Alþýðublaðið - 07.02.1985, Blaðsíða 2

2
Fimmtudagur 7. febrúar 1985
RITSTJÓRNARGREIN' ' .
Að vilja bæði halda og sleppa
tkkert lát er á átökum stjórnarmálgagnanna,
Morgunblaðsins og Nútímans. Á degi hverjum
senda blöðin hvort öðru skeytin og vanda ekki
kveðjurnar. Morgunblaðiö hefur gengið sýnu
framar í hörðum árásum og sakar NT um svik-
semi við ríkisstjórnina og stjórnarstefnuna og
hreina og klára vinstri villu; blaðið geri sér allt-
of dæit við vinstri flokkana og sjónarmið fé-
lagshyggjuaflanna. Þetta mát „stóra bróður“
hefur hins vegar haft þveröfug áhrif, því NT hef-
urfærst (aukana í gangrýni sinni á ríkisstjórn-
ina.
Og þróunin í þessum átökum málgagna rík-
isstjórnarinnar hefur orðið hin broslegasta.
Morgunbiaóiö hefur áttað sig á því að ekki
tekst að berja Tímann til hlýöni og þá hefur
blað Sjálfstæðisflokksins tekið upp gamai-
kunnugt herbragö: „If you can’t beat them, join
them“. Hefur Morgunblaðið ( seinni tíð sist
staðið að baki Tímanum i beinum og óbeinum
árásum á ríkisstjórnina og augljóslega viljað
grafa undan stjórninni og fiýta fyrir kosning-
um. Hefur vart mátt á milli sjá hvort stjórnar-
málgagnið hefur haldið uppi harðari stjórnar-
andstöðu.
En vitanlega eru þessir hvellir milli þessara
tveggja dagblaða aðeins toppurinn á píramíd-
anum. í stjórninni sjálfri logar einnig glatt milli
framsóknar- og sjálfstæðismanna. Traustið fer
þverrandi milli ráðherranna. Báðir flokkarnir
bíða færis. Bíða þess eins að gott tækifæri
gefist tii brotthlaups.
Steingrímur Hermannsson forsætisráð-
herrahefurmargoft lýst því yfirað Framsóknar-
flokkurinn hefði átt að slfta fyrrverandi stjórn,
framsóknar-, alþýðubandalags- og sjálfstæðis-
manna, ári áður en það þrotabú var loks gert
upp. Hefur Steingrímur sagt að Alþýðubanda-
lagið hefði þá ekki verið tilbúið til neinna aó-
gerða I efnahagsmálum og rikisstjórnin því í
raun veriðaðgerðalausog gagnslaus. Þettavar
áriö 1982. Nú I upphafi árs 1985 er nákvæmlega
sama staða uppi varðandi helmingaskipta-
stjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknar-
flokks. Stjórnin er búin að vera, en situr samt.
Ætla mætti að Steingrímur hefði lært af fyrri
mistökum og viðurkenndi nú orðinn hlut og
leysti upp stjórnina. En því er ekki að heilsa.
Steingrímur hefur oftsinnis játað fyrri mistök
sín, en gert sér lítið fyrir og endurtekið þau.
Það sama ætlar að vera upp á teningnum í
þessu máli.
Það er ekki bæði hægt að haldaog sleppa. En
einmitt það eru núverandi stjórnarflokkar að
gera. Þeir vilja bæði fara og vera. Bæði Sjálf-
stæðisflokkurinn og Framsóknarflokkurinn
viðurkenna skipbrot stjórnarstefnunnar og sjá
ekki fram á að þeirri þróun verði snúið við. Af
þeim sökum er eina eðlilega leiðin sú að leysa
upp núverandi ríkisstjórn og efna til kosninga.
Á hinn bóginn óttast stjórnarflokkarnir kosn-
ingar. Þeir vita sem er að niðurstöður þeirra
yrðu slæmar fyrir stjórnarflokkana.
En kostimir fyrir stjórnarliða eru ekki fleiri
en tveir: Annaðhvort að viðurkenna staðreyndir
og efna til kosainga, eða þá að sitja og sitja;
blða og vona meöan þjóðarskútan sekkur.
Báðir þessir kostir eru vondir fyrir stjórnar-
flokkana. En sér grefur gröf . . .
Jóhanna 4
um skuldbindingum, ekki síst þegar
kjararýrnun varir svo langan tíma
sem raun ber vitni"
Skuldirnar bara aukast
Þá tók Jóhanna ung hjón, sem
keyptu sér tveggja herbergja ibúð í
júní 1979, sem dæmi: „Þá var ibúð-
arverð 180 þús. kr. og sjálf áttu þau
þriðjung kaupverðs, þ. e. 60 þús. kr.
sem jafngiltu þá rúmum 2,5 árs-
launum skv. 8. launaflokki Verka-
mannasambands íslands, en mán-
aðarlaun voru þá 1.955 kr. skv.
þessum launaflokki. í þessu dæmi
er gert ráð fyrir að þau hafi tekið
120 þús. kr. að láni og lánið sé verð-
tryggt með lánskjaravísitölu til 20
ára og beri breytilega vexti skv.
ákvörðun Seðlabankans. Það sem
er athyglisvert í þessu dæmi er að
120 þús. kr. lán jafngilti 1979 rúm-
lega 61 mánaðarlaunum verka-
manns en á fimmta gjalddaga eða
fimm árum síðar, árið 1984, þá
skulda þau enn tæplega 800 þús. kr.
eftir greiðslu, sem eru uppfærðar
eftirstöðvar lánsins með lánskjara-
vísitölu sem er ígildi tæplega 64ra
mánaðarlauna verkamannsins.
Þetta þýðir í raun að þessi hjón
skulda á fimmta gjalddaga, eða
fimm árum eftir töku lánsins, meira
að raungildi en þegar lánið er tekið
þrátt fyrir að hafa greitt fimm sinn-
um af láninu.
Á fyrstagjalddaga 1980 samsvar-
ar greiðslubyrðin 4,5 mánaðarlaun-
um verkamannsins. Á fimmta
gjalddaga árið 1984 samsvarar
greiðslubyrðin 6,6 mánaðarlaunum
og ef gert er ráð fyrir að þessi þróun
haldi áfram á þessu ári mun
greiðslubyrðin vegna þessa láns á
árinu 1985 samsvara 8,6 mánaðar-
launum. En ef litið er á hver þróun-
in hefði orðið ef ákvæði þessa
frumvarps hefðu verið i gildi þá
kemur eftirfarandi i ljós:
í ákvæðum frumvarpsins er gert
ráð fyrir að ef samanlögð upphæð
afborgunar, verðtryggingarþátta,
vaxta af verðtryggðu láni til ein-
staklinga hafi hækkað meira hlut-
fallslega en ákveðin kaupgreiðslu-
vísitala sem skilgreind er í frum-
varpinu á tímabilinu frá því að lán-
veiting átti sér stað þá skal einungis
sá hluti fjárhæðarinnar sem sam-
svarar hækkun kaupgreiðsluvísi-
tölu teljast gjaldfallinn. Mismunur-
inn sem eftir stendur myndar síðan
sérstakan viðauka á höfuðstól sem
verðtryggist með sama hætti og hið
upphaflega ián og lýtur sömu
vaxtakjara en byrjar að gjaldfalla
þá fyrst er upphaflegum lánstíma
lýkur og þá með sömu gjalddögum
og hið upphaflega lán. Hér er í raun
um franlengdan lánstíma að ræða
en sú grundvallarforsenda sem
gengið er út frá er að greiðslubyrði
lána hverju sinni hækki ekki meira
en nemur hækkun launa. Hefði
þetta ákvæði verið í gildi sem frum-
varpið kveður á um þegar áður-
greint 120 þús. kr. lán var tekið 1.
júní 1979 þá hefðu áhrif þess orðið
þau að á fimmta gjalddaga er upp-
safnað og uppfært viðaukalán
komið í tæp 72 þúsund og verður ef
að Iíkum lætur eftir greiðslu 1985
orðið tæp 157 þús. kr. Hér er um
umtalsverða fjárhæð að ræða en
síðastliðin ár hefði upphæðin eða
viðaukahöfuðstóllinn, sem greiðist
á framlengdum lánstíma, samsvar-
að 5,7 mánaðarlaunum verka-
mannsins og eftir gjalddaga 1985
þá jafngildir þessi upphæð sem
frestað hefur verið frá því að lánið
var tekið 1979, vegna þess að
greiðslubyrðin hefur verið meiri en
hækkun launa, um 10.5 mánaðar-
launum verkamannsins"
Jóhanna lagði út af sjónvarps-
þætti, sem sýndur var fyrir nokkru,
en þar var dregin upp mjög dökk
mynd af stöðu húsbyggjenda. Hún
sagði: „Þar komu kynslóðaskiptin í
húsnæðismálum mjög skýrt fram
en þar var dregin upp sú mynd að sá
sem keypti sér íbúð á 1.800 þús. kr.
á árinu 1974 borgaði í raun ekki
nema 990 þús. kr. fyrir hana eða
55% af kaupverði, en sá sem keypti
sér samsvarandi íbúð á árinu 1984
mun greiða fyrir hana 2,2 milljónir
eða 122% af kaupverði eða 1,2
milljónum kr. meira en sá sem grætt
gat á verðbólgunni á sínum tíma.
Það vakti vissulega athygli í þessum
þætti og sýnir hvað hér er um gífur-
lega mikið vandamál að ræða sem
getur haft í för með sér mikil félags-
leg vandamál og upplausn heimila,
að í þessum þætti sem fjallaði um
húsnæðismál og mikla greiðslu-
byrði húsbyggjenda að þá var ekki
síst leitað álits geðlækna og upp-
boðshaldara á stöðu mála. Það
hlýtur að vera umhugsunarefni og
ábyrgð stjórnvalda mikil ef ekki
verður gripið til raunhæfra aðgerða
í þessu máli því að þessi þróun eyk-
ur á félagsleg vandamál í þjóðfélag
inu og veldur upplausn fjölskyldna
og þegar upp er staðið er þetta ekki
bara dýrkeypt fyrir margar fjöl-
skyldur í landinu heldur kostar
þetta þjóðfélagið í heild mikið.
Það er augljóst að margir hafa
áður en verðtryggingin tók gildi
hagnast verulega í skjóli verðbólgu-
gróða en við alþýðuflokksmenn
höfum bent ítrekað á að meðan
ungt fólk berst í bökkum og vinnur
myrkranna á milli við að koma sér
upp húsnæði er upplýst að í skjóli
verðbólgu og óverðtryggðra lána
hafi mikill gróði safnast á fárra
manna hendur sem best sést á því að
2—3 tugir einstaklinga eiga eignir
sem metnar eru á 600 millj. kr. og
sumir þeirra skattlausir."
Greiðsluþrot
íbúðarkaupenda
Jóhanna sagði það væri deginum
ljósara að við blasti greiðsluþrot
hjá íbúðarkaupendum og hús-
byggjendum meðan við búum við
það ástand að vísitalan, sem mælir
launafólki launahækkanir er rifin
úr sambandi, en lánskjaravisitalan
fær að vaða óheft áfram. Sagði hún
að á árinu 1983 hefðu 20 þúsund
beiðnir um nauðungaruppboð frá
Veðdeild Landsbankans komið
fram vegna vangoldinna lána hús-
byggjenda og íbúðarkaupenda.
„Ég tel að ákvæði þessa frumvarps
sem hér er til umræðu geti skipt
sköpum að því er greiðslubyrði lán-
takenda varðar og er sú þróun og
misgengi, sem orðið hefur á kaup-
gjalds- og lánskjaraviðmiðun, sem
varð eftir að verðbætur á laun voru
afnumdar 1. maí 1983 þar órækast
vitni“
Þá benti hún á að svipað fyrir-
komulag og væri mælt með í þessu
frumvarpi tiðkaðist annars staðar á
Norðurlöndum. í Noregi miðast
húsnæðislánin við að greiðslan af
þeim fari ekki fram úr 20% af dag-
vinnutekjum iðnverkamanna og
mismunurinn, sem hugsanlega
skapast milli þeirra greiðslna og
lánskjara, greiðist á framlengdum
lánstíma.
Að lokum sagði Jóhanna Sigurð-
ardóttir: „Sú þróun sem orðið hefur
á launum og lánskjaravísitölu allt
frá því að verðtryggingin var tekin
upp 1979 staðfestir ótvírætt að það
er nauðsynlegt að grípa til ákveð-
inna aðgerða til að létta á þeirri
þungu greiðslubyrði sem hvílir á
mörgum húsbyggjendum og íbúð-
arkaupendum. Það mikilvægata
við ákvæði þessa frumvarps er að
þeir sem tekið hafa á sig fjárhags-
legar skuldbindingar geti treyst því
að árleg geiðslubyrði lána á hverj-
um tíma verði ekki meiri en nemur
hækkun almennra Iauna. Það veitir
lántakendum það öryggi að geta
gert fjárhagsáætlanir um skuld-
bindingar fram í tímann sem hægt
er að byggja á. Sú breyting sem
frumvarpið gerir ráð fyrir er því
ekki síst mjög mikilvæg fyrir lán-
takendur þegar kjaraskerðingar
skella fyrirvaralaust á og mikið mis-
gengi skapast milli lánskjara og
kaupgjalds"
Hœkkun 1
vegakerfið í hinum siðmenntaða
heimi.
Samtímis sem bensín hækkar hér
á íslandi, berast fréttir frá ná-
grannalöndum okkar um lækkun á
þessum dýrmæta dropa, sem stafar
af lækkun á heimsmarkaðsverði á
olíu og bensíni. Slíkar sveiflur virð-
ast hins vegar aldrei hafa áhrif hér
á landi nema þegar olíuverðið skýst
upp, þá eru ráðamenn snöggir að
stilla verðvogina í samræmi við
heimsmarkaðsverðið.
Einsog fram kom í innganginum
eru það fleiri dropar en bensíndrop-
inn, sem eiga að bjarga ríkiskassan-
um, því áfengi og tóbak hækkar um
15%. Það er von að eitt dagblað-
anna í gær spyrji þeirraráleitnu
spurningar, hvort ætlunin sé að
þjóðin drekki sig út úr vandanum,
því auk þess að hækka verð á
brennivíni, mun forsætisráðherra
vera að velta þeim möguleika fyrir
sér að leyfa sölu á sterkum bjór.
Samkvæmt útreikningum sérfræð-
inga hans, hefur nefnilega komið í
ljós að slíkt færði ríkissjóði einar
900 milljónir króna.
Ríkisstjórnina vantar ekki frum-
leikann við að leysa efnahagsvand-
ann. Enn sem fyrri daginn eiga
launþegar að borga fyrir óráðssíu
hennar.
Útboð
Tilboð óskast I stýribúnað með umferðarljósum
og fleira vegna brúarframkvæmda fyrir gatna-
málastjórann I Reykjavík.
Útboðsgögn eru afhent á skrifstofu vorri að
Fríkirkjuvegi 3 Reykjavík.
Tilboðin verða opnuð miðvikudaginn 27. febrúar
nk. kl. 11. f. h.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVIKURBORGAR
Frikirkjuvegi 3 — Simi 25800
Opinber stofnun
óskar að taka á leigu 300—350 m2 iðnaðarhús-
næði með innkeyrslu, I Reykjavík eða Kópavogi.
Tilboð merkt 150285 sendist Alþýðublaðinu fyrir
15. febrúar nk.
FÉLAGSSTARF
ALÞÝÐUFLOKKSINS
Spilakvöld í Firöinum
Spilin verða tekin fram hjá Alþýðuflokknum I
Hafnarfirði næstkomandi fimmtudag, 7. febrúar
kl. 20.30 í Alþýðuhúsinu við Strandgötu. Spiluð
verður hefðbundin félagsvist.
Sigurvegarar fá vegleg verðlaun. Einnig er þetta
önnur umferð í þriggja kvölda keppni, sem hófst
fyrir hálfum mánuði og lýkur eftir hálfan mánuð.
Fyrir hæsta skor samanlagt verða svo veitt heild-
arverðlaun.
Allirvelkomnirí spennandi og skemmtilegaspila-
mennsku.
Nefndin
Alþýðuflokkskonur
Fundur verður í Félagsmiðstöðinni, Hverfisgötu
8—10, næstkomandi laugardag, 9. febrúar kl. 14.
Stjórnmálanefndin.