Lesbók Morgunblaðsins - 30.01.1972, Blaðsíða 14

GVÐT'WmjR (HINN BÍKl)MíÉLTI:
"VIWIÐ P»ÖR NöKKVf) HÉJRAÐS~
SBKTIK GBRA KÐA UTflNFER-f>~
IR?”"^NGðJR" SBöIR SNORRI...
"...EN 6ERR. m G<J TÉSÆTT S VO
H\KI*A,AV BNÖINH MJ\2>UR HflFI
DÝRRl VERIB HÉR Á IflNDl
TÁ HAITI GISÍUR HVITI:f>Em
ÞYKIR 71ER VHEUA VERAMBGA,
ÞVÍ AÐ ÞEIR MVNU HAFA LITINN
EINJVI HLUT TILAÐ GJALDA
FYRIR SJG
i"ÉG VÍL HÖSKULD RÆTA LATA
PRENM/JK JAANN&iJÖIRUn.-EJV
t»AE> ERU SEX HUJLDRUÐ SlLFVIiS".
JÁTUDU TVÍ ÞÁ KLIIR GGRDAR
AEIW... NÁIL ÞAKKAÐI ÞEIM
<?ERf>WA.
GUÐMUNDUR MÆITI: "EG VEIT
HV7IÐ SNORRI VIII.>Aí> VIII
HANK AÐ VÉR GEFUM TIL
AIHR GERHARM EWLn RNIR..."
áöcsu
Hugleiðingar
um þjóðarbrot
Frainhald af hls. 4.
Jegir fyrir hvaöa samtök sem
er. Listamenn af ýmsu tagi og
Ihópa þeirra á að senda vestur
og ýmiskonar sýningar ættu
einnig að vera fastur liður i
þessari starfsemi. Kostnaðurinn
við þessa starfsemi yrði vitan-
iega töluverður, en fleiri aðil-
ar en ríkissjóður gætu staðið
undir honum og einnig væri
(hægt að draga úr honum með
ýmsu móti. Margir, sem færu í
þessar íerðir væru sjálfsagt í
föstu starfi hér heima, þeir
fengju tímabundið fri frá störf
um á fulium launum og litu á
ferðina sem þegnskyldu. Fiutn
ingafélög myndu sjálfsagt sýna
íulian skiining á þessari starf-
semi, hafa enda gert það á und
anförnum árum. En vestanihafs
væru frændur okkar reiðubún
ir að taka fagnandi á móti slík
um gestum og telja ekki eftir
sér að greiða götu þeirra á all-
an hátt. Þeim er einnig treyst-
andi tii að láta shkar heimsókn
ir auka hróður iands og þjóð-
a.r, sem frekast mætti verða.
Og þá er ég kominn að á-
nægjulegasta þættinum i þessu
öllu saman, hinni áhugasömu
ungu kynslóð vestra, sem okk-
ur ber að skapa tækifæri til
dvalar hér á landi, a.m.k. sum-
arlangt ef áhugi er fyrir hendi.
Nú vill svo til, að hér á landi
hefur verið rekin svipuð starí-
semi og á ég þar við American
Field Service og skiptinema
þjóðkirkjunnar. Sú starfsemi
hefur þó aðallega beinzt að þvi
að koma okkar ungmennum út
til Bandaríkjanna. Nú færi vel
á því, að við færðum þessa
starfsemi norður fyrir breidd-
arbaug 49, legðum höfuð-
áherzlu á að koma ungu fólki
af íslenzkum ættum hingað til
okkar en einnig okkar ung-
mennum til þeirra heimkynna.
Nú er málum þannig háttað
vestanhafs, að þar er sumar-
vinna skólafólks mun veiga-
minni liður í tekjuöflun en hún
er hér á landi, enda eru sumar
leyfin þar styttri. Unglingar
þaðan yrðu því fyililega ánægð
ir með að geta unnið hér fyrir
dvalarkostnaði og einhverju til
ferðalaga um landið. En þau,
sem hafa aldur til, viija fá að
vinna, því að oft hefi ég heyrt
þau dást að dugnaði okkar
skólaæsku og öfunda hana
einnig. Sem betur fer getum
við einnig kennt þessu unga
fólki ýmislegt gagnlegt, sem
það hefur ekki kost á að læra
heima, samtímis því að gefa því
kost á að kynnast landi og
þjóð og komast eitthvað niður í
rnálinu. Ég tel þetta mál mjög
mi'kilvægt og mun reyna hvað
ég get tii að þo'ka því áieiðis.
Nú vill svo vei til, að fram-
undan eru tvær mikilvægar ár-
tíðir, ellefu aida ártíð Islands-
byggðar, 1974, og aldarafmæii
stærstu isiendingabyggðar i
Vesturheimi, Nýja-íslands í
Manitobafylki. Mér er kunnugt
um, að nok'kur undirbúningur
er þegar hafinn vestra undir
bæði þessi afmæli. Þar er mikill
áhugi ’fyrir hendi að senda stór
an hóp á hátíðina hér ’74 og ég
tel ólíklegl að hann komi tóm
hentur. Nokkur ágreinings-
skuggi hviiir þó yfir þessu
eins og stendur þar vestra, en
vonandi tekst að jafna hann
bróðurlega í tæka tíð. En af-
mælið vestra 1975, er einnig
mjög merkilegt, ég álát það að
sumu leyti merkilegra þó að ég
rökstyðji það ekki nánar að
sinn,i. Okkur ber alger skylda
til að sýna því afmæli verðuga
virðingu og nota um leið tæki-
færið til víðtækrar kynningar
á iandi voru og þjóð. Þá eig-
um við að senda vestur mynd-
arlegan hóp, helzt með forseta
vorn í fararbroddi.
Ég hef nú rakið þetta mál
all ýtarlega frá ýmsum hliðum
en finnst þó margt ósagt sem
gjarnan hefði mátt vera með en
verður að bíða sins tíma. Höf-
uðatriðið finnst mér vera þetta,
að islenzka þjóðarbrotið í vest
urheimi er smásaman að liðast
sundur, raunar ekki að undra
og má segja vonum seinna. Is-
lenzk tunga er smásaman að
hverfa af vörum fólksins og fé-
lagasamtök byggð á notkun
hennar standa höllum fæti en
samtimis eiga þau í nokkrum
deiium við hin nýju samtök,
sem starfa á enskri tungu og
halda þvi fram, að með því móti
megi ýmsu bjarga og mörgu
góðu lil leiðar koma. Þennan
ágreining vona ég að þeir eigi
eftir að jafna bróðurlega og
gangi síðan fram einhuga til
heilladrjúgs starfs. Hitt er svo
okkar mál, að okkur ber skil-
yrðislaus skyida til að veita
þessu broti af okkar eigin þjóð,
sem ætið hefur verið okkur lil
sóma út á við, öfluga og drengi
lega aðstoð í þeirri baráttu
þeirra að halda á lengstu lög
tengslum við íslenzika tungu og
menninigarerfðir og kynna það
öðrum á jákvæðan hátt.
Rauða
skikkjan
l'ramhald al' l)ls. 6.
jöfnum höndum, um gamlar
sagnir og atburði. Réttast mun
þó vera að skýra þá eftir
megni — frá þeim sjónarhæð-
um, sem ríkjandi voru á þeim
tíma, þegar þeir gerðust. Því
var það einnig — og ekki siður
— ásetningur minn, að vekja
athygli lesandans á þeim bók-
um, sem áður eru nefndar, eft-
ir þá bræðurna séra Magnús
og séra Kjartan. Þær geyma
margar mannlifspei-lur, sem far
ið er um af svo djúpum skiln-
ingi og ást á móðurmálinu að
engiim íslenzkukennara mætti
gleymast, að lesa þær gaum-
gæfilega. Og jafnvei þeir,
sem horft hafa á ,,Rauðu skikkj
una“, án þess að greina þar
gullið, munu áreiðanlega hafa
af því meiri not, að sjá hana
aftur, eftir að h a fa ytörfarið
„Signýjarhárið''.
Nóv. 1971.
Tlieodór Gtinnlangsson
frá Hjarnialandi.
14 LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 30. janúar 1972