Alþýðublaðið - 03.04.1984, Blaðsíða 2

2,
Þriðjudagur 3. apríl 1984
RITSTJÓRNARGREIN ......- ..........
Geislavirk mengun, sem getur
borist að íslandsströndum
Alþýðublaðið skýröi frá því á laugardag, að
vísindamenn frá Danmörku og Svíþjóð hefðu
fært sönnurá það, að geislavirk efni væri aö
finna í Austur-Grænlandsstraumnum. Þessi
frétt fylgdi í kjölfar forystugreinar blaðsins, þar
sem eindregið var hvatt til þess, að íslendingar
gæfu mengunarmálum Norður-Atlantshafs
meiri gaum.
Alþýðuflokkurinn hefur hvað eftir annað á
Alþingi skorað á stjórnvöld, að taka þessi mál
til gaumgæfilegrar athugunar. Fyrrverandi ut-
anríkisráðherra, Ólafur Jóhannesson, tók á
sínum tímaundirþessaráskoranirog gerði sitt
til aö kannamálið. ÞáhefurGeirHallgrímsson,
utanríkisráðherra, einnig bent á þessa hættu,
þegar hann hefur flutt mál sitt á erlendum vett-
vangi.
Hér er hins vegar ekki á ferðinni neitt sérmál
stjórnmálaflokka eða stjórnmálamanna. Þetta
snýst um afkomu þjóðarinnar allrar. Þegar
mælst hefur geislavirk mengun í hafinu
skammt undan Grænlandsströndum, og þótt
hún sé undir hættumörkum, eru það mjög al-
varleg tfðindi fyrir íslendinga. Austur-Græn-
landsstraumurinn kemur uþp að íslandi og
heitir þá Norður-íslandsstraumur, sem síöan
greinist í tvennt og fer sitt hvoru megin við
landið.
Ef mengunin í Austur-Grænlandsstraumn-
um eykst, eru allar líkur á því, að hún berist til
Islands. Þetta er í fyrsta skipti, svo vitaö sé, að
geislavirk mengun mæiist í hafinu, sem íslend-
ingar byggja alla sína afkomu á. Menn skyldu
því ekki gera lítið úr þessari alvarlegu viðvörun,
heldur taka á málinu af fyllstu hörku. Þar verða
allir stjórnmálaflokkar að sameinast.
í Alþýðublaðinu í dag kemur það fram, að
Siglingamálastofnun telursig hvorki hafafé né
mannafla til að fylgjast með þeim alþjóðasam-
þykktum, sem íslendingar hafa undirritað um
varnir gegn mengun sjávar. Þá kemur einnig
fram, að rannsóknir á mengun sjávarins við ís-
land hafa verið harla litlar á undanförnum ár-
um.
Einn þáttur þessa máls eru hin stórauknu
hernaðarumsvif kjarnorkuknúinna skipa á haf-
svæðunum umhverfis island. Siglingamála-
stofnun telur sig ekki hafa minnstu möguleika
áaðfylgjast meðferðum þessaraskipa, og hún
yrði vart látin vita ef eitthvert það óhapp yrði,
sem mengaði hafið með geislavirkum efnum.
Gagnvart þessari hættu eru íslendingar nán-
ast ráðalausir.
Þá hefur á það skort að ns^gilega vel væri
fylgst með skipum, sem sigla út á Norður-At-
lantshaf til að varpa þar eiturefnum í sjó. Þeim
er gert að láta vita um ferðir sínar, en grunur
leikur á, að talsvert skorti á að samningar á því
sviði séu uppfylltir.
Siglingamálastjóri segir í Alþýðublaðinu í
dag, að það sé ekki nóg að undirrita alþjóða-
samþykktir. Það verði að tryggja eftirlit með
því, að þeim sé fylgt.—
Alþýðublaðið telur, að hér sé á ferðinni eitt
mesta alvörumál, sem við þjóðinni blasi á
næstu misserum og árum. Það veröur að
spyrna við fótum þegar f stað. Þjóðin verður
varla borubrött, ef mengunarslys verða og hún
getur ekki selt fiskinn sinn. — ÁG —
Mengunarmál 1
ingamálastofnun ríkisins. Frum-
texti síðarnefndu samþykktarinn-
ar var upphaflega saminn á al-
þjóðaráðstefnu i Reykjavík 1972.
Efasemdir
Samkvæmt ákvreðum þessarar
alþjóðasamþykktar ber aðildar-
ríkjum skylda til að gefa glögga
skýrslu um alla losun úrgangsefna
í hafið, þeirra efna, sem leyfð er
losun á. Þar er þó um ýmsar
takmarkanir að ræða. Mörg efni
er algjörlega bannað að losa í haf-
ið, og ströng skilyrði eru sett um
önnur efni, og svo hvar og hvernig
megi losa þau.
Töluverð andstaða er ríkjandi
viða um heim gegn losun geisla-
virks úrgangs í hafið, jafnvel þótt
þessi úrgangur hafi lægri geisla-
virkni en leyfð er. Efasemdir hafa
og komið fram um að umbúðir
uppfylli kröfur og að sjávardýpi
sé samkvæmt þeim kröfum, sem
gerðar eru.
Fram hafa því komið.tillögur
um algjört bann við losun geilsa-
virks úrgangs í hafið. Ein nýleg til-
laga er nú komin frá Kiribati og
Nauru, og rætt hefur verið um, að
Norðurlöndin tækju sameigin-
lega afstöðu til þessarar tillögu.
200 mílur
Varðandi beint svar við fyrri
spurningu þinni í bréfinu, sem sé
hvaða möguleika ísl. stjórnvöld
hafi á því, að fylgjast með losun
úrgangsefna í hafið umhverfis
ísland, þá er því til að svara, að
innan við 200 mílna mörkin við
ísland, þá eru mjög litlar líkur á
því, að um losun annarra þjóða á
úrgangsefnum á því svæði, geti
verið að ræða, enda höfum við
sömu möguleika á að fylgjast með
slikum aðgerðum erlendra skipa,
eins og að f'ylgjast með fiskveið-
um á sama svæði.
Öll nágrannalönd okkar eru
aðilar að fyrrgreindum alþjóða-
samningum, og þau hafa skuld-
bundið sig til að uppfylla kröfur
þessara samþykkta. Skýrslur unt
losun efna í hafið, sem sendar eru
til Alþjóðasiglingamálastofn-
unarinnar, eiga að innihalda bæði
stað og stund, magn og efni það,
sem losað er í hafið. Þessar skýrsl-
ur eru aðgengilegár öllum aðild-
arríkjum, sem hafa til þess starfs -
lið að fara yfir þær.
Hafið er eitt
Hitt er svo annað mál, að hafið
er eitt og þessvegna verðum við
íslendingar, að minu mati, að
reyna að fylgjast sem best með
allri losun efna í hafið, hvar sem
er í heiminum.
Síðari spurningin í bréfi þínu er
um það, hvort framfari einhverjar
þær mælingar i hafinu umhverfis
landið, sem sýna myndu, ef ein-
hver óæskileg úrgangsefni vteru
byrjuð að menga það.
Sem heildarsvar við þessari
spurningu fylgir hjálagt greinar-
gerð um þetta atriði, sem Magnús
Jóhannesson, efnaverkfræðingur
og yfirmaður Alþjóða- og meng-
unardeildar Siglingamála-
stofnunar ríkisins, tók saman a
árinu 1981. Þessi mál hafa lítið
breyst síðan. (Sjá greinargerð
Magnúsar)
Kafbátar
Varðandi áhyggjur þínar vegna
ferða kjarnorkuknúinna skipa í
nágrenni íslands og hættu á
mengun frá þeim, þá er þar um
mjög erfitt mál að ræða. Kjarn-
orkuknúin skip munu ennþá öll
vera annaðhvort herskip eða önn-
ur skip í eigu stórvelda.
Um ferðir þessara skipa, t.d.
kafbáta, er harla lítið vitað og um
ferðir þeirra er varla nokkur
möguleiki á að afla nokkurra
þeirra upplýsinga, sem treysta
mætti.
Eins og fram hefur komið hér
að framan, þá er mengun hafsins
slíkt stórmál, að um það verður
ekki fjallað að gagni í einu bréfi.
Þó er það von mín, að þetta stutta
yfirlit gefi nokkur svör við þínu
bréfi.
Hér á stofnuninni er mikið af
gögnum um mengun hafsins, að
því er varðar alþjóðasamþykktir
og framkvæmd þeirra.
Siglingamálastofnunin hefir
reynt að fylgjast sem best með
þróun þessara mála, en vegna
mannfæðar og sífellt þrengri fjár-
hags, er umfang þess starfs að
sjálfsögðu takmörkunum háð.
Jón Baldvin 4
taka og hagsmunahópa, sem
samt bera enga stjórnskipulega
eða lýðræðislega ábyrgð.
3. Þingflokkarnir virðast gegna
lykilhlutverki í stefnumörkun
stjórnmálaflokkanna. Talsvert
virðist skorta á að þeir njóti í lög-
gjafarstarfi sínu nægilegrar sér-
fræðiaðstoðar, til þess að geta
haldið hlut sínunt gagnvart fram-
kvæntdavaldinu og vandað
nægilega til löggjafarstarfa. Til
álita kemur að auka sérfræðiað-
stoð á vegum þingsins við þing-
flokkana og auka jafnframt eft-
irlitshlutverk þingsins gagnvart
framkvæmdavaldinu.
Utboö
Mf*.
úV'-": scAé
* ’■ -V f-7,
■ ,A}
Vegagerö ríkisins óskar eftir tilboöum í efnis-
vinnslu á Vesturlandi.
Mala skal efni í malarslitlög á Seleyri viö Borgar-
nes og í Eiöhúsamel viö Vegamót á Snæfellsnesi,
alls 7000 m* * 3 á hvorum staö.
Auk þess skal mala 500 m3 af efni í buröarlag og
200 m3 af efni í klæðningu í Eiöhúsamel.
Verkinu skal lokið 15. júní á Seleyri, en 15. júlí í
Eiðhúsamel.
Útboösgögn verða afhent gegn 1000 kr. skila-
tryggingu á skrifstofum Vegagerðar ríkisins í
Borgarnesi og í Reykjavík. Fyrirspurnir ásamt
óskum um upplýsingar og/eöa breytingar skulu
berast Vegagerö ríkisins í Borgarnesi skriflega
eigi síöar en 9. apríl 1984.
Tilboö skal gera í samræmi viö útboösgögn og
skila í lokuðu umslagi merktu „Efnisvinnsla I á
Vesturlandi 1984“ til Vegagerðar ríkisins, Borgar-
túni 7, Reykjavík, eöa Borgarbraut 66, Borgarnesi
fyrir kl. 14.00 hinn 16. apríl 1984. Kl. 14.15 veröa til-
boöin opnuö þar aö viðstöddum þeim bjóöend-
um, er þess óska.
Reykjavík i mars 1984,
Vegamálastjóri
Staða byggingarfulltrúa
í Stykkishólmi
Stykkishólmshreppur óskar aö ráða byggingar-
tæknifræöing eöa byggingarverkfræöing í stööu
byggingarfulltrúa frá og meö 1. maí n.k. eöa eftir
nánarasamkomulagi. Allar uppl. gefur undirritað-
ur i síma 93-8136 eða 93-8274.
Umsóknir um starfið skal senda sveitarstjóra
Stykkishólmshrepps, Aöalgötu 8, fyrir 15. apríl
n.k.
Sveitarstjórinn Stykkishólmi
A
Útboð
Tilboö óskast í gerö 70 m stoðveggs og stigahúss
vestan Félagsheimilis aö Fannborg 2.
Útboösgögn veröa afhent á tæknideild Kópa-
vogsbæjar Fannborg 2, 3. hæó.
Tilboðum skal skila á sama staö mánudaginn 9.
apríl 1984 kl. 11. f.h. og veröa þau þá opnuð aö viö-
stöddum þeim bjóðendum sem þar mæta.
Bæjarverkfræöingur
Utboð
Vegagerö ríkisins óskar eftir tilboðum í Bláfjalla-
veg.
Helstu magntölur eru:
Lengd .................................14.0 km
Fylling og burðarlag ............... 108.000 m3
VerktTiU skal lokiö 30. okt. 1984.
Útboðsgögn veröa afhent hjá aðalgjaldkera Vega-
gerðar ríkisins, Borgartúni 5,195 Reykjavík, frá og
meö 2. apríl 1984 og kosta kr. 1.000.00. Skila skal
tilboði í lokuöu umslagi merktu nafni útboðs til
Vegagerðar ríkisins, Borgartúni 7, 195 Reykjavík
fyrir kl. 14.00 16 apríl 1984.
Reykjavík i mars 1984.
Vegamálastjóri