Lesbók Morgunblaðsins - 27.08.1983, Blaðsíða 2

Norðurstjarnan er lítið
skip, sem siglir með vistir og
farþega meðfram strönd
Noregs og fer innan skerja.
Skipið kemur víða við og
heldur jafnvel uppi ferðum á
nyrstu hafnir. Frá norður-
odda Noregs tekur það
stefnu á leið til útvarða
hinna fjarlægu eyja Bjarn-
eyjar og Svalbarða (Spitz-
bergen). í byrjun júlí síðast-
liðið sumar (1982) erum við
Sigrún meðal farþega og er-
um komin norður undir
Bjarnarey eftir sólarhrings
siglingu frá Nordkapp í Nor-
egi.
Veður er kyrrt og sjór
sléttur en himinn er skýjum
hulinn. Við Bjarnarey eru
þokur tíðar, þar sem kalt
heimskautaloftið leggst yfir
hlýjan Golfstrauminn. Um
nokkurt skeið hefur skipið
plægt niðdimma þokuna, en
á sjólaginu má nú greina að
komið er í landvar, og loks
hillir undir klettadrang í
grámóðunni. Innan stundar
sjást suðurhamrar eyjarinn-
ar. Siglt er upp að björgun-
um, sem eru þéttsetin varp-
fugli.
Norðurstjarnan liggur við bryggju í Nýja-Álasundi, nyrstu byggð í heimi.
Dr. Sturla Friðriksson Fyrri hlllti
Norður í.Dumbshaf
Heimskautastöðin í Nýja-Álasundi.
Loftið kvikt af fugli
Þokan greiðist nægilega mikið
frá til þess að gefa áhorfendum
af skipsþiljum snögga sýn inn á
hið stórkostlega svið, þar sem
leikinn 'er hánorrænn þáttur
bjargbúa með listflugi og
ómandi samhljómi af sjófugla-
gargi. Bjarg, loft og lögur iða af
lífi. Hafflöturinn er rákóttur af
þjótandi svartfugii, sem hörfar í
ofboði undan stefni skipsins.
Loftið er kvikt af fugli, líkt og
þar sé morandi flugnasvermur
eða svartflekkótt ský, sem rís og
fellur, streymir út úr þoku-
hjúpnum eða fléttast inn í hann,
og hverfur sjónum. í bjarginu er
hver sylla nýtt til hins ýtrasta.
Rituhópar lita hvítt mynstur í
hamrabeltin með ívafi af mó-
gráum fýlum og svartflekkóttu
langvíuflúri.
Sviðið er sæbarinn, grár
hamraveggur með skútum, kim-
um og kórum, en framan við
bjargið rís tröllslegur kletta-
drangur hvítpentaður af driti.
Skipið lónar frá og jafnskjótt
breiðir þokan tjaldið fyrir sviðið
og leiksýningu er lokið.
Siglt er vestur með Bjarnarey
og skipið varpar akkerum utan
við lága strönd. Hér er norsk
fjarskiptastöð. Ofan við snjó-
skafla í fjörunni standa nokkrir
skúrar. Bátur kemur frá landi
með póst og sækir farþega og
vistir, og dregur pramma með
farangri og ýmsum tækjum
fyrir stöðina. Hér á þessari 178
ferkílómetra stóru úteyju Iialda
Norðmenn uppi vörziu og veður-
athugunum, og hér er leiðaviti
fyrir flugvélar í ferðum yfir
Norðurpólinn.
Norðmenn eiga hefðbundinn
rétt á eyjunni. Sennilega var
hún fundin af víkingum til
forna, en vitneskja um tilveru
hannar glataðist.
Árið 1596 uppgötvaði holl-
enzki sæfarinn William Barents
aftur þessa norðlægu úthafs-
eyju. Hollendingar höfðu mik-
inn hug á að finna sjóleið í
norð-austur átt til Kína, svo
unnt væri að koma upp auknum
og auðveldum viðskiptum við
austurlönd, þar sem Bretar,
Portúgalar og Spánverjar gætu
ekki viðhaft sama yfirgang og á
suðlægum leiðum. Hollendingar
höfðu áður sent út leiðangra,
sem komust norður með strönd
Noregs, en urðu frá að hverfa
við Novaja Semlja.
Þá gat William Barents sér
þess til, að unnt væri að sigla
norður fyrir eyjuna. í maí 1596
lögðu tvö skip upp frá Amster-
dam til þess að sannreyna þessa
tilgátu. Hinn 9. júní voru skipin
komin norður fyrir Noreg og
sigldu upp að þeirri eyju sem
"rf
. i r 'F' • T■" ■ :
WBLvim
Jt:, v. \ w 4 * i ,v <*»*
Wfey ftÍB'Mjln'tln
ijL loá'.iNMSIt
q| WÆtW
. Kitífc: t >'l' *

I
ffftlFSÉS j 'þ Ar
kjt;. 3 llKH'.: ■' Sá'-M'í
,'A*”“■■**£ j,; f.’fSt' •átKP «l. •
xn’.'s
mmm M
‘’H'yð
■itWmm* ‘ 'ESWi<.
1 ' k * ‘ «53 -™
r . v,- "

yVM
■
, w a. ■ t ■. f «*. .*•<* skw;'
WMÍ. * vV Aa,- • i • jt:

“ ■rawbr
Mft. fí WA
4WÞ k
Heimur bjargfulgsins í hinum tignarlegu björgum Bjarnareyjar, sem frá ei
sagt í greininni. Hér er Stapinn, syðst á eynni.
2