Alþýðublaðið - 08.09.1988, Blaðsíða 2

2
Fimmtudagur 8. september 1988
MÞYÐUBllÐIÐ
Utgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Blaðamenn:
Dreifingarstjóri:
Setning og umbrot:
Blað hf.
Hákon Hákonarson
Ingólfur Margeirsson
Kristján Þorvaldsson
Haukur Holm, Ingibjörg Árnadóttir og Ómar
Friðriksson.
Þórdís Þórisdóttir
Filmur og prent, Ármúla 38.
Prentun: Blaöaprent hf., Síðumúla 12.
Áskriftarsíminn er 681866.
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði. í lausasölu 50 kr. eintakið virka daga.
Hefur leiðin til
Bessastaða styst?
/Etlaöi Þorsteinn Pálsson forsætisráöherra aö grípa
tækifæriö og blása af tilraun til niðurfærslu verðlags og
launa, þegar Ásmundur Stefánsson forseti ASÍ haföi náö
því fram í miöstjórn ASÍ aö ekki yröi rætt um launalækk-
anir í viðræðum við ríkisstjórnina? Það þarf ekki spekinga
til aö spá því, segir fjármálaráöherra í viðtali viö Alþýöu-
blaöið í gær. Reyndar var eiginleg niðurtalning ekki hafin.
Laun höföu verió fryst 1. septemberog bændurog búalið
fengu ekki tilskilda umbun í búvöruverði sama dag. Nafn-
vextir höföu lækkaö, en raunvextir ekki, sumpart af skilj-
anlegum ástæðum, þar sem markaðurinn leit tæplega á
verðstöðvunina frá 15. ágúst sem mælikvarða verölækk-
unar. Verðbólgunni var með veröstöövuninni haldiö niðri.
Hún beið þess að mega rísa að nýju væri ekkert aðhafst.
Það vantaði ennþá alla útfærslu á væntanlegri niður-
færslu, þegar forsætisráðherra féllst á samþykkt mið-
stjórnar ASÍ í fyrradag.
A hverju má þjóðin eiga von eftir þessa niðurstöðu?
Ætlar ríkisstjórnin enn að setja þjóðina í biðstöðu? Flest
bendir til þess. Ef framhaldið verður áframhaldandi fryst-
ing launa og verðlags — jafnvel til áramóta — er það auð-
vitað ekkert annað en einn biðleikurinn enn til þess að
ríkisstjórnin geti hugsað. Það var sjálfsagt erfitt fyrir
Þorstein Pálsson að hafa Sjálfstæðisflokkinn hund-
óánægðan með að það skyldi gerð tilraun til að rífa verð-
lag niður, en hvað ætlar forsætisráðherra til bragðs að
taka, ef ASÍ neitar einnig að ræða frystinguna fram að
áramótum? Forseti ASÍ segir hana ekki ganga upp. Vand-
anum er þá bara ýtt á undan sér, segir Ásmundur Stefáns-
son í viðtali við Alþýðublaðið í dag. Ásmundur hefur að
nýju unnið sér sess meðal miðstjórnar ASÍ eftir að hann
varðað látaundan í byrjun viðræðnannavið ríkisstjórnina.
í fyrrakvöld tókst honum að snúa á miðstjórnarmenn, og
ASÍ hefur sett þau skilyrði fyrir áframhaldandi viðræðum
við ríkisstjórnina, að viðræðurnar „snúist ekki um lækkun
launa.“ Um hvað á þá að ræða? Hlýturekki launaumræða
að felast í viðræðum um niðurfærslu?
Forsætisráðherra virðist hafa sett sig í spennitreyju.
Niðurstöður ráðgjafanefndar hans voru þær að niður-
færsla skyldi reynd. Á það féllust samstarfsflokkarnir í
ríkisstjórn, en Sjálfstæðisflokkur með hálfum huga. Síðar
gefur Þorsteinn boltann til ASÍ, sem hefur lokað á niður-
færsluna. Undankomuleiðir Þorsteins eru seinfærar, og
ekkert bendir til þess á þessari stundu að Sjálfstæðis-
flokkur fallist frekar á gamla efnahagsslóð 6. áratugarins
sem ákjósanlega braut úr vandanum. Svokölluð milli-
færsluleið sem mismunar atvinnugreinum, er tæplega
hátt skrifuð hjá flokknum. En tíminn er naumur og strax
í dag boðar Þorsteinn að tillögurnar líti dagsins Ijós.
Vikurnar þrjár, sem áhrifamenn í Sjálfstæðisflokknum
gáfu forsætisráðherra eru orðnar að klukkustundum.
Tveimur sólarhringum eftir að ASÍ lokaði á niðurfærsluna
eru nýjar tillögur komnar á borðið.
Felast afarkostir í tillögum forsætisráðherra? Þing-
flokkar ríkisstjórnarflokkanna munu fjalla um þær hér í
dag. Þar verður púlsinn tekinn á aðstandendum ríkis-
stjórnarinnar. Verði undirtektir ekki forsætisráðherra að
skapi, gæti leiðin til Bessastaða hafa styst.
ÖNNUR SJÓNARMIÐ
Þrjátiu krónurnar sem nægðu
fyrir fjórum flöskum uröu aö 40
aurum á hálfri öld. Jón Gissurar-
son haföi ekki erindi sem erfiöi.
HANN kveður ísafjörð
hann Páll Ásgeir Ásgeirsson
með bráðskemmtilegri grein í
Vestfirska fréttablaðinu.
„Það er frekar hallærislegt
að eiga heima úti á landi
nútildags. Þeir eru fáir sem
bera höfuðið hátt og segjast
vera frá Ystunesjum í
Útnárasveit. Úti á landi er
ekkert uppboð á vinnuafli,
engar yfirborganir og grái
markaðurinn sem er að gera
alla Reykvikinga moldrika er
víðsfjarri. Landsbyggðin
lætur fara iítið fyrir sér í
símatímum frjálsu útvarps-
stöðvanna, nema þá helst til
þess að senda stelpunum i
frystihúsinu kveðjur, og
kannski kvarta undan því í
meinhornum að of sjaldan sé
mokað til Trékyllisvíkur.
Þulirnir tala enda við sveita-
varginn í svipuðum tón og
við ávörpum ókunnug börn
með hor. Landsbyggðin er í
hugum manna frystihús á
hausnum, hús seld á hálf-
viröi og álappalegir nef-
tóbakslyktandi sveitar-
stjórnarmenn í betliferöum
fyrir sunnan, í of þröngum
jakkafötum sem gljá á rass-
inum. Þetta lyktar alltsaman
af slori, inngrónum heimótt-
arskap og slúðri. Innfæddir
Reykvíkingar sjá fyrir sér
sveitakurfa með mosaklær í
skegginu sem vilja seilast
með molduga puttana í gróð-
ann af karamelluinnflutningn-
um til þess að borga tapið af
refabúunum og fiskeldis-
stöðvunum.“
Páll Ásgeir vill skapa „nýja
ímynd“ af sveitinni:
„Flestir þorparar drúpa
höfði yfir fiskinum sínum og
hugsa Reykvíkingum þegj-
andi þörfina. Og versta refs-
ing sem þeim dettur í hug er
að trjóðra borgarbúa við
Ijósaborðin i frystihúsunum
eða parraka þá við afgreiðslu-
borð í Kaupfélaginu. Það
sem sveitamenn og borgar-
búar eiga sameiginlegt er
nefnilega það að báðir teija
sig vera með hinn hópinn á
framfæri sinu.
Ef „þingmennirnir okkar“
og fjórðungssamböndin
fengju nú einhverja smart
auglýsingastofu til þess að
skapa nýja imynd fyrir sveita-
varginn, þá rynni upp betri
tið með blóm í haga, fisk á
disk og mör í maga. Það
mætti gera kröfur um snyrti-
legan klæðnað við borgar-
„Landsbyggöavæliö" útlægt úr
fjölmiðlunum, segir Páll Asgeir
Asgeirsson, sem flytur brott, en
sendir ísfirðingum kveðjuskeyti.
mörkin, gera „landsbyggðar-
vælið“ útlægt úr öllum fjöl-
miðlum og reyna að sýna
sveitir og fiskiþorp landsins
sem nýtísku öflugt fyrirtæki
þar sem brosandi fjallhressir
starfsmenn stæðu blistrandi
við vinnu sína daglangt. Það
yrði að skylda alla málsvara
landsbyggöarinnar til þess
að vera hressir, töff og kúl í
dagsins önn með dúndurgott
dósagos við hendina og réttu
merkin á fótunum og i hárinu
og hvar sem er.“
En hvar eru framámenn-
irnir í kaupstaðnum. Eru þeir
að sunnan?
„ísfiröingar eru afar stoltir
af Isfirðingum. Annálaðir
framkvæmdamenn og dugn-
aðarforkar, glæstir stjórn-
málaforingjar, efnilegir rithöf-
undar og dæmdir stórglæpa-
menn eiga það sameiginlegt
að vera ættaðir frá ísafirði.
Og minningu þeirra er haldið
á lofti i skálaræðum, á götu-
hornum og i afmælisgrein-
um. En þessir glæstu full-
trúar ísafjarðar, af báðum
kynjum eru allir önnum kafnir
við að vinna afrek sin annars
staöar en á heimavelli. ísa-
firöi er stjórnað af aökomu-
mönnum hvort sem litið er
inn á bæjarstjórnar- eða
nefndarfundi eða skyggnst
inná skrifstofur forstjóra
atvinnulifsins. Hvað veldur?
Svari nú hver sem getur.“
Og Páll Ásgeir flytur suður
eftir 6 ár fyrir vestan.
ÞÓRARINN Magnússon,
fyrrverandi kennari en núver-
andi húsvörður, ritar grein í
Þjóðviljaum í gær. Hann kem-
ur vfða við, vill banna „gráa
markaðinn“ og telur fráleitt
að verslun geti borið sig —
nema á kostnað þjóðarinnar
meö allt of hárri álagningu.
Ríkisstjórnin fær líka sinn
skammt:
„Eitt af verkum ríkisstjórn-
arinnar, einkum Halldórs
Ásgrímssonar, er að stór-
skaða og stefna í voða þeim
ferskfiskmarkaði, sem var
orðinn alltraustur í Bretlandi
og víðar. Á sama tíma og
verðfall er á frystum fiski í
Ameríku og sömuleiðis sam-
dráttur í sölu, setja íslensk
stjórnvöld verulegar hömlur á
ferskfiskútflutning, sérstak-
lega gámaútflutning, sem lík-
lega skilar mestum hagnaði,
a.m.k. er þaö hann, sem
skapar grundvöllinn fyrir út-
gerð fiskibáta. Kröfur hins
almenna neytanda í dag eru
þær að fá ferskan mat, hvort
sem er um kjöt eða fisk að
ræða. Kanarnir gera sig ekki
lengur ánægða með uppþídd
flök af hálfýlduðum fiski, á
ég þá einkum við netafisk og
misjafnlega vel ísaöan tog-
arafisk.
Áður en gámaútflutningur-
inn hófst dröbbuðust fiski-
bátarnir niður, bundnir við
bryggju, vegna þess að út-
gerðin bar sig ekki og ekki
voru peningar til að halda
þeim við. Eftir að gámaút-
flutningurinn komst á skap-
aðist að nýju útgerðargrund-
völlur, bátarnir voru skinnaðir
upp og meira og minna end-
urnýjaðir og skipverjar, út-
gerð og þjóðfélagið í heild
höfðu hagnað af.“
Verkafólk hefur sett út á
gámaflutning, en Þórarinn vill
engin höft í þeim málum.
KENNARAR fengu fjórar
flöskur af Svartadauða fyrir
10 tíma kennslu árið 1936.
Jon Á. Gissurarson fyrrver-
andi skólastjóri rifjar upp
söguna af krónunni sem varð
að... engu í verðbólgu:
„Prófessor Eirikur Briem
sannaði með talnaspeki að
allir íslendingar gætu lifað
kóngalífi af vöxtum einum,
heföi einhver forfeðra þeirra
lagt á vöxtu svo sem eina
krónu á dögum Krists. Séra
Halldór Jónsson á Reynivöll-
um tók upp merki Eiriks
Briems. Menn skyldu binda
sparifé sitt í einn áratug og
ættu að honum loknum
drjúgan sjóð.
Landsbanki íslands greip
hugmynd séra Halldórs opn-
um örmum og stofnaði deild
í þessu skyni. Vextir skyldu
nokkuð hærri en af öðru
sparifé. Slikt var þá nýlunda.
Umsvif jukust og deildar-
stjóri var skipaður. Börn
lögðu aura sína í bók Hali-
dórs en fækkuðu bíóferðum
og minnkuðu sælgætiskaup.
Vegna áhrifa þessara
merku kierka lagði ég árið
1936 þrjátíu krónur inn á
slíka bók. í amstri daganna
gleymdist hún en kom svo
óvænt i leitir eftir rúma hálfa
öld.
Eg fór að rifja upp kaup-
gjald og vöruverð 1936. Þetta
mundi ég: Kennarar i mínum
launaflokki fengu þrjátíu
krónur fyrir tiu stunda
kennslu. Flaska af Svarta-
dauða kostaði sjö krónur og
fimmtiu aura og hefði því
dugað fyrir fjórum slíkum.“
Hvað varð af þrjátíu krón-
unum hans Jóns sem hann
lagði inn í banka 1936? Hann
fór í banka til að vitja þeirra
(ásamt vöxtum):
„Ástúðleg ung bankakona
sinnti erindum mínum með
bros á vör. UndrafIjótt fann
hún plögg mín og tók að
reikna til núvirðis inneign
mína. Gekk það snarlega,
enda tól hennar hraðvirk og
nákvæm svo engu skeikaði.
Næsti féhriðir galt mér svo
að fullu. Sjóður minn reynd-
ist fjörutíu aurar.“
Læðan Lóló var komin í vorskap og breimaði á hverri
nóttu í bakgarðinum. Eftir nokkrar svefnlausar nætur
hringdi Siggi múrari í nágrannann sem átti læðuna.
— Ef þú færð læðuna ekki til að halda sér saman, þá
skal ég gera það, sagði Siggi múrari.
— Og hvernig ætlar þú að þagga niður í breimandi
læðu, með leyfi að spyrja, spurði eigandinn i reiðitón.
— Set bara blý á bak við vinstra eyrað á henni, svar-
aði Siggi múrari.
— Og með hverju? spurði eigandinn.
— Með haglabyssu! svaraði Siggi múrari.