Lesbók Morgunblaðsins - 19.06.1999, Blaðsíða 17

LEIKMYND Feuersteins fyrir Edward II árið 1922 var söguiega mikilvæg fyrir þróun tékk-
neskrar leikmyndahönnunar.
EINN af búningum Byong Bok Lee sem hlaut gullverðlaun fyrir búningahönnun.
ACHIM Freyer virðir fyrir sér uppsetningu á myndbandasýningu sem var hluti af glæsilegri
sýningu á lífsstarfi hans í leikhúsinu.
manns. Margir muna sjálfsagt eftir umdeildri
sýningu á Lé konungi í Þjóðleikhúsinu 1978 en
Koltai hannaði einmitt leikmyndina við hana.
Guðfaðir tékkneskrar leikmyndahönnunar,
Josef Svoboda, var til hlés að þessu sinni en
tók þó þátt í umræðufundi ásamt Koltai og
andi hans vakir sífellt yfir vötnum og nafn
hans ber sífellt á góma þegar rætt er um tékk-
neskt leikhús. Ásamt Koltai er Svoboda óum-
deilanlega einn þekktasti leikmyndahönnuður
samtímans og verk hans eru stöðugt til sýnis í
Magica Laterna, leikhúsinu sem hann stofnaði
í kjölfar Tvíæringsins í Sao Paulo 1957. Að
þessu sinni heiðra Tékkar minningu annars
brautryðjanda síns í leikmyndahönnun,
Bedrich Feuerstein (1892-1936), sem hafði
mikil áhrif á þróun tékkneskrar leikmynda-
hönnunar. Feuerstein var arkitekt og braut
blað með þrívíðri óhlutbundinni leikmynda-
hönnun sinni á þriðja áratugnum.
Verðlaunaveitingar
Á Fjóræringnum er talsvert lagt upp úr
verðlaunaveitingum og medalíuúthlutunum og
eru veitt þrenn eða fleiri verðlaun í öllum fjór-
um sýningarhlutunum. Verður einungis getið
þeirra helstu hér. Gullmedalíu í arkitektúr
fékk Glyndebourne Óperuleikhúsið í Englandi.
Á þessu fræga leikhúsi hafa verið gerðar viða-
miklar breytingar og stækkanir og þykja þær
sérstaklega vel heppnaðar. Gullmedalían í
búningahönnun rann til Joan Guillen frá Spáni
og Jana Prekova frá Tékklandi. Gullmedalían í
leikmyndahönnun féll að þessu sinni í skaut
ONDREJ Cerný, forstöðumaður Tékknesku
leiklistarstofnunarinnar.
RALPH Koltai. Glæsileg syning á iifsstarfi
hans í tengslum við Fjóræringinn.
LEIKMYND Koltais fyrir sýningu á óperunni Carmen eftir George Bizet.

Jaume Plensa og félögum hans í leikhópnum
La Fura dels Baus. Þá voru einnig veittar við-
urkenningar í nafni UNESCO til ungra lista-
manna sem taka þátt í sýningunni svo og
skólasýninganna. Silfurmedalía fyrir fram-
setningu á ævistarfí féll í skaut Suður-Kóreu
fyrir sýningu á búningum Byung-Bok Lee.
Æðstu viðurkenningar
Gullmedalíuna í þematísku deildinni hlutu
Þjóðverjar fyrir sýningu á verkum Achim
Freyers. Achim Freyer er fæddur 1934 og er
einn þekktasti leikmyndahönnuður Þjóðverja.
Hann er í hópi virtustu myndlistarmanna
Þjóðverja og hefur einnig um nokkurt skeið
starfrækt sinn eigin leikhóp og þannig haft
óskorað frelsi til útfærslu hugmynda sinna um
leikhús og myndlist. Hann hefur getið sér
orðstír sem framúrskarandi túlkandi klass-
ískra leikrita en jafnframt hafa leikmyndir
hans og sviðsetningar á nútímaóperum vakið
mikla athygli. Ein þekktasta sýning hans er án
efa Einstein á ströndinni sem frumsýnd var
1988 og hefur verið sýnd víða um heim. Stíl
hans hefur verið þannig lýst að leikmyndir
hans séu „sögumenn hinnar leikrænu fram-
vindu“, virkir þátttakendur í því sjónarspili
sem leiksýning er; „hann skapar farartæki
fyrir leiksýninguna sem gerir innihald textans -
sjónrænt og áþreifanlegt.“
Tékkar hlutu æðstu viðurkenningu dóm-
nefndarinnar fyrir frumlega og upplýsandi
sýningu sína á verkum átta starfandi leik-
myndahönnuða, þar sem grunnhugmynd sýn-
ingarinnar byggist á því að sýna hvernig hönn-
unarverk þróast í leikhúsinu; frá hugmynd að
fullunnu listaverki. Sýningin er mjög hugvit-
samlega unnin og gefst tækifæri til að bera
saman ólíkar vinnuaðferðir einstaklinganna
átta, sjá hvar þeir fara sínar eigin leiðir og
hvar leiðir þeirra liggja saman. Sýningin verð-
ur því ekki einungis upplýsandi um einkenni
hvers listamanns fyrir sig heldur kemur líka
mjög greinilega fram hversu fjölbreyttui-t
sköpunarferillinn getur verið innan sömu list-
greinar. Tékkar eru því vel að viðurkenning-
unni komnir en þetta er í fyrsta sinn sem hún
fellur þeim í skaut.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 19. JÚNÍ 1999 1 7