Tíminn - 09.04.1969, Blaðsíða 9

MH)VIKUDAGUR 9. aprfl 1969.
TIMINN
9
'ar <i>
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórl: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og IndriSi
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson Auglýs-
mgastjóri: Steingrimur Glslason Ritstjómarskrifstofur • Eddu-
húsinu, símar 18300—18306 Skrifstofur: Bankastræti 7 Af-
greiðshisimi: 12323. Auglýsingasimi- 19523 Aðrar skrifstofur
sími 18300 Áskriftargjald kT 150.00 á mán innanlands —
f lausasölu kr 10,00 eint. — Prentsmiðian Edda b.f
Tékkóslóvakía
Undanfarna daga hafa borizt ný hörmungartíðindi frá
Tékkóslóvakíu. Menn voru farnir að vona, að Rússar
hefðu lært af hinum þungu áfellisdómum, sem innrásin
í Tékkóslóvakíu hlaut á síðastl. sumri, og gengu því ekki
lengra en orðið var. Slík hefur þó ekki orðið raunin.
Upphaf þessara atburða er það, að Tékkar unnu Rússa
í Tékkóslóvakíu, sem er vel skiljanlegt, eins og aðstæð-
ur þar eru. Fólk þusti út á götur til að sýna fögnuð
sinn, þegar fréttin barzt af sigri Tékka. Tilefnið var m.
a. notað til að láta í ljós andúð á hernámi Rússa. Á viss-
um stöðum gekk þetta svo langt, að látin var í ljós andúð
á Rússum með skemmdarverkum á skrifstofum rúss-
neskra fyrirtækja, einkum þó rússneska flugfélagsins.
Tvennum sögum fer af því, hverjir hafi verið hér að
verki. Sumar sagnir herma, að það hafi verið æstur og
ógætinn lýður, en aðrar að það hafi verið fylgismenn
Rússa, sem hafi með þessu viljað veita þeim tilefni til
íhlutunar.
Það er engin ástæða til að mæla bót rúðubrotum,
hvort heldur þau eru framin í Prag eða Reykjavík. Slík-
ir atburðir sem framkvæmdir eru í skyndiæsingu, veita
hins vegar ekki tilefni til stórfelldra refsiaðgerða, sem
beinast gegn allt öðrum en þeim, sem verkið fremja.
En það er það, sem Rússar hafa gert sig seka um.
Þeir hafa notað þetta tilefni til að þvinga stjómendur
Tékkóslóvakíu til að taka upp allsherjar eftirlit með
blöðum og öðmm fjölmiðlunartækjum landsins. Áður
höfðu þessir aðilar haft viss fyrirmæli um, hvað mætti
ekki minnast á og hvað bæri að forðast, en innan þess
ramma höfðu þau notið verulegs frjálsræðis. Blöð og
útvarpsstöðvar í Tékkóslóvakíu höfðu því verið áfram
frjálsustu fréttatækin í Austur-Evrópu. Þetta þoldu
Rússar ekki eða óttuðust það of mikið Þess vegna hafa
rúðubrotin á dögunum verið gripin sem kærkomið til-
efni. Blöðum og útvarpsstöðvum er kennt um að hafa
æst fólkið gegn Rússum. í framhaldi af því eru stjórn-
endur Tékkóslóvakíu neyddir til að taka upp ritskoðun
og víkja sumum frjálslyndustu blaðamönnum og frétta-
mönnum landsins úr starfi.
Um allan hinn frjálsa heim er sú þvingun, sem blaða-
menn og fréttamenn Tékkóslóvakíu eru hér beittir, harð-
lega fordæmd. Því meiri órétti, sem Rússar beita í
Tékkóslóvakíu, því meiri verður andúðin á framferði
þeirra þar. Aðeins á einn hátt, geta Rússar bætt fyrir
þann álitshnekki, sem þetta veldur þeim. Það er að
draga her sinn sem fyrst frá Tékkóslóvakíu.
Osk þjóðarinnar
Á morgun hefst tveggja daga verkfall fjölmennustu
verkalýðsfélaga landsins. Stærra verkfall fylgir á eftir,
ef ekki verður samið. Verkalýðssamtökin hafa vissulega
dregið það í lengstu lög að hefjast handa. Kröfur þeirra
eru líka hinar hófsömustu. Ábyrgð verður því öll ríkis-
stjórnarinnar og atvinmirekenda, ef til meiriháttar verk-
falls kemur. Það er eindregin ósk þjóðarinnar, að ríkis-
stjórnin og atvi-nnurekendur láti ekki koma til slíkra
ótíðinda. Það yrði beint og óbeint öllum til hags, ef fall-
ist væri á hinar heilbrigðu og sanngjörnu kröfur launa-
fólksins, og þó ekki sízt þeim atvinnurekendum, sem
ekki geta selt vörur sínar, sökum rýmandi kaupgetu al-
mennings. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
ER STJÚRNINISAIGON FÚSARI
TIL SAMKOMULAGS EN ÁÐUR?
Hefur Nixon sett henni harðari kosti en Johnson?
Thieu forseti
EINN af blað'amön'niiin
am'erístoa vikumitsins U.S. News
& Wori'd Report liagði nýliega
þá spurninjgu fyrir Melvim R.
Laird, var'nairimiáiairáðhein’a
Bandaríikj'amma, hvort eteki væri
orðið voniaiust fyniir Bandairíkin
að ná þeim m'arkmið'uim, sem
þeir hefðu stefmt að með styrj-
aldarþátttökunni í Vi'etmam.
Svar Lairds var eitthva® á
þessa ledð:
— Ég tel þáð mairkmið okk-
fair ekki vondiaost að tryggja
íbúum Suður-Vietnam sjálfs-
ákvörðiunairrétt og sjálfistæðd,
ef þeir eru sama sinimis sjáifir.
Sá tími er komdmn, að við verð
um að sannprófa þennan vilja
þedrra betuir og fá úr því skor-
ið, hvort þetta er aðeims taik-
mamk, s©m við höfum sett
þeim, en þeiir hafa ekki áhuiga
á sj'álfir
Biaðamað'Uirinn inntd nánara
eftir því, hvernig Ladrd hyggð
isit sannprófa þetta. Ladrd
svairiaðd þessu á þá leið, að
þeim yrði veiitt fyllsta aðstoð
tii þess að taka að sér sjálfir
varrnir liandsins. Ef þeir hvorki
gætu þetta eða vildu, gædú
Bandaríkjamemn ekki barizt
fyrir þá endaaiust. Markmið
núveramdi stjórnar Bandaríkj-
anna værd að draga miarikvisst
úr þátttöku Bandaríkjamma og
að því væri unnið nú.
HÉR BIRTIST í raumioni
sama stefnan og hjá Eiseahow-
er og John F. Kennedy, en hún
var í stuittu máld sú, að veita
Súður-Vietnam styrk og aðstoð
til sjálfsvarnar, en senda ekki
amerís'kan her tii iandsins.
Johmson vók frá þessari stefnu,
þegar hann fyrirskipaði beina
þátttöku Bandairíkj'aheirs í
Styrjöldina þar. Afsö'ku.n hans
var sú, að elia hefðd Sadgon-
stjórnin beðið ósdigur fyrir
skæruldðum, en á þeim t£ma
var ekki viitað um beirna þátt-
töku hermianna frá Norður-
Vietnam. Lengd vel yar það
trú Johnsons og ráðgjafa harns,
að B'andaríkjamiemn gætu unndð
hernaðmrl'egae sdiguæ í Vietnam,
en eftir áð sú von brást, hófst
Johnson handa um tvennt:
Anrnað vaæ áð hefja samminga-
viðræður vdð stjóre Norðuir-
Vietnam, hitt var að aufca þjáif
un hers Suður-Vietnams í
þeirri trú, að hann gætd smám
saman tekið að sér vamdrnar
og Bandaríkin dregið her sinn
burtu, jafnvei þótt ekki næð-
ust formlegir siamnimgar við
Norður-Vietmam.
MARGT bendir tii, að stjóm
Nixons hafd gert Sadgomstjóm-
inni mun ljósari grein fyrii'
þessu sjónarmiði Baodiarikja-
mamna en stjórn Johnsons
gerði. Þetta má m.a. ráða af
framamgreindum orðum Lairds.
Af þeim má ráða, að Banda-
ríkja'Stjórn segi Saigon-stjórn-
inni það hikiaust, að Bandarík
in muni draga her sinn burtu,
jafnved þótt sammimgar nádist
ekki, og því verði Suðw-Viet-
mam'ar að búa stiig unddrf að
taika vainnimar sem mest að sér
sjálfir. Annars komdst þeir
ekki hjá ósiigri.
Það. stafar ótvírætt af þess-
um kostum, sem Bandaæíkja-
stjórn hef'ur sett Saigon-stjóm
innd, að hún vir'ðist nú stórum
saimndmgafúsari en áðui'. Þetta
kom fyrst í rjós, þegar Thieu
forseti tilkynnti, að stjórn hams
væri fús til viðræðnia við Þjóð
frelsisihreyfiniguna svoimefndu,
án nokkurria skilyrða. Sadgon-
stjómin hefur aldrei léð miáls
á þessu áður. Þetta kom svo
enn betur fram í yf'irlýsingu,
sem Thieu forseti birti um
páskana, en þar gaf hann tál
kynna, að stjórn hans væri fús
til að faiilast á firjáilsar kosndog-
ar með þáitttöku Þjóðfiredsds-
hreyfmgari'nnar. Þesisu hefur
Sad'gon-stjómin ekki lýst sdig
samþykka áður, heddur hefur
aLltaf vll'jað útidioka Þj'óðfrelsds
hreyf'iniguna Þá gaf Tbieiu eiinn
iig til kynrna, að harnn gæti hugs
að sér að eins konar sam-
bræðsdustjóm sæi um kosning
arnar. Eimniig gæti alþjóðd'egt
eftirilit komið tdl gredrna.
Ef að ldkum lætur eru þessi
tidboð Saigon-stjómiardninar enn
háð ýmsum skilyrðum, sem
erfiitt eða útidokað er fyrir Þjóð
frelsdishreyfingunia að fallast
á. Hún hefur líka hingað til
tekið þeim fálega. Þau eru eigi
að síður stórt sdcref tid sam-
komuLags af hádfu Sadgon-
stjórinaritnmar, einkum þó, ef
mdðað er við fyrri afstöðú
henmar. Þau ættu því að geta
verið grundvcvllur tid frókari
viðræðna um þessd mál.
MARGT bendir til þess, áð
sá maður, sem eigi nú miestan
þátt í að móta afstöðú Banda-
ríkjamiaona til Vietnam-styrj-
aldarinniar, sé Henry A. Kiss-
inger, einfcairáðgjafi Nixons í
alþjóðamálum. I stórum drátt-
um virðist fyl'gt þeinri stefnu,
sem Kissdmger mótaði í gredn,
sem hamn birtá í jamúarhefti
tímiaritsins Foreign Affoirs, en
hún hafðd verið riituð áður en
hann varð ráiðgjafS Nixoms. I
þessari grein lieggur Kissdoger
tid, að reynt vedðli að nádigiast
-samkomudiag í Vietoam etftdr
þremur Mðum.
Fyrsta leiðdn er sú, að stjóm
ir Bandaríkjanma og Norður-
Vietnam ræðdst við og reyni að
ná samkomuLagi um brottflutn-
ing á herl'iði þeirra frá Suður-
Vietnam.
Önrnur leiðin er sú, að jafn-
hliða ræðdst Saigon-stjórndn og
Þjóðfinelsiiisihreyfimgin við um
það, sem eiigi að talka vlð í
Suður-Vietmam, þegar hinir er-
iendu herir eru farnir þaðan.
Kissdnger telur að stefma beri
að því, að Suðúr-Vietmiamar
sjádffir ráði sem mestu um
þessi mád, án íhlutumar er-
lendra aðila.
Þriðja leiðin er að tovödd verði
saman alþjóðl'eg ráðstefina, þar
sem rætt verði um, hvei'n'ig
bezt venði unnt að tryggjia fnam
kvæmdina á samkomudaigimu
miidlli fram'amgreindra aðdiia og
koma í veg fyrir, að vopmavið-
s'kipti hefjiist að nýju.
EINS og ,nú horfdr, virðiist
vera stefnt að því að nálgast
samkomulag í Vietmam efitdr
tveim fyrstnefndu leiðum Kiss
iogers. Að sinoi virðiist aðal-
áherzla l'ötgð a fyrstu leiðiina
þ.e. að Bandariikin og Norður-
Vietmam semji um brottfluibn-
ing herja sdnrna frá Suður-Vief
nam. Sitthvað bendir til að
Leyndlegar viðræður flari fram
um þetta atriði. En ekki er
óeðldliegt, þótt þær taiki nokk-
urn rima og seninii'eiga viija
báðir aðiliar vita áðuæ en end-
anl'ega er frá þessu gengið,
hvað edgi áð tafca við í Suður-
Víetnam áður en þeir flytja
herlið sitt burtu. Enn má því
búast við þófi, sem getuæ tekið
mánuði, áður en b ólar á sam-
komuLagi. Það mæbti tedjast
sæmidagur árangur, ef sam-
komudiag um brottflutning herj
ana hefði náðst fyrir ánaimót,
en í það lét Rogeus utamrfltís-
ráðhema skína á bLaðamanma-
fundi, sem hann hélt um pásk
ana. Þ. Þ.