Lesbók Morgunblaðsins - 16.06.1984, Blaðsíða 2

-
BronxraKDÍnn og hest-
arnir eim on þt-ir fund-
u.vt rjó uppgröftran.
Hvelft þakió er úr
tþunori bronssteypu og
líkist regnhlíf. en líkt og
í límúsínum og þjóó-
höfdingjahílum nútíin- T*
ans, situr ökumaóiirinn'
aðskilinn frá hitigninni.
Qin Shi Huang sem
sameinaði Kínaveldi
og varð fyrsti keisar-
inn í Kína (221-206 f.
Kr.) tók með sér í
gröfina leirstyttur af hermönn-
um sínum til að hafa til umráða
á næsta tilverustigi. Hann vildi
ekki heldur sjá af skrautvögnum
sínum. Tveir vagnar úr bronsi,
hvor þeirra dreginn af fjórum
hestum, fundust við uppgröft ár-
ið 1980 u.þ.b. 20 metra vestur af
haugnum nálægt Xi’an. Þetta
reynast vera frábær dæmi um
þeirra tíma listiðn í bronsi.
Þegar stærri vagninn hefur
verið settur saman og lagfærður
vegur hann ásamt ökumannin-
um og fjórum hestunum 1.200
kíló. Hann er heimingi minni er
fyrirmyndin og er 2,80 metrar á
lengd og 1,07 metrar á hæð. Áð-
ur hafa verið grafnir upp vagnar
frá síðari tímum, en á flestum
þeirra höfðu aktygin morknað
sundur. Það sem gefur þessum
fundi aukið gildi er sú staðreynd
að aktygin eru unnin úr málmi
og hafa þessvegna varðveist
óskemmd.
Tvö orð grafin í beislistaum-
inn, an che (sem tákna orðrétt
„öruggur vagn“ en eiga í raun við
„lúxusvagn") renna stoðum und-
ir þá ályktun að þetta muni vera
eftirlíking af þeim sérstaka
skrautvagni með fereyki, sem
sagnfræðingar telja að fyrsti
keisarinn hafi notað. í fornöld
var lögun og gerð vagnsins
táknræn fyrir stöðu þá er eig-
andinn hafði innan þjóðfélags-
ins. An che var öruggur og þægi-
legur afstúkaður vagn sem með-
limir keisarafjölskyldunnar not-
uðu. Þar var pláss fyrir einn far-
þega, ýmist sitjandi eða liggj-
andi, og gat vagninn verið tals-
vert fljótur í förum.
Málað Brons
Vagninn og hestarnir fá á sig
raunveruleikablæ við það að
málað hefur verið ofan á brons-
ið. Á tímum Qins var tekin upp
sú nýbreytni að gera málaðar
skreytingar í bronssteypur. Það
var einfaldari og kostnaðar-
minni gerð en útflúruðu brons-
steypurnar sem áður höfðu tíðk-
ast. Grunnliturinn er hvítur og
skreytingarnar eru í rauðum,
grænum, bláum, fjólubláum og
svörtum litum. Utan á vagninum
hanga bjöllur og telst það vera
enn eitt merki þess að þetta
muni hafa verið vagn þjóðhöfð-
ingja.
Hestarnir fjórir standa hlið
við hlið með gull- og silfurreið-
tygjum. Ekillinn er hermaður,
gyrtur belti með slíðruðu sverði
og situr a hækjum sínum í fram-
sætinu.
Rannsókir á fornum ritum
leiddu í ljós að vagninn er af
svipaðri lögun og hinn forni wen
liang vagn, einskonar an che með
dyrum að aftan. Á öllum fjórum
hliðum eru gluggar til að hleypa
inn fersku lofti. Hinn tigni far-
þegi gat séð landslagið gegnum
tígullaga smárúður í blýum-
gjörðum. Þakið er að lögun eins
og íhvolfur tjaldhiminn. Það er
skreytt stílfærðum skýjum, en af
innri klæðningu úr silki er ekki
eftir nema slitur og eru engin
tök á að endurnýja það.
Þessi tegund vagna var notuð
af drottningum, prinsessum og
hjákonum keisara. En einnig
kom fyrir að keisarar notuðu þá
til langra ferðalaga. Það kann að
hafa verið vagn af þessari gerð
sem flutti Qin Shi Huang í síð-
ustu eftirlitsferð hans, en í
þeirri ferð varð hann bráðkvadd-
ur í júlí 210 f. Kr.
Málmsmíðatækni
Leirstyttur af þúsundum her-
manna og hesta í líkamsstærð
sem fundust í tengingu við gröf
Qin Shi Huangs hafa vakið al-
heimsathygli fyrir frábæra
höggmyndalist. Bronsvagninn er
framúrskarandi vegna undra-
verðrar tækni við smíði og mót-
unar úr málmi.
Múll og beislistaumar eru svo
til eingöngu úr silfri eða gulli.
Beislið og taumarnir eru búin til
úr mörgum litlum skálum. Hver
um sig fellur með botninn inn í
þá næstu og þannig myndast
sveigjanleiki.
Hver hestur er með hálsgjörð
sem samanstendur af 84 eins-
sentimetra löngum hólkum úr
gulli og silfri til skiptis. Enn hef-
ur ekki fengist vitneskja um
hvernig þeir eru tengdir saman.
í fyrstu var talið að þeir hefðu
verið lóðaðir saman, en við smá-
sjárrannsókn sjást engin merki
um lóðningu.
Skúfarnir undir beislunum eru
gerðir úr koparvírum, sem eru
álíka þunnir og ullarþræðir og
bera vitni um snilld hinna fornu
Qin-listiðnaðarmanna við að
vinna fínan vír.
Það markverðasta við þennan
vagn er steypuvinnan. Sem
dæmi má nefna tjaldhimininn
sem er einn fermetri að flatar-
máli en aðeins 2—4 millimetra á
þykkt, en þar er steypan jöfn og
óaðfinnanleg. Burðarstoðir
tjaldhiminsins eru, líkt og í
regnhlíf, 36 bogamyndaðir arm-
ar u.þ.b. 6 mm í þvermál. Þar
sem bráðið bronsið varð að
renna langa leið hefur þurft að
nota háþróaða tækni við móta-
gerð og til að halda alltaf réttu
hitastigi.
í vagninum eru 3.462 mismun-
andi hlutar úr gulli, silfri og
bronsi. í bronshlutana notuðu
handiðnaðarmennirnir mismun-
andi blöndur af kopar og tini eft-
ir því hvaða hlutverki hver um
sig átti að gegna. Hlutarnir voru
ýmist lóðaðir eða grópaðir sam-
an. Hestunum og hermanninum
var gefinn meiri raunveruleika-
blær með því að sverfa, meitla
og krota í þá og slípa. Áf þeim
bronslistaverkum, sem grafin
hafa verið upp í Kína fram að
þessu er þetta það fyrsta þar
sem svo fjölbreytileg tækni hef-
ur verið notuð.
NOSTURSEMI í
SMÁATRIÐUM
Bronshermaðurinn og hest-
arnir eru svipaðir leirstyttunum
af Quin-herliðinu en hafa þó sín
eigin sérkenni. Krjúpandi her-
maðurinn brosir auðmjúklega
með lokaðan munn. Greypt hef-
ur verið í hnúa og neglur á fingr-
unum til að gera hendurnar eðli-
legri.
Hestarnir tveir í miðjunni eru
hnarreistir með þandar nasir en
hinir tveir halla hausunum örlít-
ið til hliðar eins og þeir væru a
hreyfingu. Handiðnaðarmenn-
irnir rispuðu skrokkana með
þjölum til að líkja eftir hárum.
Þegar þetta er svo hvítmálað lík-
ist það raunverulegri bronshúð.
HVERNIG ÞETTA
fannst
í ágúst 1978 var Cheng Xu-
ehua ásamt öðrum fornleifa-
fræðingum að kanna svæðið
kringum hina fornu gröf og bora
holur hér og þar. Borinn, sem
hannaður var til að ná upp
jarðkjarna, rakst á eitthvað á
sjö metra dýpi. Upp kom skreyt-
ing á stærð við litla valhnetu.
Við uppgröft fannst svo hluti af
bronshjálmi. Tveggja ára erfiði
leiddi loks í ljós vagnana tvo
með öllu sem þeim tilheyrði.
úrvcils gólfteppi á hcigkvæmarí hátt
fyrír heimili,fyrirtœki og stofnanir
Slysablettir eða staðbundið slit, svo sem við
innganginn, skrifborðið eða sjónvarpssófann, eru
ekki lengur vandamál.
Heuga teppaflísarnar flyturðu bara til innbyrðis,
dreifir þannig álaginu og margfaldar endinguna.
Og þú getur tekið upp einstaka flís, þvegið, skolað
og þurrkað, nú eða þá endurnýjað, sé þess þörf.
Heuga teppaflísarnar eru nefnilega lagðar lausar,
án undirlags, án nagla, án líms, án gólfskemmda.
Hefurðu reynt að ná af álímdum teppum?
Samt skríða þær hvorki né gúlpa, og níðsterkur
botninn ereld-, hita- og hljóðeinangrandi, þykkurog
mjúkur undir fót.
Leikur að leggja.eina flís í einuog húsgögnin færð
eftir hendinni.
Álagðar geta Heuga teppaflísarnar litið út sem heil
teppi, en einnig má leika sér með mynstur og liti.
Gerðir við allra hæfi, allt frá úrvali heimilisteppa í
tískulitum til teppa sem uppfylla sérkröfur atvinnu-
lífsins um afrafmögnun, slitþol og auðveld þrif.
Firmamerki fást jafnvel áþrykkt.
HEUGA TILVALIN Á HEIMILI
SKRIFSTOFUR EÐA STOFNANIR.
HEUGA TEPPAFLÍSAR MÁ ÞVO. SKOLA
OG ÞURRKA.
HEUGA TEPPAFLÍSARNAR MÁ PANTA
MEÐ AÞRYKKTU FIRMAMERKI.
kynntuþérkosti
heuga teppaflísanna
í vetislun okkar
/FO nix
FÖNIX SF,- HÁTÚNI 6A - SlMI (91)24420 - REYKJAVlK
2