Lesbók Morgunblaðsins - 12.03.1985, Blaðsíða 3

T-FgBfg
[m] ® ® [q] 5Z! ® [b] [2 ía] ® [s] [T] ® ®
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías Jo-
hannessen, Styrmir Gunnarsson. Ritstjórnar-
fulltr.: Gísli Sigurösson. Auglýsingar: Ðaldvin
Jónsson. Ritstjórn: Aöalstræti 6. Sími 10100.
Ferðamenn
fyrr á öldum skrifuðu skrautlegar lýs-
ingar á ísiandi og íslendingum, bústað
fordæmdra í Heklu og hverafuglum. En
meðal þess, sem vakti sérstaka athygli var
mataræði landans og allt það ógeð, sem
innfæddir lögðu sér til munns. Hallgerður
Gísladóttir skrifar um kóngsins aðal og
kæstan hákarl.
Forsíðan
er af glugga í Grundarfjarðarkirkju með
listaverki eftir Eirík Smith listmálara,
sem hann teiknaði sérstaklega fyrir þessa
kirkju og unnið var síðan í gler og sett upp
á síðastliðnu ári. Eins og hverju barni
ætti að vera ljóst er þetta Kristsmynd, og
hefur Eiríkur lagt út af orðum Krists:
Leyfið börnunum að koma til mín, o.s.frv.
Neðst í myndinni er glerið glært og þar
sést Kirkjufellið óljóst í gegn.
Marz
verður næsta þrep mannsins út í geiminn
og áætlanir eru nú þegar til um mannaða
ferð þangað, sem tekur að vísu 6 mánuði
aðra leiðina — og svo verður að bíða í 16
mánuði eftir hagstæðri stöðu Marz og
jarðar til að komast heim.
Endurtekningin
í ríki náttúrunnar, frá hinu smæsta til
hins stærsta, myrkrið sem bíður að end-
aðri för — og dauðinn, sem er alltaf og alls
staðar nálægur, — þetta eru áleitin yrkis-
efni Jóhanns Hjálmarssonar skálds í
nýrri Ijóðabók, sem væntanleg er í vor. Af
því tilefni hefur Lesbókin hitt Jóhann að máli.
JÖHANN HJALMARSSON
Jódynur
hjartans
Hvað merkir orð sem er mælt í hljóði?
Hvað merkir þögnin í kirkjunni, röð kertanna,
margkysstir fætur dýrlinga, hvað merkir bænin
þegar á þig reynir, hið ósagða
djúpt ífylgsnum hugans? Yfir borginnignæfir kirkjan
með hokinni hjörð sem kemur og fer.
Ef eitt orð getur leyst þig
úr einsemd hjartans
svo jódyn þess lægi
er merking þess vissa
og fró grárra daga.
Þú veist að án orðsins
er ganga þín löng. Þú kemur að hliði:
Sá sem fer inn láti von sína víkja.
Bróðir frá Flórens, mestur smiður,
hvað skildirðu eftir handa öðrum að segja?
Ég stóð í birtu kertanna, flöktandi skuggi.
Ný Ijóöabók er væntanleg á þessu vori eftir Jóhann Hjálmarsson og er Ijóöiö
hér aö ofan úr henni. Nánar vlsast til samtals viö Jóhann I næstu opnu.
Bætt er
vetrarmein
Af eigin raun þekkjum við
myrkrið hér við nyrsta
haf; hvernig það grúfir
yfir landinu frá haust-
dögum og fram á föstu.
Vorjafndægur eru ekki
langt að baki um þessar
mundir, aðeins nokkrir sólarhringar síðan
dagur og nótt voru jafn löng á íslandi. Nú
vinnur dagurinn sífellt á, en næturmyrkr-
ið hopar undan hækkandi sól og kannski
minna vesæl hret á fjörbrot vetrar, sem
reyndist með afbrigðum mildur. Þannig
dregur skaparinn upp áhrifaríka mynd
fyrir okkur norðurbyggja af sigri ljóss og
lífs. Sólarupprás í norðlægu fjallalandi er
dýrðlegasta altaristafla í heimi, heilög
páskamynd, sem mannlegum hæfileikum
er ekki unnt að líkja eftir svo lýsi. Raunar
er það ekkert undrunarefni, þótt þeir, sem
boða Krist á okkar slóðum, taki mið af
breytingum dægranna um ársins hring.
En ósjaldan hefur verið að því fundið af
fólki, sem telur sig sanntrúað, að þetta
rómantíska náttúru- og umhverfistal sé
með öllu óviðkomandi heilögu orði. Því
orði, sem flutt er til trúfræðslu og sálu-
hjálpar; og náttúrulýsingar, sem gleðja
hrifnæman huga, eiga þá, að þess mati,
ekkert erindi í prédikunarstól. Það er dap-
urlegur misskilningur, sprottinn af þeirri
mannlegu þröngsýni, sem unnið hefur
málstað Krists mikið tjón, en þrífst þó í
þeirri hrokafullu vissu, að hún sé sverð og
skjöldur réttrar trúar. Varla er hægt að
láta sér sjást yfir fegurstu kafla Gamla
testamentisins: „Á grænum grundum læt-
ur hann mig hvílast. Hann leiðir mig að
vötnum, þar sem ég má næðis njóta,“ eða
„Ég hef augu mín til fjallanna." Biblían
varðveitir dýrðleg ástarijóð, samtal elsk-
enda, er sækja líkingar sínar til þeirrar
sköpunar, sem fyrir augu ber, eins og eftir-
farandi brot úr Ljóðaljóðum ber með sér:
„Heyr, það er unnusti minn!
Sjá, þar kemur hann
stökkvandi yfir fjöllin,
hlaupandi yfir hæðirnar.
Unnusti minn er líkur skógargeit
eða hindarkálfi.
Hann stendur þegar bak við
húsvegginn,
horfir inn um gluggann,
gægist inn um grindurnar.
Unnusti minn tekur til máls og segir
við mig:
„Stattu upp, vina mín,
friða mín, æ kom þú!
Því sjá, veturinn er liðinn,
rigningarnar um garð gengnar, — á
enda.
Blómin eru farin að sjást á jörðinni,
tíminn til að sniðla vínviðinn er
kominn,
og kurr turtildúfunnar heyrist í landi
voru.“
Sjálfur tók Kristur dæmi af fuglum
himinsins og liljum vallarins. Það er
skáldleg reisn yfir þessum textum helgrar
bókar og hún er vakin af sköpun Guðs, sem
dýrðlegri opinberum. Listfjandsamleg trú
fer vill vegar og hræðist lífið í heiminum,
reisn þess og niðurlæging. Orð Guðs má
ekki slíta úr tengslum við sköpun hans,
hvort heldur er land og haf, blóm eða mað-
ur. Guðs orð er ekki lengur lifandi, sé það
gjört.
Kristur lagði aldrei á flótta undan heim-
inum, heldur horfðist í augu við margræð
viðbrögð mannanna. Hann gekk inn í hús
útskúfaðra manna og ræddi við þá í bróð-
erni, þótt rétttrúaðir landar hans teldu sér
ekki samboðið að yrða á þá. Það bætir
enginn heiminn með dómhörku og hofmóð-
ugri fyrirlitningu, því hvor tveggja af-
skræmir lífið og hefur löngum gjört kirkju
Krists mesta skráveifu, kyndir undir
hatri, tendrar jafnvel ófriðarbál. Þar með
er ekki sagt, að öllu beri að samsinna, sem
að okkur er haldið í nafni frjálslyndis og
víðsýni. Niðurrifsöfl hafa löngum skýlt sér
að baki þeim hugtökum, notað þau sem
gyllingu á svikna vöru. Það er auðvelt að
rækja kristna trú án öfga, vegna þess að
grundvöllur hennar er kærleikur, sem sýn-
ir þolinmæði og langlyndi. Án háreysti
háði Kristur baráttu, sem öllum öðrum
hefði verið um megn. Ekki síst vegna þess,
að höfuðandstæðingar hans töldu sig rétt-
láta og hreina af sora og syndum. Kristur
sigraði synd og dauða i niðurlægingu, gekk
inn í biksvartan skugga vonsku og haturs.
En sá var tilgangur torskilinnar píslar-
göngu og smánarlegs dauðdaga, að opin-
hera dýrð lífs og ljóss. Það lögmál skilja
sannir listamenn flestum betur. Atburðir
föstudagsins langa og páskadags voru af-
drifaríkir fyrir mannkynið og eru jafn
samofnir lífi okkar og lögmál árstíðanna.
Þess vegna er sú hátíð, sem nú fer í hönd,
elsta og mesta hátíð kirkjuársins.
— Sjá, gröfin hefur látið laust
til lífsins aftur herfang sitt,
og grátur snýst í gleðiraust.
Ó, Guð, ég prísa nafnið þitt.
Nú yfir lífs og liðnum mér
skal ljóma sæl og eilíf von.
Þú vekur mig, þess vís ég er,
fyrst vaktir upp af gröf þinn son.
Á hann í trúnni horfi ég,
og himneskt ljós í myrkri skín,
með honum geng ég grafarveg
sem götu lífsins heim til þín. —
Við efumst ekki um, að sú dýrðlega sýn,
er Björn Halldórsson lýsti þannig, sé nú
skammt undan og moldin fari að anga.
BOLLI GÚSTAVSSON í LAUFÁSI
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 30. MARZ 1985 3