Lesbók Morgunblaðsins - 01.02.1997, Blaðsíða 10

Margt bar fyrir augu BRAGA ÁSGEIRSSONAR á ferð hans um söfn og listhús
Kaupmannahafnar. Reyndar lagði hann lykkju á leið sína til Danmerkur og
segir síðast þar í landi frá villibráðarkvöldi á Amakri.
FORMAÐUR dönsku rithöfundasamtakanna, Peter Paulsen, Iselin C. Hermann
og Tryggvi Ólafsson í villibréðarveislunni góðu.
RÝNIRINN hafði pata af mjög
áhugaverðum sýningum í Osló
og Stokkhólmi er hann loks
hélt utan til Kaupmannahafn-
ar nær miðjum desember. Á
Munch-safninu var í gangi
sýning sem nefndist „Eftir
Munch“ og á Waldemarsudde
í Stokkhólmi yfirgripsmesta sýning á lífs-
verki málarans Bruno Liljefors (1860-1939)
sem haldin hefur verið. I alþjóðlegum upp-
siáttarverkum sem blaðað var í er hans get-
ið sem eins mesta fuglamyndamálara seinni
tíma. Freistandi var að taka krók á báða
staðina, einkum vegna þess að hér var aug-
ljóslega komin dálítil gloppa þekkingar
minnar á norrænni málaralist, þótt ég kann-
aðist vel við nafnið og hafði séð nokkrar
myndir eftir hann í bókum og á söfnum.
Báðar sýningarnar eru löngu afstaðnar en
ástæða er til að rita seinna hugleiðingar um
þróun málverksins eftir Munch með hliðsjón
af þessari sérstöku framkvæmd, sem var
hugmynd Rudy H. Fuchs, forstöðumanns
Borgarlistasafnsins í Amsterdam og hins
nýja forstjóra Munchs-safnsins, P.Bj. Boym.
Upphaflega var sýningin, þar sem 12 heims-
þekktum málurum er teflt á móti myndum
Munchs, í Amsterdam fyrr á árinu. Þá mun
ég fljótlega skrifa sérstaka grein um Lilje-
fors, en ég lifði ævintýralega fallegan sunnu-
dag í Stokkhólmi og sýningin var á margan
hátt opinberun.
Á Þjóðlistasafninu var múgur og marg-
menni, aðallega vegna sýningar á verkum
Jenny Eugenia Nyström, (Kalmar 1857 -
Stokkhólmur 1947) sem í heimalandi sínu
var frumheiji á sviði myndlýsinga, ekki ein-
göngu í bækur og tímarit heldur jafnframt
á póstkort, einkum jólakort. Var einnig mál-
ari og auðséð á öllu að hér var á ferð listamað-
ur sem höfðaði til fólksins og sænskrar þjóð-
arsálar og er enn yfírmáta vinsæll, fortíðar-
þráin lætur ekki að sér hæða í Svíaríki um
þessar mundir frekar en annars staðar. í
desember er aðsóknin á sjálft safnið frekar
róleg, og afar undarleg tilfinning að vera
lengi aieinn í Rembrandtssalnum, þar sem
hið mikla verk, Trúnaðareiður Bataveijanna
við Claudius Civilis, trónir fyrir miðju, á
meðan troðfullt var á sýningu Jenny
Nyström, meistara gamalla jólakorta!
Nútímalistasafnið er horfíð af Skepps-
holmen í bili, en verður enduropnað á
sama stað í mun rúmbetri og endur-
byggðum húsakynnum við hátíðlega
athöfn 1. janúar 1998 kl. 00.00. Nefna
Svíar þetta byggingu aldarinnar yfír
núlistasafn! í millitíðinni er hluti þess
til húsa í sporvagnahöllunum við
Eriksbergplan, Birger Jarlsgatan 57.
Þar var í gangi mjög hrá samsýning \
í anda þess, sem hvarvetna getur að \
líta á núlistasöfnum og gestir sárafáir, \
snöggtum fleiri í sölubúðinni þar sem
frammi liggur frábært úrval listaverka-
bóka.
Kvöldflugið til Stokkhólms á laugar-
degi hafði verið skrítið, því það voru
aðeins örfáir farþegar í stórri lúxusvél
með sætum líkustum hægindastólum.
Morgunflugvélin frá Stokkhólmi til Kaup-
mannahafnar, árla mánudags, var hins
vegar nær full, en það var sérstök vél á
leið til Rómar og ekki laust við að nokkur
tregahrollur væri í mér er ég yfirgaf signor-
ínuna dökku við hlið mér er lent var á Kas-
trup. Hugsaði stíft til þess, að heil 42 ár
voru liðin síðan ég dvaldi veturlangt í borg-
inni eilífu.

Fyrsl fariA á örkina
Kominn til menningarborgarinnar var
stefnan fljótlega tekin á sýningar, einna fyrst
á Örkina við Ishöj, þar sem mikið auglýst
sýning á verkum súrrealistans Wilhelms
Freddie var enn í fullum gangi, að auki sýn-
ingin Ópið, þ.e. Borealis frá Menningarmið-
stöðinni í Svíavirki. Tók það í einum böggli
að fara fyrst til Köge á svonefnt frummynda-
safn, skitsesamling, en þar stóð yfir rómuð
sýning á teikningum Svisslendingsins Ferdin-
ands Hodler (Bern 1853 - Genf 1918), sem
ásamt Munch telst einn af frumkvöðlum út-
hverfa innsæisins. Yfirlitssýning á verkum
hans hafði staðið yfir í Frankfurt frá því í
október og lauk ekki fyrr en nú í janúar.
Afar vel var staðið að sýningunni í Köge,
þessum vinalega smábæ, og safnið litlu minna
en Listasafn Islands, en mun samþjappaðra
og hlýlegra. Auk teikninga og uppkasta að
stærri verkum voru á vegg sýndar litskyggn-
ur af landslagsmyndum frá Álpafjöllum, sem
var ómetanleg viðbót. Eins og Munch varð
Hodler fyrir miklum áhrifum frá raunsæinu,
æskustílnum og táknsæinu, bæði þýsku og
ensku úgáfunni, sem þróuðust gegnum
franska útimálverkið og áhrifastefnuna til
umbúðalausari tjáningar, úthverfs innsæis.
Og eins og Munch hefur Hodler haft ómæld
áhrif á núlistir síðustu áratuga og má nefna
hér engan minni bóg en Joseph Beauys,
ásamt innsetningalistamönnum síðustu ára,
sem sér stað í verki Marie-Antoniette Chiar-
enza, er 1995 gekk út frá hinni frægu mynd,
Skógarhöggsmaðurinn, í einu verka sinna.
Fari maður lengra aftur í tímann má nefna
Jawlensky og Giacometti. Sýningarskráin
stór og mikil, prentuð á afar vandaðan papp-
ír, nálægt því að vera gersemi um allan frá-
gang og útlit.
Á bakaleiðinni voru’sýningarnar í Örkinni
skoðaðar vel og vandlega, en þær ollu mér
báðar vonbrigðum, þótt innan um væru ágæt
verk og hér kemur eitt íslenzkt nafn inn í
myndina, Inga Svala Þórsdóttir, sem ásamt
félaga sínum, Wu Shan Zhuan, hafði útfært
risastóra litljósmynd af grænmeti; „Ve-
getable Pleasure“. Öll framkvæmdin
kringum sýninguna Ópið var líkast fram-
haldi af stórsýningunum í Brúnu kjöt-
höllinni (Artgenda), Lousiana (How
Now), Kunstforeningen (Interzones,
work in progress) og Gámasýningunni.
Fáir feitir bitar voru á hinni afmörk-
uðu sýningu á verkum Wilhelms
Freddie, sem lést í október 1995, og
sýningarskráin lítil virkt, en hins vegar
kom út frábær bók um lífsverk hans í sept-
ember eftir rithöfundinn og listsögufræð-
inginn Rolf Læssöe, og það er freistandi
verkefni að kynna vel þennan vafalítið
mesta súrrealista Norðurlanda. Skondið,
að dagblöð og tímarit nefndu Freddie nær
alltaf klámmyndamálarann sem varð pró-
fessor, þrátt fyrir að 1963 hafi hann með
dómi endanlega verið hreinsaður af ákær-
unni, sem leiddi til fangelsunar hans og
útlegðar í Svíþjóð eftir stríð.
Af einu safninu á annaó
Það var með mikilli tilhlökkun að ég nálg-
aðist sýningu á verkum Thorvalds Bindes-
böll (1846-1908, Kaupmannahöfn) á Listiðn-
aðarsafninu á Bredgade og á leiðinni leit ég
inn í nokkra meiri háttar sýningarsali við
sömu götu. Hjá Asbæk voru í stóra salnum
THORVALD Bindesböll:
Skreyttur leirvasi.
HENI\
aftur uppi verk eftir einn af félögum Svav- i
ars Guðnasonar, Carl Henning Pedersen (f. 1
1913), sem hefur einstæðan hæfileika til að 1
mála kristalsferskar myndir, er skara við- <
fangsefni sem hann tók upp fyrir hálfri öld. i
Myndir hans eru í háum verðflokki og þann- ;
ig kostuðu stærstu myndirnar sem svarar ;
nærri 9 milljónum og meðalstórar myndir i
2-4 milljónir, flestar seldar að venju. i
Hinum megin við götuna er hið nafn- I
kennda Galerie Birch, sem þó má muna sinn í
fífil fegri, en var aðallisthús nýrra strauma
frá París á sjötta áratugnum er ég var við i
nám í borginni. Svo til við hliðina er listhús 1
Christians Dam, sem rekið er með miklum
krafti, og þar var sýning á verkum Berlínar-
málarans Rainers Fettig, sem voru ekki síður l
máluð af miklum krafti. Saga að segja frá,
að Dam bauð listamanninum til borgarinnar i
og skyldi hann mála áhrifin sem hann yrði i
10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 1. FEBRÚAR 1997