Lesbók Morgunblaðsins - 05.09.1976, Blaðsíða 3

enn hefur safnast svo nú eru
munirnir orðnir 1346 á skrá, en .
þetta eru 720 tegundir.
Ég færi á skrá í áföngum og
þeim munum, sem ekki eru uppi
við pakka ég í plast, töluset og læt
miða með upplýsingum fylgja í
plastinu. í aðfangaskránni eru
nöfn 400 manna, en um leið og ég
eignast munina, fæ ég upplýsing-
ar ef þær eru fyrir hendi, um
hver smíðaði hlutinn, hver hafi
átt hann og til hvers hann hafi
verið notaður.
1 skránni flokka ég svo munina
eftir því hvaða atvinnugrein þeir
tilheyra en flokkarnir eru alls 42.
Flestir eru flokkarnir varðandi
sjávarútveg eða 16 talsins. Mikill
meirihluti munanna er líka varð-
andi sjávarútveg, enda var björg-
in úr sjónum undirstaðan í lífi
fólksins, og mér finnst þeir munir
gefa safninu sérstakt gildi, því
hér er margt muna úr þeirri
grein, sem ekki eru til annars
staðar.
Nú er bara orðið allt of þröngt
hér í húsinu fyrir þetta safn, en
sýslunefndin hefur tekið til at-
hugunar möguleika á því að
byggja yfir það hér á Hnjóti, en
ekki er að vita hvað verður.
Verði safninu komið fyrir í
góðu húsi, þá hef ég mestan
áhuga á að því verði raðað þannig
upp, að lesa megi úr því söguna og
þróun atvinnuhátta frá upphafi.
Ég álít að þannig komi það að
beztum notum fyrir fólk. Það ger-
ir sér þá betur grein fyrir sög-
unni.
Mér er líka mikið í mun að
nöfnin á þessum gömlu munum
fari ekki í glatkistuna um leið og
þeir hverfa úr lffi fólksins. ís-
lenzkan yrði fátækari við það.
Margir af þessum munum bera
heiti, sem hvergí eru notuð nú.
Þetta hérna til dæmis, segir Egill
og bendir upp á vegg. Þú mundir
segja, ef ég spyrði, að þetta væri
fatasnagi — en meðan hann
þjónaði tilgangi sínum hét hann
ugla.
Við erum komin upp á aðra hæð
í herbergi þar sem munum er
raðað á veggi og gólf, svo þröngt
að varla má nokkurs staðar drepa
niður fingri. Og hér gefur að líta!
Á veggnum sem næstur er dyr-
unum hanga allar mögulegar
gerðir skutla: selaskutull, há-
karlaskutull, skutull fyrir smá-
hveli og stærri hvalskutull. Þeir
eru merktir eigandanum á skaft-
inu, því sá sem átti skutulinn átti
heimtingu á helmingi hvalsins.
Og ofar á veggnum hangir líklega
eldforn tágakarfa úr Vatnsfirði.
Á gólfinu stendur gamalt skóla-
borð frá Hvallátrum og denging-
arsteðji, sem notaður var við hey-
skap í Saxagjá í Látrabjargi. Hér
gefur að líta rúmfjöl, sem skorin
er af Bólu-Hjálmari, með ártalinu
1836, og tinkönnu úr búi Guðrún-
ar riku í Sauðbæ á Rauðasandi —
og leirtau úr búi Ólafs Sívertsen í
Flatey.
Egill handleikur munina eins
og vini sína og sýnir okkur:
Hér er sjaldséður hlutur —
hnúajárn gamalt og gimpanál —
og reyndar gluggajárn úr Alþing-
ishúsinu (þeim var annars fleygt)
og tæki sem notað var til að
bryðja kandís í verzlun Markúsar
Snæbjörnssonar á Patreksfirði —
kálskurðarhnífur talinn smiðaður
af Einari Jónssyni forföður Kolls-
víkurættar — nálhús smíðuð af
Sturla, afa Eiríks Kristófersson-
ar, skipherra og annað eftir föður
hans. (Smíðin á nálhúsi Kristó-
fers er fullkomnari tæknilega séð
því þar er koninn skrúfgangur I
lokunni.)
Og hér er heimatilbúinn báta-
saumur og naglalóð með 5—6 mis-
stórum holum, eftir því hve digrir
Egill Ólafsson og kona hans RagnheiSur Magnúsdóttir.
Blokkin fri Blldudal fyrsti vlsir a8 slipp á íslandi
Foreldrar Egils, Ólafur Magnússon og
Ólafla Egilsdóttir kona hans.
naglarnir áttu að vera. Og annað
tæki til að búa til rærnar.
Egill tekur sérkennilega byssu
niður af veggnum og segir:
Þessi línubyssa á sér merka
sögu. Hún var notuð á árunum
1938—46, þegar farið var að
flytja mjólk frá örlygshafnar-
bæjum annan hvern dag til Pat-
reksfjarðar. Þegar ólendandi var
i Örlygshöfn, lagðist báturinn,
sem flytja átti mjólkina, fyrir ut-
an brimgarðinn hjá Gjögrum og
þaðan var skotið línu úr byssunni.
í hana var síðan fest sterkari
taug, sem dró fleka með sex (20
litra) mjólkurbrúsum út i bátinn.
Þannig var séð við þeim vanda.
Við rekum augun í einkenni-
lega grind og setjum upp spurnar-
svip.
Þetta er brókarkvísl, segir Eg-
ill, i þetta var skinnbrókin klædd
þegar hún skyldi þurrkuð — og
upp úr kistu er dreginn sjófatnað-
ur allur — skinnbuxur, skinn-
sokkar og stakkur, eins og notað-
ur var á seglskipunum. Og lítill
hringur, varla stærri en þumal-
fingursnögl, með tveimur götum.
Hann tilheyrir einnig sjófatnaðin-
um og heitir því skemmtilega
nafni hálsbjargartígill. I götin var
þrætt bandi úr hálsmálinu og
stakknum þannig haldið saman
um hálsinn.