Lesbók Morgunblaðsins - 22.11.1970, Blaðsíða 6

Fræg ástarævintýri
Wilson Bandaríkja-
forseti og
Edith Bolling
Eftir Andrew Ewart
Hún hafði aldrei neitt emb-
ætti með höndum um ævina.
Samt hlaut hún viðurnefnið
„fyrsti kvenforseti Bandarikj-
anna“. Hún var eiginkona
Woodrows Wilson forseta.
Fyrrgreint viðurnefni stafar
frá þeim tíma, er Woodrow
Wilson var á áróðursferð um
Bandaríkin til þess að telja
þjóð sína á það að ganga í
Þjóðahandalagið, sem hann
hafði sjálfur átt hugmynd að
og stofnað til. Herferð þessi
fékk ilian endi. Wilson fékk
slag, sem lamaði hann að
nokkru leyti. Hann lá fár-
sjúkur í sautján mánuði og all
an þann tíma átti hann allt sitt
undir konu sinni og líflækni.
Þingmenn og ráðherrar báru
sig upp undan því, að þeir
fengju ekki einu sinni að sjá
hann. Öll stjórnarstörf fóru um
hendur konu hans, Hún fékk i
hendur hvert pút og plagg,
sem stilað var á forsetann og
hripaði niður með eigin hendi
allar þær skipanir og öll þau
boð, sem frá honum komu.
Þetta var einstætt tímabil
í sögu Bandarikjanna. Og það
leið ekki á löngu, fyrr en
fyrstu alvarlegu afleiðingar
þessa ástands komu í Ijós. Þær
hófust með því, að meiri hluti
öldungadeildarinnar greiddi at
kvæði gegn inngöngu Banda-
ríkjanna I Þjóðabandalagið,
óskabarn Wilsons.
Það var ekki valdagræðgi,
heldur einlæg ást og umhyggja
sem ráku þessa merkilegu
konu til þeirrar óheillavæn-
legu ákvörðun að einangra eig
inmann sinn, forsetann, alger-
lega frá umheiminum allan
þennan tíma. Það er kaldhæðni
örlaganna, að sú hin sama
ákvörðun varð til þess, að for
setinn yfirgaf embætti sitt bug
aður maður á sál og líkama
fórnarlamb ofurástar konu
sinnar.
Upprunalegt nafn hennar
var Edith Bolling. Hún var sjö
unda barn lögmanns nokkurs
frá Virginíu, sem hélt þvlstatt
og stöðugt fram, að hann væri
kominn af Pocahontas (dótt-
ur frægs Indíánahöfðingja,
sem uppi var á síðari hl. 16.
aldar og fram um aldamótin
1600. Pocahontas giftist Eng-
lendingi, John Rolfe að nafni
og rekur fjöldi manns ættir
sínar til þeirra hjóna. Þýð.)
Þau Edith Bolling og Wood-
row Wilson höfðu bæði verið
gift áður. Fyrri maður Edith-
ar, Norman Galt, andaðist ár-
ið 1908 og lét konu sinni eftir
arðvænlega skartgripaverzlun
í Washingtonborg. Fyrri kona
Wilsons lézt á fyrra kjörtima-
bili hans, í ágústmánuði 1914.
„Hönd guðs hefur lostið mig
þyngra höggi en ég fæ af bor-
ið,“ reit Wilson eftir fráfall
hennar, en hann var orðinn yf
ir sig ástfanginn af Edtth
Bolling Galt.
Það var liflæknir forsetans,
Gary Crayson, sem átti heiður
inn af því að leiða þau hjóna
leysin saman. Grayson óttaðist
hálft í hvoru, að sjúklingi hans,
einmananum i Hvíta húsinu,
kynni brátt að taka að
hnigna ef ekki yrði að gert og
ákvað hann að taka til sinna
eigin ráða. Grayson var sjálf-
ur trúlofaður náinni vinkonu
Edithar, Alice Gertrude Gord-
on (Altrude) að nafni. Hann
komst að sjálfsögðu í kynni
við Edith og leizt þegar
i fyrstu afar vel á hana. Hann
þóttist sjá í hendi sér, að
þarna væri komin konan og
kom því í kring að Altrude
kynnti Edith fyrir Helen
Woodrow Bones, frænku for-
setans, sem sá um húshaldið
fyrir ha»m. Þær ungfrú Bones
og Edith tóku strax ástfóstri
hvor við aðra og ekki leið á
löngu þar til Edith var boðið
til kvöldverðar með forsetan
um og frænku hans í Hvíta hús
inu og að þvi búnu í ökuferð
í forsetabílnum. Upp frá því
leiddi svo hvað af öðru. Þeir,
sem næstir stóðu forsetanum
tóku að veita því athygli, hve
miklu léttara var yfir honum,
er hann var samvistum við frú
Galit en endranær. Hinn tutt-
ugasta og áttunda apríl 1915,
sendi hann henni bók að gjöf,
ásamt með bréfmiða, þar sem
stóð þetta: „Ég vona hún færi
þér svolitla ánœgju. Ég óska
einskis fremur en gleðja þig
sem hefur glatt mig sjálfan
svo mjög.“ Tveimur dögum
seinna barst boð til kvöld-
verðar í Hvíta húsinu og rósa
vöndur með. í næstu viku var
Edith svo enn boðið til kvöld
verðar og að þeim köldverði
loknum bar Wilson upp bónorð
sitt við hana.
í endurminningum hennar
sem út komu 1939, segir svo
frá:.......bónorðið kom eins
og þruma úr heiðskíru lofti.
Það hafði ekki hvarflað að
mér, að svona kynni að fara.
Ég sagði það fyrsta sem mér
kom í hug, án þess að leiða
hugann að því, að það kynni
að særa hann. — Já, en þú get
ur ekki elskað mig —, sagði
ég, — þú þekkir mig ekki og
það er heldur ekki nema ár frá
því, að konan þín dó.—
— Já —, sagði hann, — ég
veit hvað þú hugsar; en ástin
mín, héma er tíminn ekki
mældur í vikum, mánuðum eða
árum, heldur í mannlegri
reynslu og síðan konan min dó
hef ég upplifað einmanaleika
og hugaranigur heillair ævi. Ég
óttaðist, að þetta mundi koma
illa við þig, en sama var, sóma
míns vegna gat ég ekki hald-
ið áfram að hitta þig, án þess
að segja þér það, sem ég er
bæði búinn að segja Helen og
dætrum mínum — að ég vil
að þú verðir konan mín. —“
Þau ræddu bónorðið i heila
klukkustund en að því búnu
sagði hún honum, að ef hann
vildi fá afdráttarlaust svar nú
þegar, þá yrði það neitandi.
Hún vildi fá umhugsunarfrest
og þau urðu ásátt utn það
að hafa sama hátt á sam-
bandi sínu og verið hafði,
þar til hún væri búin að hugsa
sig um tvisvar. Daginn eftir
kom Helen Woodrow Bones,
frænka forsetans, að máli við
Edith og ávítaði hana fyrir hik
hennar. Hún sagði, að forset-
inn hefði virzt afar lotlegur
þá um morguninn. — Einmitt,
þegar ég hélt, að hann væri
loks í þann veginn að höndla
hamingjuna —, sagði hún ásak
andi. — Hann er örvinglaður.
Edith varði öllu sumrinu til
þess að hugsa ráð sitt. Þau
hittust aldrei þann tveggja
mánaða tima, sem hún var á
brott frá Washington til þess
að reyna á það hversu sannar
og endingargóðar tilfinningar
þeirra hvors til annars væru.
Þegar hún sneri aftur heim,
hinn þriðja september, beið
hennar þar blómvöndur og boð
um kvöldverð í Hvíta húsinu
þá þegar um kvöldið. Hún
minnist endurfundanna síðar á
þessa leið:
— Hann kom til móts við mig
út úr Bláa herberginu. Hann
var uppábúinn og ákaflega fyr
irmannlegur að sjá. Hann rétti
fram báðar hendur mót mér og
bauð mig velkomna. Þegar ég
lagði hendur minar í hans og
leit í þessi augu, sem engum
öðrum voru lík, brast eitthvað
hið innra með mér og á samri
stundu varð mér tjóst, að
mér var Ijúft að fylgja þessum
manni á heimsenda. —
Að kvöldverðinum loknum
fóru þau í ökuferð. Þau voru
þó ekki ein síns liðs; í för með
þeim voru Helen, frænka Wil-
sons og lífvörður úr leyniþjón
ustunni. Forsetinn ræddi við
Edith um hina sívaxandi
ábyrgð, sem á honum hvíldi og
sagði síðan:
— Svo að ég hef engan rétt
til þess að biðja þig að axla
þessa byrði með mér, þessa
byrði, sem er að verða mér of-
viða; ég þekki þig og veit að
þú værir eins likleg til þess
að gera þetta a fhreinni með-
aumkvun.
— Ég er hreykin af því, að
geta skýrt frá þvi —, ritaði
hún seinna, — að þrátt fyrir
það, að Murphy, leyniþjónustu
maðurinn, og Robinson bílstjóri
sátu þama í framsætunum og
Helen við hlið mér í aftursæt-
inu, þá lagði ég armana um
háls hans og sagði: „Jæja, ef
þú vilt ekki fara fram á það,
þá býð ég mig hér með sjálf
fram til þjónustu og tilkynni,
að ég er reiðubúin að láta skrá
mig eins fljótt og kostur er.“
Daginn eftir, hinn fjórða
september, var trúlofun þeirra
gerð heyrin kunn fjölskyldu
forsetans og samstarfsliði. Hins
vegar vaifðist það fyrir þeim,
hvenær hæfilegt væri að til-
kynna hana þjóðinni. En í þeim
bollaleggingum sínum höfðu
þau gleymt tvennu: stjórnmála
ráðgjöfum Hvíta hússins — og
almaninarómnum. Samband
þeirra forsetans og frú Galt
hafði nefnilega ekki farið
alveg fram hjá Washingtonbú-
um og um þetta sama leyti var
heilt sagnasafn komið á kreik
og gekk staflaust um borgina
þvera og endilanga. Einhver
ískyggilegasta sagan var á þá
leið, að forsetinn og frú Galt
hefðu gert með sér samsæri um
það að ryðja frú Wilson úr
vegi og hefði hinn tryggi líf-
læknir forsetans, dr. Grayson
eitrað fyrir hana. Það var al-
mælt, að forsetinn hefði van-
rækt opinberar skyldur sinar
að hneykslanlegu marki, vegna
ástar sinnar á Edith. Nú voru
þessar sögur út af fyrir sig
nógu slæmar. En ekki var allt
búið. Einn daginn birtist kven
maður nokkur að nafni frú
Mary Allen Peck, og stað-
hæfði, að hún ætti í fórum sín-
um tvö hundruð bréf frá Wood
row Wilson og einnig, að hún
hefði fengið að gjöf frá hon-
um samtals sjö þúsund og fimm
hundruð dollara; taldi hún sig
hafa verið beitta hinum svæsn
asta órétti og kvaðst ekká
mundu hika við það að birta
bréfin, ef forsetinn héldi því
•til streitu að ganga að eiga frú
Galt.
Það kom í hlut tveggja ráð-
gjafa forsetans að flytja hon-
um þessar fregnir og fóru þeir
eins varlega i sakirnar og þeim
var framast unnt. Forsetinn
varð skelfingu lostinn, en er
hann hafði áttað sig, skýrði
hann frá því, að konunni hans
sálugu heíði verið fullkunnugt
um bréfaskipti hans og frú
Peck. Hann sagði, að bréfasam
band þetta hefði verið fullkom
lega vammlaust og þessir sjö
þúsund og fimm hundruð doll-
arar væru aðeins venjulegt
ián, sem hann hefði veitt frú
Peck gegn veði eins og gengi
og gerðist. En þrátt fyrir þetta,
komst hann að þeirri niður
stöðu, að hann gæti ekki með
góðri samvizku flækt frú Galt
í þetta leiðindamál og því var
það, að hann sendi Grayson
lækni á fund hennar með þau
6 LESBOK MORGUNBLAÐSINS
22. nóvemiber 1970