Tíminn - 15.05.1968, Blaðsíða 7

MIÐVIKUDAGUR 15. maí 1968.
7
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framikvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastjóri: Steingrímur Gíslason Ritstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur: Bankastræti 7. Af-
greiðslusimi: 12323. Auglýsingasimi: 19523. Aðrar skrifstofur,
síimi 18300. Áskriftargjald kr. 120.00 á mán innanlands — í
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjna EDDA h. f.
Siglingarnar og
hafísinn
í grein eftir Hjört Hjartar, framkvæmdastjóra
Skipadeildar SÍS, sem birtist í blaðinu 1 gær, var rætt um
þann vanda, sem af því hlytist, ef hafís lokaði höfnum
meira eða minna um lengra skeið. Eins og nú horfir
er því miður tímabært, að menn geri sér þennan vanda
ljósan og hvernig beri að bregðast við honum.
í grein Hjartar er eiiikum minnt á þrjú atriði til
lausnar þessum vanda.
í fyrsta lagi minnir Hjörtur á, að í nágrannalöndum
okkar, sem hafa við ísvandamál að stríða, tíðkast það,
að kaupskip, sem halda uppi siglingum á ístímabili, til
þíttrra svæða, sem lokuð eru eða hættuleg, fá nokkurn
tekjuauka til að mæta þeim skakkaföllum, sem ís er
ætíð samfara. Þetta er gert með því, að sérstakt ísálag
kemur á flutningsgjaldið. Það er ekki víst, að þetta form
eigi við hér, en eitthvað slíkt mun þó verða að gera.
Eðlilegt er að landsmenn allir taki á sig þann halla sem
af slíku leiðir, því nógir eru samt erfiðleikar þeirra, sem
á hinum lokuðu svæðum búa.
í öðru lagi minnir Hjörtur Hjartar á upplýsingaþjón-
ustu til skipanna. Flugvélar duga bezt til þeirra hluta.
Það þarf að vera fyrir hendi almennt ískönnunarflug,
svipað því, sem Landhelgisgæzlan heldur nú uppi, með
flugvél sinni. Þetta er hins vegar ekki nóg. Með þeim
hætti fæst yfirlit um ísinn einu sinni eða tvisvar í viku.
•Slíkt er gagnlegt og nauðsynlegt en ófullnægjandi fyrir
þau skip, sem komin eru inn á íssvæðið og eru þar ef til
vill föst, eða hálfföst og vita ekki hvert halda skal. Til
mála virðist koma, að í landshlutum séu litlar flugvélar,
sem hafi það verkefni að fljúga daglega, eða oft á dag,
þegar skip eru að sigla í ísnum og leiðbeina þeim. Það
hefur sýnt sig nú undanfarna daga, að hjálpað getur
skipum, þegar 1 óefni er komið. Til slíkrar leiðbeiningar-
starfsemi henta betur smávélar en stór og þung flugvél,
stáðsett hér í Reykjaví'k, eins og sú sem Landhelgisgæzl-
an hefur nú umráð yfir. Flugvélaþjónusta, eins og sú,
sem hér er bent á, gæti eicki aðeins verið gagnleg fyrir
kaupskip, heldur ekki síður fyrir fiskibáta, sem um
hættusvæðin þurfa að fara.
í þriðja lagi minnir Hjörtur á, að nauðsynlegt sé
fyrir okkur að fá reynslu af ísbrjót. Skynsamlegasta leið-
in í þessum efnum væri að fá leigðan ísbrjót hjá frænd-
um okkar og vinum í Danmörku, Svíþjóð eða Noregi.
Slíkt þarf ekki að kosta mikinn pening. Það er ekki
nema þriggja daga sigling frá þessum slóðum til Aust-
fjarða. ísbrjóturinn hefði vafalaust getað hjálpað fiski-
mönnunum ,sem voru að brjótast um fyrir Austfjörðum
seinustu daga og voru um 30 tíma að komast þá leið,
sem venjulega er hægt að sigla á einni stundu. Fiski-
bátarnir hefðu ef til vill getað farið í fleiri róðra ef
ísbrjótur hefði verið til staðar á þessu svæði.
í greinarlokin fórust Hirti þannig orð:
„Þau þrjú atriði, sem ég hefi hér nefnt, tel ég
miklu varða, þegar rætt er um viðbúnað okkar gegn
hafíshættunni. Það getur vel verið að hafísinn hvarfli
frá landinu næstu daga og við skulum vona að svo verði.
En andvaraleysi dugar ekki. Við megum ekki láta það
henda okkur, að gleyma því, að hafísinn getur komið
að nýju um næstu áramót.“
Undir þeáSi varnaðarorð ber vissulega að taka.
TIMINN
ERLENT YFIRLIT
Kosnlngasigrar þjóðernissinna
í Skotlandi vekja mikla athygli
Knýja þeir fram sérstaka ríkisstjórn og löggjafarþing?
FYRIR fáum árum birtist
stutt grein í norska blaðinu
Aftenposten, þar sem því var
haldið fram, að Skotar ættu
meira sameiginLagt með nor-
rænum þjóðum en Bretum.
Norðurlandamenn ættu þess
vegna að hafa samúð með
skozku þjóðernisihreyfingunni.
Grein þessi vaír eftir einn mið
stjómarmann skozka þjóðemis
flokksins, Scottisih National
Party. Yfirleitt munu lesend-
ur Aftenpostens ekki hafa tek
ið hana alvarlega, enda var
þá almennt litið á flokk skozku
þjóðeraishreyfingarinnar sem
fámennan hóp hugsjónamanna
og sérvitringa. Nú er þetta
breytt, þvi að flokkur þeirra
er orðið afl í skozkum stjórn-
málum, sem stóru flokkarnir
komast ekki hjá að taka fyllsta
tillit til. Þess vegna rifjaði
Aftenposten nýlega upp áður-
nefnda grein, sem mun hafa
verið flestum lesendum blaðs-
ins gleymd.
SKOZKU þjóðernissinnarnir
áttu nokkru fylgi að fagna
fyrst eftir síðari beimsstyrjöld
ina. Þá fengu þeir einn þing-
mann. Hann missti sæti sitt
strax í næstu kosningum og
síðan bar lítið á flokki þjóð-
emissinna, þótt hann héldi
starfsemi sinni áfram. Hann
bauð fram í nokkrum kjördæm
um í þingkosningunum 1966,
en fékk engan mann kosinn.
Skotar kjósa aUs 71 þingmann
af 630, sem sæti eiga í þing-
inu í London, og skiptust þeir
þannig í feosnimgunum 1966:
Verkamannaflokkurinn 46, —
Íhaldsílokkurinn 20, Frjáls-
lyndi flokkurinn 5. Skotland
hefur jafnan verið aðalvígi
Verkamannaflokksins síðan
hann kom til sögunnar, en áður
átti Frjálslyndi flokkurinn þar
mestu fylgi að fagna. I
Það var fyrst á síðastliðnu
vori, sem skozku þjóðemissinn
amir náðu vemlegu fylgi í
kosningum. Þá fóra fram
sveitar- og borgarístjóraarfeosn
ingar 1 nokkrum Muta Skot-
lands. Þeir höfðu þá 180 fram
bjóðendur í fejöri og náðu 27
þeirra kosningu. Samtals fengu
þessir framibjóðendur 160 þús.
atkvæði. Flokkurinn vann svo
nýjan sigur, er aukakosning
til þingsins 1 London fór fram
i HamilDon-kjördiæminu í nóv
ember s.l. Þá náði frambjóð-
andi þeirra, frú Winifred Ew-
ing, kosningu, en frambjóð-
andi Verkamannaflokksins
beið mikinn ósigur, enda þótt
þetta kjördæmi væri talið
flokknum öraggt .Sumir vildu
telja þetta persónulegan sigur
frú Ewing, en hún hefur unnið
sér álit sem lögfræðingur í
sakamálum, þótt hún sé ekki
nema 38 ára að aldri. Sveit
ar- og borgarstjórnarkosning-
amar, sem fóra fram í stórum
hluta Skotlands síðastl. mið-
Frú Winifred Ewing
— vann glæsilegan sigur í auka
kosningu á síSastl. hausti.
vikudag, leiddu hins vegar í
ljós, að það er flokkurinn, sem
er að vinna á. Þá hafði hann
309 frambjóðendur í kjöri og
fékk um 100 þeirra kjörna.
Alls fengu frambjóðendur
flokksins um 350 þús. atkvæði.
í sumum stórborgum landsins,
eins og Glasgow og Aberdeen,
hefur flokkurinn nú oddaað-
stöðu í borgarstjórnunum. —
Flokkurinn vann fylgi sitt fyrst
og fremst frá Verkamanna-
flokknum, én jafnframt kom
hann í veg fyrir að Éhaldsflokk
urinn ynni þar á, lífet og varð
raunin í sveitar- og borgar-
stjórnarkosningunum, sem fóru
fram í Englandi í síðastliðinni
viku.
Sumir telja kosningaúrslitin
benda tdl þess, að færa þing-
kosningar nú fram, myndu
þjóðemissinnar alltaf fá
um 30 þingmenn kosna. Flokks
foringjarnir tala hins vegar
um, að þeir ætli að vinna næst
um öll skozku þingsætin í
næstu kosningum og mæta
með 60 til 70 þingmenn á þing
inu í London eftir þær
AF HÁLFU stóra flokkanna
hefur verið reynt fram að
kosningum á miðvikudaginn að
gera lítið úr fylgi þjóðemis-
sinna. Það sé tímabundið fyrir-
brigði, sem stafi af efnahags
erfiðleikum, hnignun Bretaveld
is og óánægju með stjórn
Verkamannaflokksins. Þetta
muni aftur mjög breytast, þeg
ar efnahagsástandið lagast að
nýju. Ef marka má ensku blöð
in hafa kosningaúrslitin mið-
vikudaginn breytt þessu áliti
og menn líta nú ekki lengur
á fylgisaukningu skozku þjóð
ernissinnanna sem stundar-
fyrirbrigði.
ÞAÐ, sem hefur gefið
skozku þjóðernissinnunum byr
í seglin, er tvímælalaust það
almenningsálit í Skotlandi, að
Skotar hafi hlotið hinn lægri
sess í sambúðinni við Eng-
land. Frá Skotlandi hafi
streymt fólk og fé suður á bóg
inn. Aðrir haida því fram, m.
a. ýmsir hagfræðingar, að þetta
sé öfugt. Skotar hafi grætt
efnahagslega á sambýlinu.
Skozku þjóðernissinnarnir
svara með því að benda á, að
efnahagsástandið sé nú yfir-
leitt lakara í Skotlandi en í
Englandi. Jafnframt benda þeir
á, að Norðmenn, sem ekki séu
í sambýli með stærri þjóð hafi
það ólíkt betra en Skotar.
Það styrkir aðstöðu þjóðem
issinnanna, að Skotar hafa
aldrei innlimazt alveg í Breta
veldi. England og Skotland
komust fyrst undir sömu krún
una 1603, þegar Jakob I., son
ur Maríu Stuarts, varð feonung
ur Englands að Elísabetu I. lát
1 inni. Löndin sameinuðust þann
ig vegna erfða. Fyrst hundrað
áram síðar eða 1707 fengu
ríkin sameiginlegt þing. Skot-
ar hafa hinsvegar alltaf haft
sérstaka þjóðkirkju, sérstaka
réttarskipun, sérstakt skóla-
kerfi og einstök héruð hafa
haft all víðtæka heimastjórn.
Þetta hefur stuðlað að þvi, að
Skotar hafa aldrei innlimazt til
fulls í brezka samfélagið.
FRJÁLSLYNDI flokkurinn
hefur um nokkurt skeið haldið
því fram, að rétt væri að vinna
að því að cjpeifa hinu mikla
valdi, sem hefur safnazt á fá-
ar hendur í London, m. a. með
því að auka sjálfsstjórn vissra
landshluta. Skömmu eftir ára-
mótin seinustu, lýsti flokkurinn
því sem stefnu sinni, að Skot
land og Wales fengju sérstakt
þing, líkt og Norður-frland.
Flokkurinn hélt þessu stefnu-
máli sínu mjög fram í sveitar-
og borgarstiórnarkosningunum
nú, en án verulegs árangurs.
Skozku þjóðemissinnarnir
vilja ganga mun lengra. Þeir
stefna að fullu sjálfstæði.
Báðir aðalflokkarnir, Verka
mannaflokkurinn og íhalds-
flokkurinn, hafa nú tekið þetta
mál til nýrrar athugunar.
Skozkir fhaldsmenn halda þing
í Perth 16. — 18. mai og er
búizt við, að Heath muni þar
víkja að þessu máli. Annars er
það Verkamannaflokkurinn sem
á hér mest í húfi. Sumir leið-
togar hans vilja koma til móts
við óskir þjóðernissinnanna.
Aðrir telja rétt að bíða átekta
og byggja það m. a. á því, að
nú verði flokkurinn eftir sigra
sina í sveitar- og borgarstjóm
arkosningunum að fara að taka
afstöðu til almennra mála, en
hingað til hefur hann mjög
leitt þau hjá sér og þaldið sig
við sjálfstæðismálið eitt. Þetta
er þjóðernissinnum líka ljóst
og hafa þvf hagað sér hyggi-
lega fram að þessu. Þeir hafa
forðazt að gera bandalög við
stóra flokkana, en fylgt þeim
á víxl eftir því, hvernig mála
vextir hafa verið. Þeir vilja
hvorki vera stimplaðir vinstri
menn eða hægri menn, heldur
eingöngu þjóðeraissinnar.
Þ. Þ.