Vísir - 18.04.1979, Page 9

Miðvikudagur 18. april 1979

9
„Sjónvarpsmynda-
flokkurinn Holocaust
hefur haft þau áhrif, aö
við fáum nú daglegar til-
kynningar um nasiska
stríösglæpamenn, sem
lifa undir fölskum
nöfnum í V-Þýskalandi.
Síðan Holocaust var sýnt
höfum við fengið tæplega
fimm hundruð ábend-
ingar sem síðan er komið
áfram til yfirvaldanna.
Unga fólkinu hryllir við
gerðum feðra sinna",
segir Simon Wiesenthal í
viðtali við fréttaritara
Vísis í Kaupmannahöfn.
t þrjátiu og fjögur ár hefur
Simon Wiesenthal helgaö lif sitt
veiöum. ViB þær veiðar verBur
hann aö beita öllum sinum gáf-
um og þolinmæöi til hins
ýtrasta, þvi vanmeti hann bráö-
ina er voöinn vis. Bráöin er
nefnilega menn. Striösglæpa-
menn nasista úr seinni heims-
styrjöldinni.
Simon Wiesenthal er sjötugur
austurriskur Gyöingur. Hann
missti fjölskyldu sina i útrým-
ingarherferö nasista I seinni
heimsstyrjöldinni og sat sjálfur
fjögur og hálft ár i útrýmingar-
búöum, þar sem hann þurfti aö
liöa þær verstu mannlegu þján-
ingar sem hugsast getur. Siöan i
lok striösins hefur hann óþreyt-
andi elt uppi þá glæpamenn,
sem voru valdir aö þjáningum
hans og milljóna annarra
manna.
Magnús Guðmundsson, fréttaritari Visis i Kaupmannahöfn, ræðir hér við Simon Wiesenthal
Aðvörun til morðingja
morgundagsins
— Það er óskaplega mikil
vinna fólgin i rannsóknum
okkar. I striöslok var eyöilagt
svo mikiö af skjölum og sönn-
unargögnum, aö stundum virö-
ist starf okkar vonlaust. Af sex
þúsund SS mönnum, sem sáu
um Auswitch-útrýmingarbúð-
irnar, vitum viö aöeins nöfnin á
nfu hundruö. Hinir hafa horfiö
sporlaust.
Bl: Njú hljóta margir af striös-
glæpamönnunum aö vera látnir
og aörir hafa lifaö eölilegu lifi i
áratugi. Er þá ekki kominn
grundvöllur fyrir aö láta af
þessum eltingarleik?
Wiesenthal: — Ég skil alveg af
hverju þú spyrö svona, þú ert
svo ungur, aö þú skilur ekki
þennan harmleik sem átti sér
staö I seinni heimsstyrjöldinni.
En það er ekki hægt aö setja siö-
feröisskyldu nein timatakmörk.
Þaö er ekki hægt að segja: Ariö
1934 byrjaöi hann á þvi aö út-
rýma Gyöingum en hætti þvi
svo 1945. Hann hefur ekki út-
rýmt neinum Gyöingi i 34 ár,
svo aö glæpur hans er fyrirgef-
inn. Þessir menn frömdu þann
mesta glæp gegn mannkyninu,
sem framinn hefur verið og ég
vil aö fjöldamoröingjar fram-
tiöarinnar komi til meö aö gera
sér ljóst, aö mannkyniö lætur þá
svara til saka fyrr eöa seinna.
Þeir munu veröa eltir eins og
nasistamoröingjarnir. Verk
mitt er eins konar aövörun til
moröingja morgundagsins.
Bl: En hvaö um fjöldamorö-
ingja dagsins 1 dag?
Wiesenthal: Þaö er satt, aö
glæpir gegn mannkyninu hættu
ekki árið 1945, og viö höfum haft
nokkur Holocaust síöan þá, en
ég einbeiti mér aöeins aö striös-
glæpamönnum masista. Viö er-
um ekki nema sex manneskjur,
sem störfum fyrir samtökin og
fjármagn er af skornum
skammti, svo þaö gefast ekki
miklir möguleikar til annarra
verkefna.
Bl: Hvaöan fáiö þiö fjármagn
til starfseminnar?
Fjöldagröf viö Nordhausen fangabúðirnar.
Fréltarltari Vlsis i Kaup-
mannaiiötn ræðlr við Simon
Wiesenthal, sem enn velðlr
striðspiæpamenn naslsta
Wiesenthal: Viö rekum
starfsemina á einkaframlögum
Gyðinga og annarra um allan
heim. Viö þiggjum ekki fé frá
neinni rikisstjórn, fyrir utan
rikisstjórn Israels.
Sakaruppgjöf stríðs-
glæpamanna f V-Þýska-
landi
gjöf I V-Þýskalandi á næsta ári.
— Hvaö veröur þá um starfsemi
þlna?
Wiesenthal: Viö berjimst af al-
efli á móti sakaruppgjöfinni.
Þaö nær engri átt aö náöa þessa
menn. Hugsaöu þér bara! Þeir
geta þá komiö fram i dagsljósiö
og fariö aö skrifa endurminn-
ingar sínar: „Hvernig ég drap
hundraö þúsund Gyöinga”
o.s.frv. Og grætt á þvi óhemju
fé! Einnig getum viö átt von á,
aö þeir komi frá Suöur-Ameriku
og segi: Ég er fyrrverandi SS
foringi Josef Schmidt og hef
lifað undir fölsku nafni i
Argentlnu siöastliöin 35 ár og nú
vil ég fá eftirlaun frá rikinu.
Þaö grátlegasta viö þetta er,
aö þeir mundu eiga rétt á eftir-
launum. Þá erum viö komnir
meö fjöldamoröingja á eftir-
launum I Þýskalandi eftir 1. jan.
1980! Sakaruppgjöfin mun ein-
angra V-Þýskaland frá um-
heiminum.
Bl: En nú er nasisminn ekkert
v-þýskt fyrirbrigöi, frekar en a-
þýskt. Færöu einhverja aöstoö
frá A-Þjóöverjum?
Wiesenthal: Við fáum hreint
enga aöstoö frá A-Þýskalandi.
Þó vitum viö aö mikiö af fyrr-
verandi nasistum er búsett þar.
Ennfremur vitum viö um menn
i háum opinberum stööum I A-
Þýskalandi, sem eru fyrrver-
andi nasistar. T.d. er yfirmaöur
a-þýsku pressunnar gamall
nasisti. Eina Austur-Evrópu-
landiö, sem veitir okkur aöstoö
er Pólland. 1 Póllandi er varla
til sú fjölskylda, sem ekki á ein-
hvern hátt kynntist grimmd
nasista.
Bl: Er eitthvaö sem bendir til
þess, aö gamlir nasistar hafi
einhverja þýöingu i dag, t.d.
pólitiska eöa efnahagslega?
Wiesenthal: Já, þaö er alveg
öruggt. Þeir höföu faliö geysileg
auöæfi og þaö er engin ástæöa til
aö ætla, aö þeir noti þau ekki I
dag. En aö sjálfsögöu er þaö
ekki fyrir opnum tjöldum.
Nasistanýlenda
Bl: Nú hefur maöur lesiö viöa,
aö þaö finnist einhvers konar
nasistanýlendur I S-Ameriku.
Er eitthvaö hæft I þeim sögum?
Wiesenthai: Nasistar eru
dreifðir um mestalla S-
Ameriku, en þó má segja aö
Paraguay sé eiginleg nasistaný-
lenda. Það búa 80.000 þýskar
fjölskyldur I Paraguay og stór
fjöldi þeirra eru gamlir
nasistar. Forsetinn er meira aö
segja þýskur og nasistar stjórna
algjörlega öllu fjármálalifi i
landinu. Meira aö segja lög-
reglan er öll meira og minna
synir nasiskra stríösglæpa-
manna og þjálfuö af SS for-
ingjum. Þannig aö þaö er ekki
hlaupiö aö þvl aö handsama
striöaglæpamennina sem þar
búa.
Bl: Er þaö satt, aö dr. Josef
Mengele búi i Parabuay?
Wiesenthal: Já, viö vitum meö
vissu, aö dr. Mengele býr i
Paraguay. Hann er einn mesti
glæpamaöur, sem mannkyniö
hefur alið, en þaö er erfitt aö
hafa hendur I hári hans. Hann
sefur aldrei lengur en þrjár
vikur I sama rúminu, svo var er
hann um sig. Viö vorum næstum
þvi búnir aö ná honum,' þegar
viö náöum Eichman, en hann
slapp.
Missti af Mengele fimm
sinnum í Evrópu
— Ég hef misst fimm sinnum
af Mer.gele I Evrópu. I hvert
skipti hefur hann sloppiö naum-
lega. Þaö er engin leiö aö hand-
taka hann, án þess aö til komi
kommandó-sveit. Vel vopnaöir
og vel þjálfaöir hermenn, hann
er þannig maður. Hann notar
nlu mismunandi nöfn á feröum
sinum og viö þekkjum þau öll.
Þaö má náttúrulega segja, aö
Mengele taki út sina refsingu 1
sifellu, þvl hann er alltaf á
flótta, en okkur dreymir þó um
aö ná honum.
Bl: Er ekki hægt aö ná honum i
Paraguay á sama hátt og þiö
tókuö Eichmann?
Wiesenthal: Jú, þaö væri vafa-
laust hægt meö miklum undir-
búningi, en ég efast um aö Isra-
elsstjórn sé fáanleg til aö leggja
til hermenn til þess verkefnis.
Viö höfum einnig fengiö beiöni
frá Gyöingum i Paraguay, aö
viö ættum aö láta Mengele i
friöi. Þeir hata hann auövitaö
eins og pestina, en þeir óttast
haröar ofsóknir, ef hann veröur
takinn. Þaö búa ekki nema
nokkur hundruö Gyöingar I
landinu og þeir veröa fyrir
stööugum ofsóknum frá nasist-
unum. Þeir óttast aö þeir veröi
drepnir I hefndaraögeröum, ef
viö tökum Mengele.
Bl: Nú stendur til aö veita
striösglæpamönnum sakarupp-
Engin aðstoð að austan