr. 500.00: —■ Hulda Jakobsdóttir, Kaplaskjólsveg 54,
Reykjavík og Svavar Jónsson, Sólgörðum, Haganesvík.
LESBÓKIM hlrllr htr verðJanna-kroMtiU. Vcrfla þrrnn vtrílan*
vclll lyrlr réllar laucnlr, ein kr. 1000.00 o( ivenn kr. 500.00. —
KádniHfar vcrta «( hala bariat Lcabékinnl lyrlr 15. jaaáar
mcrklan LKSBÖK MOKGUNIILAUSINS — KKOSSGATA.
*Æk «*r- |»EKX muA \o4 t\ ■ <RÓK UR »R- Pt>D e«K nt*\ K»P-| HMx rAK- 1 s 'Vi & ’fl&r UR Nfr-
H'rr ? R £ R '1 u H U N J3 Ú R g Æ T 1 L £ 4
^SlÉfiTlffl IHK 0JM R Æ P 8 H ’o F 'n ft R >>>>' r,/' s K 'O L f> N ft
fe Klí- flF- R F L S MP H R u F L 1 ÍÍÍSi ítut K 'l L L amai Ku/y X> 4
hA,. 1* FÍ- JU K R 'i T n R ■J. R fí L L a K s R 6, fl N
Yíll flHt- j ■ K '/ N fl s '0 L (f#iP R U L L fl N IPKI HIo't R Æ 4 1
S V fl R r M fl *> U R UTl* FnLTj 4 u L rnoit R fí F T '0 R Ö £>
S T 'l R Æ í> fl R LflUl- i’ni fl MFM- fí H 4 fí R P fl T V 7 s fl R Iflfl
HflR nvi Q s> fl s> i 'fl L F fí H ‘fí r T u R inm R 'fl 1 N Tinl Tflin -UtA N ic
fitw r/nifl J> ’i 5 R FoKVfi B R E lc K R M ft 4 fl R /*’ 4 gg ) 4 J/UKT- UR fl
E R TTiT S L 'fl [élfc/* 0 K 1 K n fl R. Ú T / L E / K / ó 4
n Mú s T ó L L a N7 4 L Æ F R A /0 fl £> a R T '/ ft
»->i - iieiT T fl u 4 ft u R f) H ft U‘»E H 'A r R 1 © L .. D K- U N /V
fl f s V fl R 5 F»»iu fl N 4 fí N R mísI (KMI 4 fl U 5 N 1 H V
Hll D 3 L Ííú'- Hl> 1 w H A F: H si J> 'O N 1 fl L R a u S n R
UIRI R e 1 3> R l ■R T ú fl tí ií*r- 'i(i ftllí, tiM,- V R KiT- flR 5 /NOH u N u N ft R
& 0 R í> llít n R yv?> fl V fl írté- Cfi.h S K- 'i 3> fl M fl f> U K 05? 5 'ft
w T 'fí N £ F 5TOT íJSre H R 1 F N Æ M ú R 8f*- K B R u rám Jfir«E ■f) U ©
m T fl F T fí H ft U f> 1 R Ky«W 4 fl’ L U M B»R*R K ir á> rnK fíd
N f? R T fl K VfT i»m* ffl fc N HT 1 J> fí R rífíi F 1 M --- £ L F ií R
SK L- fiCTl '1 S BSW 1 N 4 'o L F u R 1*1** un T ai 'O L V? N sit HIIFI A’ T fí L J5 1
LIIKI N R R K fl R £ 1 ifi U N U N/ l«#LL Tii E R 4 1 R M«» R E 1 í>
flDR ú N Ý l nidif .%£» D K 1 N N LfíHV Í K M 'l R fl K S iiAn «ni.l 1 L L fí 70*7 y S ft
W, N T fí R f> ft R rTm fí R i> aL« Ý -fVfrf eifíi H L fí u ■F 4 fí f>
0 U i> fí R iúhTi Ú T 1 4 fl N 4 S H R 0 S s Æ 1 fiffl BST 1
■ Hftu- HiT 1 Knrn IMW ff if! T fí a 4 fl R Vna M b ft n tl fí If K fí R Eiðw F 1/ BR#P- Ulft
s k 'f) H fí L L U R Kififl (4OL K V T R fí ú R fl ÁJ>fl£ 'fl L £ / T
jíflF UP- K fl’ FU(,L 'All fl K fl K fl K fí R 1 ntn Cifit M 'fl s fí s»« 5 P ft R T ft
KBfP r' K fl F fí 4 'fl Kfií Wk L U R K a s T R t> fc (olCYI Ot -£> 1 R
YlfiK fict H fl F fl R S r 1 L L U N f? FtHH tffí N fí Hnm Hflf/i R 17 F N írt'fl ORE N Ú
cr» R N R N 0 k S) F R 'ft y R U M -) 5 '1 N U M
Verðlaun hlutu: Kr. 1000.00: — Lára María Theodórsdóttir, Heið
argerð', 114, Reykjavík. Kr. 500.00: — Nína Lárusdóttir, Kvisthaga
12, Reykjavík og Bóthildur Benediktsdóttir, Arnarvatni, Mývatns-
sveit.
Yerðlauna-krossgáta
Sfríð/ð
Framh af bls. 9
hitabeltissjúkdóma. Þrátt fyrir
rótgróna fordóma Suður-Af-
ríkumanna í garð svertingja,
fjölgaði Smuts í blökkumanna-
her sínum (King’s African Rif-
les), fékk sendar blökkumanna
hersveitir frá Nígeríu og Vest-
ur-Indíum og sendi 12.000 hvíta
hermenn heim til Suður-Afríku.
Þessari endurskipulagningu
var haldið áfram, og hún gaf
góða raun. Innfæddir hermenn
tóku að mestu leydi að sér alla
flutninga, enda voru vagnar og
kerrur oft og tíðum aðeins til
trafala, og smátt og smátt varð
brezki liðsaflinn að miklu
leyti her blökkumanna undir
stjórn hvítra foringja, oft Búa,
sem voru vanir skæruhernaði
og þekktu Afríku, en fyrirlitu
að vísu blökkumenn og van-
mátu Lettow-Vorbeck.
★
Bretar gátu því teflt fram
hermönnum, sem þekktu land-
ið, en þrátt fyrir það stóðust
þeir ekki Askörum Lettow-Vor
becks snúning. Þegar Devent-
er hershöfðingi hóf nýja sókn
í júlí 1917 var lið Lettow-Vor-
becks þrískipt. Hann var sjálf-
ur nálægt Kilwi, smábæ á
ströndinni sunnan Rufijifljóts.
Annar flokkur undir forystu
Wahle hershöfðingja var ná-
lægt Lindi, öðrum smábæ
nokkru sunnar á ströndinni
(brezk herskip höfðu tekið
báða þessa bæi herskildi).
Þriðji flokkurinn, sem var und
ir stjórn Tafels höfuðsmanns,
var við Mahenye, um 225 km
inni í landi.
Lettow-Vorbeck og Wahle
reyndu að brjótast geignum rað-
ir brezku hermiannanna, sem
þrengdu stöðugt hringinn um
þá. Það tókst að lokum, en
mannfallið var gífurlegt.
í október 1917 höfðu 6.000
suður-afrískir og nígeriskir her
menn undir stjórn Beves hers-
höfðingja umkringt Wahle, og
Lettow-Vorbeck hélt frá stöðv-
um sínum hjá Kilwi yfir Lin-
kanguarafjall til hjálpar. Að
minnsta kosti 1.000 menn úr liði
Bevesar féllu í fjögurra daga
orrustu hjá Mahiwa, en aðeins
14 Þjóðverjar og 81 Askari-
hermaður. Beves varð að hopa,
en sigur Lettow-Vorbecks var
dýrkeyptur. Hann var nú al-
gerlega einangraður frá um-
heiminum í suðausturhomi
Þýzku Austur-Afríku, matvæli
hans og skotfæri voru á þrot-
um og fallbyssumar úr „Kön-
igsberg" ónothæfar, þar sem
síðustu kúlum þeirra hafði ver-
ið skotið. En þótt Schniee land-
stjóri, sem stöðugt hafði reynt
að halda aftur af Lettow-Vor-
beck, legði nú fastar að honum
en nokkru sinni að gefast upp,
var hann staðráðinn sem fyrr
að halda áfram baráttunni, og
viðkvæðið hjá honum var hið
sama og áður: „Föðurlandið á
enn í styrjöld, og hver óvina-
hermaður, sem við getum tælt
inn í myrkviði Afríku, stuðlar
að sigri okkar.“ Hairn fækkaði í
liðsveitinni, sem hann stjórnaði
sjálfur, þannig að hún var
einvalalið 200 Evrópumanna,
1,700 Askara og 3.000 burðar-
manna og skildi eftir særða og
sjúka hermenn, sem Bretar
tóku til fanga. Aðrar sveitir
urðu að bjarga sér af eigin
rammleik eða gefast upp.
FLÓTTI TIL
MOZAMBIQUE
Það breytti engu þótt Lettow-
Vorbeck yrði fyrir einhverju
alvarlegasta áfalli sínu í nóv-
ember 1917. Tafel höfuðsmaður,
sem nú réði yfir flokki 5.000
manna var orðinn matarlaus á
eyðilegu svæði og varð að gef-
ast upp fyrir Bretum. Tafel
hafði árangurslaust reynt að
ná sambandi við Lettow-Vor-
beck. Ef tekizt hefði að koma
boðum á milli, hefði bann kom-
izt að raun um, að portúgalsk-
ur búgarður, sem menn Lett-
ow-Vorbecks höfðu hertekið,
var aðeins klukkustundar gang
í burtu.
Lettow-Vorbeck og hermenn
hans urðu að hörfa burt úr
Þýzku Austur-Afríku í lok
nóvembermánaðar 1917, og fóru
yfir Ruvumafljót á landamær-
um Portúgölsku Austur-Afríku.
'A síðustu tólf mánuðum strfðs-
ins tókst Lettow-Vorbeck að
komast hjá látlausum tilraunum
Breta til að hafa hendur í hári
bans, en hermenn hans urðu að
þola miklar hörmungar, og
þeim fækkaði ískyggilega. Lett
ow-Vorbeck sýndi ótrúlegt þol
gæði, og tryggð Askaranna við
hann var undraverð. En sveit-
ir Breta og innfæddra her-
manna Portúgala þrengdu sí-
fellt að þeim, og sífellt gekk á
skotfæra- og matarbirgðir, þótt
þær væru ávallt endurnýjaðar
með árásum á portúgalskar
stöðvar.
f febrúar, marz og apríl 1918
þrömmuðu Lettow-Vorbeck og
menn hans nálega 4.000 kíló-
metra vegalengd yfir fjöll og
fljót og um frumskóga Portú-
gölsku Austur-Afríku, og Bret-
ar fylgdu fast á eftir. Seint í
apríl réðst einn flokka hans á
tjaldbúðir Suður-Afríkum'anna,
sem sótt höfðu frá ströndinni,
og í maílok réðst hann á stöðv-
ar blökkumannahersveita Ed-
wards hershöfðingja við Koro-
mafjall, en fékk lítið herfang.
Minnstu munaði að illa færi
því að einn flokka hans undir
stjóm Köhls höfuðsmanns kom
skyndilega úr ferðalagi um
frumskóginn og beint í flasið
á brezku hermönnunum, en
Köhl áttaði sig og komst und-
an. Sumarið 1918 var sótt að
Lettow-Vorbeck úr öllum áttum:
frá Þýzku Austur-Afríku yfir
Rovumiafljót í norðri, frá Port
Amelia á ströndinni í austri og
frá Ródesíu í vesrtri. Lettow-
Vorbeck og menn hans héldu
stöðugt áfram göngum sínum og
fóru alla leið að Zambesifljóti.
Ekkert varð hins vegar úrráða
gerðum um árás inn í Suður-
Afríku og í þess stað haldið
norðvestur á bóginn meðfram
Nyasavatni, en í töluverðri f j'ar
lægð.
★
Þegar lið Breta var fjölmenn-
ast, í apríl 1918, tefldu þeir
fram 17.000 hvítum hermönnum,
21.000 blökkuhermönnum og
124.447 burðarmönnum í leitinni
að Lettow-Vorbeck. í septem-
ber 1918, hafði Lettow-Vor-
beck aðeins 176 Evrópumenn og
1.487 Askara undir sinni
stjórn. Þá hafði spænska veik-
in bætzt ofan á allar þreng-
ingamar, sem menn hans urðu
að þola, og ástandið hafði aldrei
verið eins slæmt í herbúðum
hans. En hann hélt áfram sókn
sinni norður með Nyasavatni.
Deventer taldi, að hann ætlaði
aftur inn í þýzku Austur- Af-
ríku áleiðis til Tabora við
járnbrautina í miðhluta nýlend
unnar og beindi þangað megin-
hluta liðs síns.
í þess stað sveigði Lettow-
Vorbeck í vesturátt, þegar
hann var kominn norður fyrir
Nyasavatn, og hélt inn í Norð-
ur-Ródesíu, þar sem fátt var
um varnir og gnótt matar.
Hinn 9. nóvember tók Lettow-
Vorbeck enska bæinn Kasama,
en skömmu áður hafði einn af
liðsflokkum hans tekið annan
enskan bæ. Hann réð nú lögum
og lofum á um 90 ferkílómetra
blómlegu svæði í Norður-Ró-
diesíu og átti ekki á hættu að
verða umkringdur. Hermenn
hans voru hressir og endumærð-
ir, hann réð yfir fjölda nýrra
nautgripa, skotfæra- og matar-
birgðir höfðu verið endurnýj-
aðar, og þeir hefðu getað hald-
ið baráttunni talsvert lengur
áfram.
ENDALOKIN
Lettow-Vorbeck var að hugsa
um að halda sókn sinni áfram
vestur á bóginn til Elisabeth-
ville í Kongó og til Portú-
gölsku Angola, þegar vopnahlé
ið í Evrópu batt enda á styrj-
öldina í Austur-Afríku. Hann
varð að tilkynna hermönnum
sínum: „Styrjöldinni er lokið.
Yfirherstjómin í Berlín hefur
skipað okkur að hætta bardög-
um. Trúir föðurlandinu verðum
við að hlýða þessari skipun. En
verum minnugir þess, að við
vorum aldrei sigraðir." Hann
sendi flokka síma hvern á fæt-
ur öðrum til bæjarins Aber-
coru, og 16. nóvember afhenti
hann yfirlýsingu um skilyrðis-
lausa uppgjöf hermanna sinna í
Kasama. 25. nóvember gáfust
Lettow-Vobreck og hans menn
formlega upp. Leifar þýzka ný-
lenduhersins með Lettow-Vor-
beck í broddi fylkingar gengu
fylktu liði inn í Abercom og
lögðu niður vopn sín frammi
fyrir heiðurssveit hermanna úr
King’s African Rifles. Tækni-
lega séð má segja að bann hafi
ekki gefizt upp heldur leyst
upp hersveitir sínar og gefið
sig fram við yfirmenn Breta.
Bretar sýndu Lettow-Vorbeck
þá óvenjulegu tillitssemi að
breyta ákvæði vopnahléssamn-
ingsins þannig að það hljóðaði:
„Þýzkai- hersveitir verði flutt-
ar frá Austur-Afríku“ í stað
„Þýzkar hersveitir í Austur-Af
ríku gefist upp inrnan eins mán-
aðar“ til þess að særa ekki til-
finningar þessa hrausta og heið
arlega fjandmanns. En fréttin
iam þess orðalagsbreytingu
(barst of seint og Lettow-Vor-
beck gafst því formlega upp.
Lettow-Vorbeck hafnaði boði
'brezkra yfirmanna um, að hann
•og yfirmenn hans sætu veizlu
me'ð brezkum foringjum. Stolt
foringja hans hafði orðið fyrir
sári, og hann óttaðist hnútu-
köst og jafnvel áflog, ef þeir
settust að drykkju með Bret-
um. Skömmu slðar sendi hann
skeyti til þýzkrar konu, Mar-
garethe Wallrath, sem hann
hafði trúlofazt skömmu áður en
hainn var sendur til Afriku
1913 og hafði ekkert heyrt frá
í tvö ár. Hann spurði, hvort
hún teldi sig ennþá beitbundna
sér. Hún svaraði því játandi og
þau giftust skömmu eftir að
hann kom til1 Þýzkalands 1919.
19. jan. 1969
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 13