Lesbók Morgunblaðsins - 18.04.1998, Blaðsíða 8

ITÆLANDI er lögð áhersla á aga og
góða hegðun nemenda í skólum lands-
ins með þeim árangri að tilfínninga-
leg og félagsleg vandamál eru vart
sýnileg. Þar er lagt kapp á að virkja
nemendur í íþróttum, list-, dans- og
verkgreinum svo og til almenns bók-
náms. í tælenskum sögum er hug-
myndaauðgi, sterk trú og goðsagnir áber-
andi en mest allur hinn forni tælenski bók-
menntarfur glataðist árið 1767, þegar Bur-
mamenn eyddu höfuðborg Tælands.
I landinu eru töluð fjögur tungumál og
gefin út um tuttugu dagblöð á þremur mál-
um: tælensku, kínversku og ensku.
Hið opinbera mál er Bangkok-mál og
heyrist það í hljóðvarpi og sjónvarpi, en
Tæland er fyrsta landið í Suðaustur-Asíu
sem hóf sjónvarpsútsendingar. Talsvert
fréttafrelsi er í landinu (einkum ef miðað er
við Austurlönd) en aftur á móti er bannað að
gagnrýna konungsfjölskylduna. Svipað er að
segja um Búddatrúna því að hana má ekki
gagnrýna.
Skólar og menntun
Fyrr á öldum fór kennsla og nám fram í
búddískum klaustrum í Tælandi en um miðja
18. öld opnaðist landið fyrir innflytjendum
frá Vesturlöndum. Almenn skólaganga hófst
árið 1921. Það er einkum til sveita og í þorp-
um sem börnin Ijúka aðeins skyldunámi því
að þau fara fremur að vinna t.d. á hrísökrum
en að stunda framhaldsnám.
Börn eru skólaskyld í sjö ár (frá 7 til 14
ára) en undanfarin ár hafa skólamálaum-
ræður snúist um að lengja verulega skóla-
gönguna. Eftir skyldunám geta ungmenni
farið að eigin vali í aðra skóla sem bjóða upp
á ýmsa valmöguleika í námi. Stefnt er að því
að lögleiða lengri skólaskyldu. Framhalds-
skólanám að henni lokinni tekur sex ár á öll-
um námsbrautum. Það eru 14 háskólar í
Ljósm.: Greinarhöfundur.
LÆSI er meðal þess hæsta sem gerist í Asíu.
BÖRN í TÆLENSK
EFTIR ÁGÚSTÍNU JÓNSDÓTTUR
Ekki fer milli mála að í tælenskum skólum ríkir mikill
agi og aðhald með námi hvort heldur það á sér stað í
skólanum eða heima við. Mikil áhersla er lögð á sam-
vinnu heimilis og skóla og foreldrarnir eru gerðir
ábyrgir fyrir því að börnin læri heima.
landinu og helmingur þeirra er í Bangkok.
Kennsludagar skólaskyldra barna eru
samtals 180 á ári. Kennsla fer fram á
tveimur misserum. Það fyrra er frá fyrstu
viku júnímánaðar til fyrstu viku október-
mánaðar og seinna misserið er frá fyrstu
viku nóvembermánaðar til fyrstu viku
marsmánaðar. Að jafnaði hefst kennsla
klukkan átta að morgni og stendur yfír til
klukkan þrjú. Skólar eru einsetnir og hefst
hver skóladagur með fánahyllingu. Nem-
endur standa stilltir og prúðir í röðum á
meðan fáni er dreginn að hún og fara síðan
með morgunbænir. Skólabyggingar eru
stórar og skólarnir fjölmennir. I Chula-
longkorn-skólanum í Bangkok eru nem-
endur um 1.600 og dugir ekki minna en að
hafa þar fímm aðstoðarskólastjóra. Um-
sækjendur eru um tvö þúsund en aðeins
eitt hundrað einstaklingar komast að ár-
lega. Það er algengt að nemendur séu þrjá-
tíu til fjörutíu í einum bekk. Nemenda-
fjöldinn kemur m.a. í veg fyrir að kennsla
geti orðið persónuleg.
Ytri aðbúnaður stóru ríkisskólanna er í
heildina góður. Áhersla er lögð á að hafa
skólagarða stóra og snyrtilega og er nem-
endum bæði kennt að hlúa að gróðri og
leggja rækt við umhverfi sitt.
Innri aðbúnaður, s.s. stofur og húsgögn,
er almennt ekki mjög fullkominn. Það eru
t.d. flestir stólar og borð í sömu hæð þó að
börnin séu misjafnlega stór.
Oft á tíðum fer kennsla fram undir berum
himni en nemendur læra ekki alltaf við borð
þó að þeir séu inni í kennslustofu. Þeir sitja
gjarnan á gólfinu við að teikna, skrifa,
reikna eða lesa. í litlum þorpsskólum er
mikill skortur á aðbúnaði og kennslugögn-
um og þar þurfa foreldrar eða forráðamenn
bama að útvega þeim bækur og skriffæri.
Hjá skólastjóra sem var að kynna áherslur í
skólastarfi kom fram að hann segði oft við
nemanda eitthvað á þessa leið: „Hvað sem
þú tekur þér fyrir hendur gerðu þitt besta.“
Annar skólastjóri sagðist leggja mikið upp
úr því að nemandi gerði ekki kröfur til
sjálfs sín um að hann yrði „stjarna" heldur
væri höfuðmálið fyrir nemanda að vita hvað
hann vildi og stefna síðan að því að nálgast
það.
Tandurhreinir
nemendur
Nemendur í ríkisreknum skólum klæðast
daglega skólabúningum og taka heimilin
þátt í kostnaðinum sem því fylgir. Algengt
er að foreldrar, sem kjósa einkarekna skóla,
byrji alveg frá fæðingu bams að spara fyrir
skólagjöldum. Slíkt á einnig við um þá for-
eldra sem vilja að barnið fari í framhalds-
nám eftir að skólaskyldu lýkur. Meðan á
skyldunámi stendur em engin skólagjöld.
Reglulegt eftirlit er haft með heilsu hvers
einstaks bams og t.d. skoðuð sjón og mæld
heym en læknar og hjúkrunarfólk starfa í
beinum tengslum við skólamálayfirvöld.
Það vekur athygli hversu tandurhreinir
og snyrtilegir nemendur em í sínum vel
straujuðu skólabúningum og hvað nánasta
umhverfi skólanna er vel hirt. Ekki sést til
nokkurs barns (né fullorðinna) að henda
msli á götu eða í garða. Innan skólanna er
lögð rækt við mannleg tengsl og hversdags-
legar athafnir og er ungum nemendunum
t.d. kennt á síma, að fara á pósthús, kaupa
sér miða í strætó og fleira sem lýtur að dag-
legum samskiptum í þjóðfélaginu.
í ríkisreknum skólum era starfrækt
mötuneyti sem sjá skólabörnum fyrir mat
en þar sem þau em ekki til staðar eiga börn-
in að koma með nesti að heiman. Þau snæða
í borðsölum þar sem þeir era en annars
borða þau í kennslustofum og sitja þá gjarn-
an í hring á gólfinu. í þorpsskólum er al-
gengt að mæting sé best þá þrjá daga í viku
sem boðið er upp á mat í skólanum.
í einstaka þorpsskólum er lögð áhersla á
að rækta hrísgrjón, ávexti og grænmeti og
styrkja með því sjálfsbjargarviðleitni bama
svo og kenna þeim að rækta og njóta afurð-
anna. í fátækum sveita- eða þorpsskólum
skipta bömin ætíð með sér nestisbitum sem
þau koma með að heiman. I þeirri athöfn má
m.a. sjá gildi búddhatrúar í raun, þ.e.a.s. að
örlætið sé undir hverjum og einum komið og
allt í heiminum sé forgengilegt og háð breyt-
ingum. Börnum er innrætt að auðsýna öllum
góðvild og meðaumkun og mæta öllu í tilver-
unni með gleði og jafnaðargeði.
Hegðun og aðhald
Það fer ekki á milli mála að í tælenskum
skólum ríkir mikill agi og mikið aðhald með
námi hvort heldur það á sér stað í skólanum
eða heima við. Mikil áhersla er lögð á sam-
vinnu heimilis og skóla og foreldrar eru
gerðir ábyrgir fyrir því að börnin læri
heima. Kennarar hafa umsjón með stórum
bekkjardeildum og sjá t.d. um að virkja for-
eldra til samstarfs. Enginn kennari virðist
þurfa að beita sér sérstaklega til þess að fá
nemanda til að hlýða. Nýráðnir kennarar
skrifa upp á samning í þeim skóla sem þeir
starfa við þar sem þeir samþykkja ríkjandi
skólastefnu. Börnum er innrætt að bera
virðingu fyrir sér eldra fólki og á það rætur
að rekja til trúar og siðfræði sem ríkir í
landinu. Kennurum er sýnd ótrúleg virðing
en þó ekki jafn mikil og kóngum og drottn-
ingum sem era nánast dýrkuð sem lifandi
guðir eða líkneski.
íþróttir og dans
I yfir hundrað ár hafa Tælendingar tjáð
og túlkað dansa. Danshefðin í landinu er
mögnuð og af henni sést m.a. hve agað og
þjálfað fólkið er. Það er kenndur dans frá
fyrsta ári í skóla og í kennaraháskólanum í
Bangkok þurfa allir að læra dans. Frá upp-
hafi voru það hinir eldri sem kenndu þeim
yngri að dansa og á það einnig við um fólk-
ið í fjallaþorpunum. Margir dansar eru af
trúarlegum toga og fela í sér þakklæti,
virðingu og vinsemd en sumir eru táknræn-
ir fyrir frjósemi og náttúruauð. Þetta eru
bæði hópdansar og einstaklingsdansar og
hefur hver dans sín sérkenni. Tælendingar
dansa t.d. fingurnagladansa, kertadansa og
fleira og tjá hugsun með hreyfingum og lát-
bragði. í áætlun skóla er gert ráð fyrir
föstum tímum í morgunleikfimi og leik-
rænni tjáningu. Auk dansa eru hnefaleikar
og t.d. boltaleikurinn „takraw“ hefðbundn-
ar íþróttir. „Net-takraw“ er vinsæll bolta-
leikur þar sem nemendur eiga að nota allan
líkamann nema hendurnar til þess að koma
bolta yfir net á íþróttavelli. „Hring-
Takraw“ er einnig til og felst sá leikur í að
spila saman í 6-8 manna hópi án þess að
notast við net. íþróttir á borð við spjótkast
og sverðdansa eru einnig iðkaðar en í
sverðdansi er iðulega notast við sverð úr
tré.
Dansar og íþróttir eiga það sameiginlegt
að þjálfa bæði fín- og grófhreyfingar hjá
börnum og stuðlar kennslan þannig beint
að því að börnin verði fim og næm fyrir
hrynjandi í tónlist. Þau læra snemma að
hlusta af íhygli á músík og meta ólík hljóð-
færi. Tónlistar- og hljóðfærakennsla er tal-
in skipta miklu máli og í mörgum skólum
má sjá úrval af ásláttarhljóðfærum úr tré
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 18. APRÍL1998