Lesbók Morgunblaðsins - 16.04.1988, Blaðsíða 22

t
Það var lágt til lofts í báðum húsunum. Tveir gátu sofið í öðru
en fjórir i hinu.
Að sofa í snjóhúsi
A eigin vegum
Það er ekki á hverjum degi sem
manni gefst kostur á að gista í
snjóhúsi. Mér hafði reyndar aldrei
dottið sá möguleiki í hug, en þeg-
ar ég sá að skíðaskólinn í Leysin
býður gestum að dvelja nætur-
langt í slíkum húsakynnum ákvað
ég að fara þangað í skíðafríinu.
Ferðafélagi minn harðneitaði þó
að stíga fæti í snjóhús en ég gat
verið án hans eina nótt.
Leysin er lítill bær í vesturhluta
svissnesku Alpanna. Hann er ís-
lendingum að góðu kunnur af því
að Hosta, hinn vinsæli hótel- og
ferðamálaskóli, er þar og þar búa
íslandsvinimir Sigríður og Fred
Ott, sem forseti íslands heimsótti
í vetur.
Byggð bæjarins byijar í 1260
metra hæð og teygir sig 200
metra upp eftir fjallinu. Rúmlega
2000 íbúar búa þar að staðaldri
en bærinn hefur gistirými (í upp-
hituðum húsum) fyrir tæplega
fjórum sinnum fleiri, samkvæmt
upplýsingum ferðamálaskrifstof-
unnar. Skíðalyftumar ganga upp
í 2050 metra hæð og stórkostlegt
útsýni með Mont Blanc í íjarska
blasir við frá sólríku skíðasvæð-
inu. Það er tilvalið fjölskyldu-
svæði. Brekkumar eru tiltölulega
auðveldar en strembnar leiðir
leynast innan um svo að enginn
þarf að kvarta. Ef Lausanne fær
að halda vetrarólympíuleikana
1994 verður brunkeppni karla
haldin í bröttustu brekkunum í
Leysin. Það kemur í ljós í sept-
ember.
Skíðaskólinn byijaði að bjóða
upp á nótt í snjóhúsi nú í vetur.
Gestimir áttu fýrst að útbúa hús-
in sjálfir en það þótti of mikið
fyrirtæki og var hætt við það.
Nú bíða húsin tilbúin skammt frá
skíðalyftu sem er góðan spöl frá
4
1000 ára afmæli Dyflinnar
Dyflin býr yfir breiðustu götu í Evrópu O’Connell stræti.
Á þessu herrans ári heldur
Dyflinn upp á þúsund ára af-
mæli sitt.
Eins og alkunna er heijuðu norr-
ænir víkingar á frland á áttundu
og níundu öld. Þeir voru vel vopn-
aðir á þerra tíðar mælikvarða og
voru í leit að herfangi sem var að
finna í ríkum mæli í írsku klaustr-
unum. En smám saman urðu sam-
skiptin friðsamlegri milli íbúa og
víkinga.
Víkingamir fóru að snúa sér að
verzlun og komu á fót víða á
ströndinni stöðvum í því augnam-
iði. Ein verzlunarstöðin var Dyfl-
inn, sem stofnuð var, að því er
bezt er vitað, árið 988. Ekki er
nafnið norrænt, en á rætur að
rekja til geliska orðsins „Dubh
Linn“, sem þýðir „dimmi pollur".
Miklu eldra er þó írlenzka nafn-
ið, sem enn má sjá á skiltum og
almenningsvögnum, „Baile Atha
Cliath", en það þýðir: vaðið yfir
fljótið, sem skýrir um leið hvers
vegna borgin Dyflinn var staðsett
þar sem hún er.
Fljótið, nánar tiltekið Liffeyfljót,
skiptir Dyflinni í tvo hluta.
Víkingarnir
Víkingamir réðu yfir borginni
og nágrenni hennar allt til ársins
1014, þegar írlendingar undir for-
ystu Brian Borus (Bijáns) sigruðu
víkingana í stórorrustu í Clondarf
(á Bolavöllum). Um hana geta
menn lesið í Njálssögu. Bijánn
féll, en hélt velli.
Sigur íra var ekki varanlegur.
Arið 1169 réðust Normannar inn
í landið. Þeir tóku Dyflinn með
áhlaupi og gerðu að aðalbækistöð
sinni.
Saga Dyflinnar er í megindrátt-
um saga írlands upp frá þessu,
baráttusaga fyrir sjálfstæði fá-
tækrar þjóðar. Bretar gerðu Dyfl-
inn að stjómarmiðstöð í landi sem
þeir undirokuðu í sjö aldir eða allt
til 1921, er írar heimtu frelsi sitt
og lýðveldi var stofnað.
Hálf fjórða milljón
Höfuðstaður írlands er nú á
dögum mjög evrópskur, með lág-
hýsum og margt fallegra húsa frá
átjándu öld. í borginni býr liðlega
ein milljón manna, en íbúar lýð-
veldisins alls eru um 3,5 milljónir.
Borgin hefur verið fæðingar-
staður og áhrifavaldur margra
frægra rithöfunda. Meðal þeirra
eru: James Joyce, Jonathan Swift,
W.B. Yeats og Oscar Wilde.
Þar gefur að líta margar and-
stæður — tiguleg tijágöng og vina-
legar hliðargötur, glæsileg vöru-
hús, götusala, nýtízkulega nætur-
klúbba með góðri hljómlist og litlar
reykmettaðar ölstofur þar sem
leikin er hefðbundin gömul tónlist.
{ þessari deiglu geta menn séð
við glampandi neonljós hest, öku-
mann og vagn flytja kol og mó til
húsupphitunar, því að miðstöðvar-
hiti er nær óþekktur á írskum
heimilum. (Mestur hluti írlendinga
brennir kolum og mó, sem hefur
valdið verulegri mengun í Dyflinni
upp á síðkastið og orðið að blaða-
máli.)
Höfuðgata Dyflinnar, O’Conn-
ellstræti, teygir sig til norðurs um
brúna yfir Liffeyfljót.
Á þessum 46 metra breiðu og
500 metra löngu tijágöngum er
bera nafn frelsishetjunnar Daníels
O’Connell (sem var uppi á fyrri
hluta nítjándu aldar) er fullt af
fólki, mikil umferð og verzlun.
Við homið á Henriksstræti, sem
gengur þvert inn á O’Connell-
stræti, stendur kona með aflóga
bamavagn, sem hún hefur fyllt
súkkulaðistöngum.
Með hvellri rödd reynir hún að
freista þeirra sem fram hjá fara
að kaupa nokkrar stengur fyrir
eitt pund, eða punt eins og Irar
bera orðið fram til aðgreiningar
frá enskunni. Hún er ein af mörg-
um sölumönnum sem reyna að
sigra götuhávaðann.
Að baki henni er Almenna póst-
húsið, sem er alþekkt ekki ein-
göngu fyrir að vera aðalskrifstofa
borgarinnar heldur er það um leið
sögulegt minnismerki. Hér voru
höfuðstöðvar íra í páskauppreisn-
inni 1916, þar sem uppreisnar-
menn mynduðu bráðabirgðastjóm
írska lýðveldinu til handa. Upp-
reisnin mistókst af því að hún
naut ekki almenns stuðnings.
Bretar hlífðust ekki við að taka
uppreisnarforingjana af lífi, en það
hellti olíu á eldinn og stórherti á
sjálfstæðisbaráttu íra. Minningar-
tafla á framhlið pósthússins segir
að nokkru söguna af því sem gerð-
ist á þessum dögum skeggaldar
og skálmaldar.
Markaðir
Götulífíð í Dyflinni er blómlegt.
Föt, skartgripir, blóm, sælgæti,
myndir o.fl. eru seld beint úr vögn-
um og smásölustöðum meðfram
götunum. Seljendur brýna raustina
á sinni írlenzku mállýzku til þess
að vekja rækilega athygli manna:
„Súkkulaðibar: fímm fyrir eitt
punt," „Sportsokkar, tvö pör, eitt
punt“. Salamir eru á öllum aldri:
táningar og gamlar konur, þar sem
ein hrukkan slítur aðra.
Stemmningin er að vissu leyti
mjög gamaldags og rómantísk,
þrátt fyrir það að stærri verzlunar-
hringir séu á bak við með stór,
heimsborgaraleg verzlunarskilti í
gluggum þar sem eru til sölu alls-
konar velþekktar alþjóðlegar vör-
ur, eins og í hverri annarri heims-
borg.
Atvinnuleysi
Þegar gengið er um götur Dyfl-
innar kemst maður á snoðir um
annan veruleika sem er harla óró-
mantískur. Sá veruleiki er bitur
og harður. Hann er fólginn í at-
vinnuleysi og fátækt. Atvinnuleys-
ið í írlandi er nú um 18%. Mest
meðal hinna ungu sem farið hafa
á mis við menntun.
Oft hafa þessi vandræði gengið
í arf, kynslóð af kynslóð. Hvorki
faðir né sonur hafa haft atvinnu
eða gert sér vonir um hana. í viss-
um hverfum, eins og t.d. Finglas,
sem er í útjaðri Dyflinnar, nemur
atvinnuleysið allt að 60%.
Þessi kalda staðreynd veldur því
oft að fjölskyldur sundrast, þar eð
útflutningur er eini möguleikinn
sem fyrir hendi er, hvað varðar
yngri kynslóðina.
I dagblöðunum má stöðugt lesa
auglýsingar um námskeið fyrir þá
sem hafa hug á að flytja úr landi.
Mest flytja menn til Stóra-Bret-
lands, en einnig heilla Ástralía og
Bandaríkin. Annars er íra að finna
víðsvegar um heim, m.a. á Norð-
urlöndum.
22