Lesbók Morgunblaðsins - 20.04.1991, Blaðsíða 6

Módel af stálgrindahúsinu, þar sem Gallery ísland er á tveimur efri hæðunum. ,
Gallery ísland í Haag
verður opnað í dag
4
p - • • :sm mm^
Útsýni, 1990, 110x200 sm. Ein af myndum Guðrúnar á sýningunni í Eskilstuna.

Guðrún sýndi í Sví-
þjóð og Finnlandi
Maður er nefndur Olaf Fekkes og
er þó ekki norskur eins og nafnið
bendir eindregið til, heldur er
hann hollenskur. Hann var hér nýlega á
ferðinni í nokkuð óvenjulegum erindagjörð-
um, og það var raunar ekki fyrsta íslands-
heimsókn hans, 0!af Fekkes er listunnandi
og fagurkeri og hafði bæði hrifizt af nátt-
úru íslands, svo og því sem hann hafði séð
af íslenzkri myndlíst,
Olav hefur rekið ljósmyndavöruverzlunina
Foto Uniek í hjarta hollenzku höfuðborgar-
innar, þar sem hann hefur haft á boðstólum
myndavélar handa atvinnumönnum; dýrar
vélar eins og Leica og Haselblad til dæmis.
Fyrir þremur árum réði hann arkitektana
Fred Bos og Paul Kloet til að teikna nýtt,
þriggja hæða hús yfir starfsemi fyrirtækis-
ins og sýningaraðstöðu að auki, sem hann
hugsaði sér í fyrstu að yrði nýtt fyrir ljós-
myndasýningar. En jafnframt urðu þessi
fyrrnefndu kynni hans af íslenzkri myndlist
og þá fæddist hugmyndin um Gallery ísland
sem Olov hugsaði sér að yrði á tveimur
efri hæðunum í húsinu,
Arkitektarnir teiknuðu stálgrindahús,
sem fær dagsbirtuna að mestu ofanfrá í
gegnum þakið. Módelið, sem hér sést á
mynd, hefur vakið athygli og fékk hönnun-
arverðlaunin „Haagse Salon Price 1990“.
Grunnflötur hússins er 9x22 metrar og verð-
ur það opnað með pomp og pragt í dag,
20. apríl. Jafnframt verður Gallery ísland
tekið í notkun og fyrsta sýningin opnuð.
Þarna er samsýning málaranna Hrings
Jóhannessonar, Guðbjargar Lindar og Þor-
bjargar Höskuldsdóttur og með þeim sýnir
myndhöggvarinn Sæmundur Valdemarsson.
Haag liggur vel við samgöngum frá ís-
landi. Verkin eru settí gáma og Eimskip
flytur þá til Rotterdam - og þá er ekki langt
eftir. Ekki er það ætlunin, að íslandingar
leggi þennan sýningarstað undir sig; öðru
hvoru verður Olav Fekkes með sýningar
eftir annarra þjóða listamenn, þar á meðal
ljósmyndasýningar. En hann hefur engu að
síður gert áætlun um fleiri sýningar
íslenzkra listamanna, svo sem hér segir:
í júnímánuði er fyrirhugað að standi sýn-
ing Valgerðar Hauksdóttur á verkum úr
blandaðri tækni. Síðan koma íslendingar
ekki við sögu fyrr en í haust. Þá verður
Sigurður Örlygsson með sýningu mestallan
septembermánuð, en 12.október til 16. nóv.
mun standa yfir sýning þeirra Daníels
Magnússonar og Kristjáns Steingríms. Frá
23. nóvember og fram í janúar mun standa
sýning Tuma Magnússonar á málverkum.
Þá er komið framá árið 1992 og frá 18.
janúar framí miðjan febrúar mun standa
sýning Ragnheiðar Jónsdóttur á grafík og
teikningum. Þá tekur Tolli við með grafík
og málverk frá 22. febrúar til 21. marz og
á eftir honum og fram til 25. apríl verður
Georg Guðni Hauksson á ferðinni. Eftir stutt
íslandshlé kemur Gunnar Örn með málverk
sín og mónótýpur frá 6. júní til 4. júlí og
Guðbjörg Lind í annað sinn mestallan sept-
ember. Snemma í október og fram í nóv.
verður Baltasar.á ferðinni með málverk og
grafík, en textílmyndir Ásu Ólafsdóttur
verða sýndar frá 14. nóv. og út árið. Fleira
mun í geijun; að minnsta kosti heimsótti
Olav Fekkes Braga Ásgeirsson og ef til viil
fleiri.
Ætlunin er að Gallery ísland taki aðeins
25% af söluandvirði, en algengt er að sam-
bærilegir sýningarstaðir taki 40 eða 50%.
Olav Fekkes kvaðst ekki vera að þessu í
auðgunarskyni, heldur kvaðst hann gera
þetta að gamni sínu, en vonaði samt að
ekki yrði mikið tap á því. Ef svo færi yrði
ljósmyndavörubúðin bara að standa undir
því.
Af fyrirhuguðum sýningum íslenzkra
listamanna má sjá, að veruleg fjölbreytni
ætti að verða í Gallery ísland. Hollenzkir
listunnendur fá að vísu dæmi um alþjóðiega
meðalmennsku, sem uppá síðkastið hefur
ekki sízt verið sótt til Hollands og vekur
varla mikla athygli þar. En þarna eru líka
listamenn, sem standa föstum fótum í
íslenzkum jarðvegi og hafa þá eitthvað fram
að færa, sem gæti orðið sýningargestum
minnisstætt. Það vekur athygli, að ráðgjafar
Olafs Fekkes hér á íslandi hafa að því er
virðist lítið bent honum á elztu' árgangana
í listinni; þar á meðal suma fremstu lista-
menn okkar eins og Kristján Davíðsson,
Sigurð Sigurðsson, Jóhannes Geir, Eirík
Smith, Leif Breiðfjörð, Kjartan Guðjónsson,
Svein Björnsson, Ásgerði Esther Búadóttur,
Jóhannes Jóhannesson og Sigrúnu Guðjóns-
dóttur.
En kaiinsl kemur röðin að þeim síðar.
að heyrist nú oftar bæði í gamni
og alvöru, að kvenþjóðin sé með
dugnaði sínum að leggja undir sig
myndlistina; sem sé að verða enn eitt
kvennafagið. Það er að sjálfsögðu ekki
alveg rétt, en nokkuð til í því samt og
þeir sem fá inn um bréfalúguna 4-5 boðs-
kort á málverkasýningar í hverri einustu
viku, hljóta að taka eftirþví, að sýnendurn-
ir eru í stórum meirihluta konur.
Ein af þessum dugnaðarkonum, sem
óþreytandi eru í sýningarhaldi, bæði hér
heima svo og erlendis, e‘r Guðrún Kristjáns-
dóttir málari. Hún hefur áunnið sér per-
sónulegan stil, sem er abstrakt, eða á
mörkum hins abstrakta. Áhorfandinn hef-
ur samt næstum alltaf sterklega á tilfinn-
ingunni, að Guðrún sé að fjalla um íslenzkt
landslag, einkum öræfalandslag og ber-
angur. Það styður þá tilfínningu, að mynd-
ir hennar eru oft mjög á breiddina og
áhorfandinn fær oft tilfinningu fyrir sjón-
deildarhring, raunverulegum eða ímynduð-
um.
Síðastliðið haust komu sænsk hjón til
íslands. Þau voru að opna nýtt gallerí í
bænum Eskilstuna og höfðu hug á að sjá
íslenzka myndlist. Félag ísl. myndlistar-
manna hafði meðalgöngu um að koma
þeim í samband við nokkra íslenzka lista-
menn, þar á meðal var Guðrún Kristjáns-
dóttir. Nokkru síðar barst henni boð um
að sýna í Eskilstuna. Það boð þáði hún
og sýningin var opnuð 9. febrúar í vetur.
Þarna reyndist vera mjög góð sýningarað-
staða og vel að sýningunni staðið, Guðrún
átti þarna 28 verk, sum allt uppí 4 metra
breið. Fjöldi gesta var við opnunina, þar
á meðal nýi sendiherrann okkar í Stokk-
hólmi, Sigríður Snævarr.
Þorgeir Þorgeirsson rithöfundur skrifaði
svofelldan texta í sýningarskrá:
„Einhverra hluta vegna ermyndin kven-
kynsorð á íslenzku. Inúkar - frumbyggjar
norðursins - ganga enn lengra. Þeir gefa
hverri stelpu sögustaut undireins og hún
getur gengið. Með honum teiknar stelpan
síðan myndir í snjóinn eða fjörusandinn.
Þannig afhenda þeir stelpunum myndlist-
ina til umönnunar heima í kvennahúsi, en
strákarnir fara með sönginn og ljóðið í
karlahús og ástunda hann þar. Því Inúkar
virða kveneðli myndarinnar og karleðli
söngsins.
Ef þú horfir á mikið landslag í björtu
tunglsljósi verður það strax dálítið göl-
drótt. Formin stækka og einfaldast. Litirn-
Guðrún Krístjánsdóttir.
ir fá í sig einhvern sálarhroll. En það má
líka slökkva á tunglinu og senda þetta
mikla land allaleið innf sálina oglofa henni
að skína á það galdri sínum lengi og vel.
Sakar ekki að hlusta á galdrasöngva og
sögur meðan landið bakast í sálarylnum.
Löngu seinna grípurðu kannski sögustaut-
inn þinn og málar á léreftið myndir sem
enginn veit hvort heldur eru af landinu í
skini sálargaldurs eða manneskjunni
sjálfri. Sem vonlegt er. Sálin og tnyndin
eru af sama kyni.“
í nóvember síðastliðnum var Guðrún
með aðra einkasýningu í Gallery Persons
og Lindelle í Helsinki í Finnlandi. Á Lista-
hátíð Hafnfirðinga í sumar stendur hún
ásamt tveimur eða þremur málurum að
sýningu í Hafnarborg og á næsta ári er
fyrirhuguð sýning í Kansas City í Banda-
ríkjunum, GS.
Helgi Örn kemur
með „smælur“ til
Islands í
Venjulega fer iitium sögum af þeim
íslenzku myndlistarmönnum, sem
list ekki á smæðina hér og kjósa
að setjast að meðal fjölmennari þjóða, þar
sem hægt er að halda sýningar á ári hveiju,
eða jafnvel oft á ári. Ekki hafa menn síst
rennt hýru auga til Svíþjóðar. Nýlega birt-
ist hér í Lesbók viðtal við Arthúr Olafsson
myndlistarmann, sem virðist vera búinn að
koma sér vel fyrir í Gautaborg. Þangað er
einnig fluttur, að minnsta kosti í bili, Einar
Hákonarson, einn af þekktustu málurum
okkar og hefur vegnað vel.
Engar heildar upplýsingar eru til um þá
myndlistarmenn íslenzka, sem búa og starfa
eriendis. Helzt er að til þeirra spyijist í
tengsium við sýningar, sem þeir halda eða
taka þátt í. Einn þeirra er Helgi Örn Helga-
son málari, sem býr í Jáma í Svíþjóð og
hefur sýnt verk sín í Södertálje.
Helgi er þrítugur að aldri, sonur Helga
Ormssonar hjá Rafmagnsveitunni og konu
hans Huldu Sveinsdóttur. Hann ólst upp f
Borgarnesi og á Hellissandi og áður en
sumar
hann fór í myndlistarnám hafði hann lært
matreiðslu og verið í sigiingum. Eftir burt-
fararpróf frá Myndlista- og handíðaskóla
íslands flutti Helgi til Svíþjóðar vorið 1986
og hefur búið þar síðan. Kona hans er Alda
Pálsdóttir af Seltjamamesi; hún er kennari
og bæði hafa þau Helgi og Alda starfað í
skóla fyrir þroskaheft böm í Járna, skammt
sunnan við Stokkhólm. Af þesskonar
umönnun hafði Helgi nokkra reynslu eftir
starf um tíma á vistheimili í Kópavogi.
í nóvember síðastliðnum hélt Helgi einka-
sýningu í Gallery Kretsen í Södertálje og
þá kom heil opna um hann í staðarblaðinu,
Lánstidningen. í viðtali við hann kemur
fram, að hann vinnur jöfnurn höndum á
stofnuninni og við list sína. Þau hjónin búa
í húsi frá því um 1700 og vinnustofa Helga
er í ennþá eldra húsi. Sjálfur líkist Helgi
kúnstner frá því um 1940, segir blaðið: Með
svarta alpahúfu, hálsklút og skegg sem þá
var í tízku. Þetta er ekki alveg út í bláinn;
Heigi minnir talsvert á Jóhannes úr Kötlum
og raunar fleiri, sem á þessum árum sáust
Helgi Örn í vinnustofu sinni í Jiirna, bjálkahúsi frá því um 1700. Verkið á bak
við hann er samsett úr fjölda smámynda.
aldrei án alpahúfunnar.
„Fyrst eftir komuna hingað þráði ég víð-
átturnar að heiman; þráði að sjá strönd og
sjóndeildarhring. Svo lærði ég að að meta
skóginn“, sagði Helgi í viðtali við blaðið.
Þar örlar samt ekki fyrir skógi í myndum
Helga eftir því sem séð verður. Hann setur
saman stórar myndheildir úr fjöida smá-
mynda, sem sumar eru fígúratífar, en aðrar
nálega abstrakt. Sá samsetningur ber óneit-
aniega nokkurn svip af skólavinnu. Það virk-
ar eins og leikur, en kannski á listin líka
að vera leikur. Öllu alvarlegri er mynd sem
blaðið birtir og Helgi kveðst hafa haft með
sér héðan að heiman. Hún er af blindum
manni, sem Helgi þekkti á Kópavogshælinu;
einföld mynd og sterk í tjáningu.
Helgi verður aftur á ferðinni með sýningu
í Södertalje í apríl og mai og kemur væntan-
lega með þá sömu sýningu til Reykjavíkur
í ágústbyijun. „Þetta eru allt frekar smáar
myndir“, segir Helgi, „en það hefur lengi
loðað við mig að mála frekar litlar myndir.
í Myndlista- og handíðaskólanum voru þær
kallaðar „smælur“, sem mér finnst bara
nokkuð fallegt orð“ G.S.
Nína Gauta í
Galerie Anne
Lettree
Frá Gallerie Anne Lettree í París
hafa borizt gögn um sýningu, sem
Nína Gauta hélt þar í febrúar síð-
astliðnum. Nína hefur að minnsta kosti í
bili lagt myndvefnaðinn á hilluna og fer
geyst í málverki; hélt sýningu hér á síðast-
liðnu ári og aftur í París nú í vetur. Það
sem við blasir í myndum Nínu frá síðasta
ári, eru forn-egypzk áhrif. Áhorfandinn
getur naumast haft á hreinu, hvað hún
er að fara með þessu og á sýningu Nínu
hér í fyrra, nefndi a.m.k. einn gagnrýn-
andi, að þessi forn-egypzku minni væru
um of sem hvert annað skraut, sem ekki
gengi í samband við myndheildina.
Það sem vakir fyrir Nínu eftir því sem
segir í sýningarskrá, er leit í fornum fræð-
um að Thod, goði skriftarinnar hjá Forn-
Egyptum,- og um leið að Óðni, æðsta goði
í heiðnum sið á Norðurlöndum. í saman-
í París
burði þessara tveggja goðsagnaheima,
koma fram sameiginlegir þættir, svo sem
dýrkun vatns og Nína gælir við þá hug-
mynd, að egypzki báturinn, sem táknaði
gang sólar, geti ejnnig táknað víkingaskip-
in sem komu til íslands. Á mynd sem hér
er prentuð, sýnir hún einmitt þetta ein-
kennilega skip, sem stendur á fæti og er
í aðra röndina eins og bikar. Þetta eru
með öðrum orðum hugmyndafræðilegar
pælingar um það sem sameiginlegt kann
að vera með menningarskeiðum, sem fjar-
læg eru í tíma og rúmi. Það er svo annað
mál hvort tekst að koma þesum hugmynd-
um á framfæri, en í fljótu bragði virðist
svo sem forn-egypzku áhrifin séu þeim
forn-norrænu yfirsterkari í þessum
myndum.
í formála segir svo um vinnubrögð Nínu:
„Nína Gauta undirbýr strigann þannig
að hann getur minnt á liti og áferð steina.
Grunnurinn minnir á kletta með hrúðurk-
örlum, hijúfur eða sjávarslípaður, sem
stingur i stúf við svartar lifandi linur og
blindsker táknanna. Þessir blámuðu
grunnar eru eins og himinhvolf eða hafflet-
ir þar sem glittir í gull og silfurgeisla
(minna á eðalmálm þann sem forfeður
okkar létu með hinum framliðnu) samofna
úr ást hafsins og tilbeiðslu alheimsins".
GS.
Tvö málverk Nínu
Gauta á sýning-
unni í París. T.v.:
„Ég horfi á þann
sem lýsir upp leið
mína“ og t.h.:
„Það var alda sem
fleytti mér uppá
eyju“.