Alþýðublaðið - 20.02.1992, Blaðsíða 2

2
Fimmtudagur 20. febrúar 1992
mffinjm
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMl 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Framkvæmdastjóri: Ámundi Ámundason
Ritstjóri: Sigurður Björgvin Tómasson
Auglýsingastjóri: Ámundi Ámundason
Setning og umbrot: Leturval sf.
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn: 625566 — Auglýsingar og dreifing: 29244
Fax: 629244 - Tæknideild: 620055
Áskriftarverö kr. 1.200 á mánuði. Verð í lausasölu kr. 90
Alvarlegar
ásakanir
Heimsókn Davíös Oddssonar forsætisráöherra til ísraels hefur tek-
ið óvænta stefnu eftir að Simon Wiesenthal-stofnunin í Jerúsalem af-
henti íslenska forsætisráöherranum bréf þess efnis að Eistlendingur-
inn Evald Mikson hafi veriö stríösglæpamaður nasista og framiö
glæpaverk á gyðingum í síðari heimsstyrjöldinni. Mikson, sem flutt-
ist til íslands eftir stríð, er íslenskur ríkisborgari og ber nafnið Eðvald
Hinriksson.
Mál þetta er tvíþætt. í fyrsta lagi ber að líta á aðferð ísraelsmanna
við að setja fram hinar alvarlegu ásakanir. í öðru lagi verður að líta
sérstaklega á inntak ákærunnar. Forráðamenn Simon Wiesent-
hal-stofnunarinnar hafa haft öll hugsanleg tækifæri tii að koma
skilaboðum sínum til íslensku ríkisstjórnarinnar með eðlilegum
hætti. Stofnunin kaus hins vegar að nýta sér hina opinberu kurteisis-
heimsókn íslenska forsætisráðherrans til verksins. íslenski ræðis-
maðurinn í ísrael neitaði að taka á móti bréfinu og það kom í hlut
utanríkisráðuneytisins í ísrael að annast milligönguna við afhend-
ingu bréfsins til Davíðs Oddssonar forsætisráðherra er hann var að
koma sér fyrir á hóteli sínu. Afhending bréfsins er því opinber at-
burður og hneyksli sem slíkur: Móðgun við forsætisráðherra íslands.
Kurteisisheimsókn íslenska forsætisráðherrans til ísraels hefur snú-
ist upp í þetta eina mál. Viðbrögð Jóns Baldvins Hannibalssonar ut-
anríkisráðherra eru réttmæt, þegar hann segir að Davíð Oddsson
hafi verið leiddur í gildru. Hin opinbera heimsókn forsætisráðherra
til ísraels er í raun eyðilögð með klúðrinu við afhendingu bréfsins.
Jón Baldvin segist hefðu tekið leigubíl út á flugvöll og rofið hina op-
inberu heimsókn ef hann hefði verið í sporum Davíðs Oddssonar.
Þetta eru hörð viðbrögð en afar skiljanleg.
Hinn þáttur þessa máls snýr að hinum alvarlegu ásökunum Wie-
senthal-stofnunarinnar. Meintir stríðsglæpir Eðvalds Hinrikssonar
eru háifrar aldar gamlir, frá árinu 1941. Eðvald hefur tvisvar áður
verið sakaður um sömu stríðsglæpi. Fyrra skiptið var strax eftir stríð
í Stokkhólmi, er haldin voru stríðsglæparéttarhöld yfir Eðvald og
hann sýknaður af öllum ákærum. Síðara skiptið var 1961, er Árni
Bergmann flutti fréttir frá Moskvu af útkomu bókar eftir Ants nokk-
urn Saar, eistneskan kommúnista, sem byggð var á réttarhöldum í
Eistlandi yfir meintum stríðsglæpamönnum að lokinni síðari heims-
styrjöld. Þau réttarhöld byggðust hins vegar að mestu á upplýsing-
um KGB og umdeilanlegt að hve miklu leyti þau voru sviðsett af sta-
línistum. Þjóðviljinn tók gagnrýnislaust upp þann hluta bókarinnar
sem hafði að flytja alvarlegar ásakanir um meinta stríðsglæpi Eð-
valds Hinrikssonar. Upp úr þessum skrifum Þjóðviljans spruttu mikl-
ar blaðadeilur milli Þjóðviljans og Morgunblaðsins.
Innihald bréfs Wiesenthal-stofnunarinnar og umyrði þau í fjölmiðl-
um sem aðstandendur stofnunarinnar hafa látið frá sér fara hafa
ekkert nýtt fram að færa. Því hlýtur sú spurning að vakna, hvers
vegna ísraelsmenn kjósa nú að leggja fram hinar alvarlegu ásakanir
ásamt kröfu um réttarhöld eða framsal. Það er engu líkara en ísraels-
menn hafi skyndilega uppgötvað, og það gegnum blaðaskrif í Eist-
landi nýverið, að Eðvald Hinriksson búi á Islandi! Eðvald hefur aldr-
ei farið huldu höfði hérlendis. Hann hefur gefið út ævisögu sína,
komið ítrekað fram í fjölmiðlum og skrifað um málefni síns gamla
föðurlands á erlendum sem innlendum vettvangi. Hvers vegna eru
hinar gömlu ásakanir frá 1946 og 1961 endurlífgaðar nú og án nýrra
gagna? Eru einhver öfl að baki sem vilja spilla hinum ágætu dip-
lómatísku tengslum íslands og ísraels? Eða sverta nafn íslands í Eist-
landi? Telji Israelsmenn sig þess umkomna að leiða frekari líkur að
meintri sekt Eðvalds verða þeir að koma með meiri sannanir. Upp-
Iýsingar um meinta glæpi hans hlýtur þá að vera að finna í þýskum
skjalasöfnum eða eistneskum. Hvortveggja eru opin gagnasöfn í
dag. Hins vegar ber að hafa í huga að Simon Wiesenthal-stofnunin
er hvorki æðsti dómstóll né óskeikul stofnun. Það hafa dæmin sann-
að. Og hafa ber í huga að í réttarríki eru menn saklausir þangað til
sekt þeirra er sönnuð.
Ölína Þorvarðardóttir
skrifar
Fæðingarheimili
- tíl hvers?
Er nema von þótt karlmaður á
sextugsaldri spyrji sem svo,
hvers vegna konur séu einlægt
með þennan hávaða og æsing út
af Fæðingarheimili Reykjavík-
ur? Skiptir ekki öllu máli að kon-
ur hafi góða fæðingardeild til
þess að koma börnum sínum í
heiminn þar sem besti fáanlegi
hátæknibúnaður og þrautþjálf-
að starfsfólk er til staðar? Er
ekki fyrir öllu að barnið fæðist
heilbrigt og að minnsta hugsan-
leg áhætta sé tekin þegar fæðing
á sér stað? Hvað eru konur eigin-
lega að æsa sig yfir einu fæðing-
arheimili sem sennilega kemst
ekki í hálfkvisti við tæknibúnað
fæðingardeildarinnar — hvað
hefur þetta heimili umfram
venjulega fæðingardeild á spít-
ala?
Tæknivæðing og tæknihyggja
Svarið er einfalt: Fæðingarheimili
Reykjavíkur hefur flest það að bjóða
sem konu og barni er nauðsynlegt
viðkvæmustu stundirnar fyrir og
eftir fæðingu. Rólegheit, alúð, um-
hyggju; fagmenntað starfsfólk og
nauðsynleg tæki. En þetta eru mik-
ilvægustu þættirnir í aðbúnaði og
aðhlynningu fæðandi konu hverju
sinni — öndvert við það sem við sjá-
um á fréttamyndum til dæmis frá
Samveldisríkjunum þar sem konur
fæða á færibandi, hver innan um
aðra, og kvalaóp og ungbarnagrát-
ur óma þeim í eyrum um alla ganga.
Staðreyndin er sú að fæðing er
eðlilegt fyrirbæri í náttúrunni. Níu-
tíu prósent allra fæðinga geta átt sér
stað án tæknilegra inngripa og til
allrar hamingju er það einungis í ör-
fáum tilfellum sem raunveruleg
ástæða er til þess að ætla að eitt-
hvað fari úrskeiðis. Með innreið
tæknihyggjunnar, sem segja má að
hafi tröllriðið vesturlöndum á tutt-
ugustu öld hefur tilhneigingin hins
vegar orðið sú að líta á fæðingar
sem læknisfræðilegt úrlausnarefni,
nokkurs konar sjúklegt ástand sem
brugðist er við með tækjabúnaði og
lyfjum. Fæðingardeildir víða um
heim verða sífellt tæknivæddari og
inngrip í eðlilega fæðingu algeng-
ari, stundum með miður heppileg-
um afleiðingum. Erlendar rann-
sóknir sýna svo ekki verður um
villst að eftir því sem fæðingarstofn-
anir eru tæknivæddari, því sterkari
tilhneiging er til þess að nota tækin
og grípa inn í eðlilegan gang fæð-
ingar. Það er að segja, því meiri
tækni, því fleiri eðlilegar fæðingar
verða óeðlilegar. Þannig hefur þró-
unin orðið sú bæði í Vestur- og Aust-
ur-Evrópu að læknar og hjúkrunar-
fólk stýra fæðingum með því að
gefa sóttörvandi lyf eða sprengja
líknarbelgi, í þeim tilgangi að fásem
flestar fæðingar á dagvinnutíma og
til þess að losa fæðingarstofur svo
unnt sé að anna álagi.
Á síðustu árum hafa hins vegar
borist spurnir af rannsóknum sem
benda til þess að slík inngrip geti
haft óheillavænleg áhrif á lífsham-
ingju og líkamsástand barns til
framtíðar, þ.á m. ftkniefnaneyslu og
sjálfsvígstilhneigingar. Slíkar rann-
sóknir hafa ekki hlotið endanlega
staðfestingu, en þær standa enn yfir
og umræðan er komin af stað.
Fæðingarmenning
Viðbúnaður við fæðingu og að-
hlynning konu og barns er eitt elsta
dæmið sem við höfum í mannkyns-
sögunni um menningu og trúíega
fyrsti vísirinn að menningu flestra
samfélaga. Það er m.ö.o. vitnisburð-
ur um menningarástand samfélags
hvernig búið er að fæðandi konu.
Víðs vegar um heim hafa sprottið
upp fæðingarstofnanir — heimili —
sem hafa það að yfirlýstri stefnu að
vinna gegn tæknihyggjunni gagn-
vart fæðandi konum. Sú stefna
teygði anga sína hingað til lands
þegar Fæðingarheimili Reykjavíkur
var stofnað hér á sínum tíma. Þar
með var brautin rudd fyrir þróun og
nýjungar í fæðingarþjónustu hér á
landi, enda hefur Fæðingarheimili
Reykjavíkur notið óumdeildra vin-
sælda árum saman og konur koma
þangað aftur og aftur til fæðinga.
Ekki einvörðungu til þess að fá að
fæða með „nýstárlegum" hætti — í
baðkeri, vatnsrúmi, sitjandi . . .
o.s.frv. Þótt slíkt sé góðra gjalda vert
— heldur til þess að njóta alúðar og
umhyggju; návistar maka og um-
fram allt: Hvíldar eftir fæðinguna.
Þær hafa m.ö.o. haft heimilislega
tilfinningu, slakað á og náð því að
kynnast barninu, baða það, hafa
það við brjóst sér og fræðast um
umönnun þess áður en þær eru
sendar heim, oftast á 5. eða 6. degi.
Fæðingarheimilið hefur sömuleiðis
notið nálægðarinnar við fæðingar-
deild Landspítalans þar sem unnt
hefur verið að flytja konur í áhættu-
fæðingum á skömmum tíma yfir á
fæðingardeildina.
Fæðíngarheimili verður aldrei lagt að jöfnu við spitala," segir Ólína Þorvarðardóttir.
— IM