Vísir - 12.04.1980, Blaðsíða 6

VÍSIR
Laugardagur
12. april 1980

• Saunabaóanna
aukast stödugt:
Svitabað
I Adams*
og Evu-
klæðum
í hugum flestra eru sánaböh
tengd Finnlandi órjUfanlegum
böndum. En þvl fer fjarri aö
Finnar hafi fundiö sánuna upp
— þaö geröu forn-Grikkir. Nú á
dögum eiga sánabööin sifellt
meiri vinsældum aö fagna og
stööugt fer þeim fjölgandi sána-
bööunum sem sett eru upp i
heimahúsum. Nú er svo komiö
aö I Þýskalandi hefur myndast
hálfgert sánaæöi.
Undir lok fjóröa áratugsins
var oröiö „sána” flestum Þjóö-
verjum óþekkt hugtak. Fyrstu
kynni af henni fengu þeir 1936.
En þá létu Finnar þýsku
ólympiunefndina byggja karla-
og kvennasánu fyrir keppendur
sina. Þjóöverjar uröu furöu
lostnir yfir afrekum finnsku
keppendanna. Margir iþrótta-
sérfræöingar komust aö þeirri
niöurstööu, aö ein höfuöástæöa
lægi i reglubundnum sánagöng-
um þeirra i Olympiuþorpinu.
Mörgum árum siöar reyndi
fjöldi þýskra hermanna I Finn-
landi undursamleg áhrif sán-
unnar. Þeir sáu aö Finnar fengu
sér svitabaö á hverju kvöldi, til
þess að stæla sig fyrir morgun-
daginn. Og þeir uröu vottar aö
þvi, aö sjúklingur, aö verðandi
móöir I þjáningum sinum meira
aö segja deyjandi maöur fóru i
sána, eins og þau öll væru knúin
áfram i leitinni aö góöri sálu-
hjálp.
Herodotos segir frá
sánu
Sána þýöir á finnsku „jarö-
gryfja” þaö er fyrsta gerö hita-
loftbaðs. En Finnar uröu ekki
fyrstir til aö finna hana upp.
Þegar áriö 470 f. Kr. skýrir hell-
enski sagnfræöingurinn
Herodotos frá hjarömanna-
flokki sem dúöar sig og svitnar
undir loftþéttum flókaábreiö-
um. Fyrsta sánafólk sögunnar
framleiddi gufurnar meö
lambsgærum, sem þaö dreiföi
yfir glóandi heita steina.
Hvaö hjarömennina snerti,
var um guösdýrkunarathöfn aö
ræöa. Þeir sárbændu jarögyðj-
una um vernd og hjálp. Þaö
voru Forn-Róm verjar sem
fyrstir uröu til þess aö uppgötva
hollustu svitans. Til þess aö
byrja meö notuöu þeir bööin til
„Svitabylgja” i stað
,,ofátsbylgju”
Konungar, riddarar, borgarar
og iönaöarmenn — allir stund-
uöu þeir gufuböð á liönum öld-
um sértilánægju og hressingar.
En þaö er ekki fyrr en á okkar
dögum aö menn ræöa um hve
hollt og heilnæmt baöið er frá
brennheitum ofnum sánunnar.
Þaö var loks um miöja þessa öld
aö bomban sprakk hjá okkur.
„Svitabylgja” leysti „ofáts-
bylgjuna” af hólmi. Til þess aö
losna viö aukakiióin fóru fleiri
ogfleiri Þjóöverjar allt i einu aö
likamshreinsunar, til aö örva
blóðrásina. A dögum
Konstantinusar keisara voru 850
baöstaöir i Rómaborg og 15
meiri háttar baöhús. í hinum
stærstu þeirra voru bókasöfn og
verslanir, þvi að þá voru bööin
ekki aðeins staðir trúarathafna
og munaðar — heldur sam-
komustaðir, staöir skoöana-
skipta manna á milli.
Baörústir Rómverja sem best
eru varðveittar meöal germ-
anskra þjóða er aö finna I
Svartaskógi. Þær eru frá fyrstu
öld fyrir Krist.
Eftir að rómverska rikiö leið
undir lok gleymdust svitaböö og
baðstofur öldum saman, Stóö
svoalltframá 12. öld. Þá kynnt-
ust krossferöariddarar baðsiö-
um Austurlanda. Austurlanda-
búum var baðiö sannkallaö
gufu-vatnsbaö og nudd, fyrst og
fremst til skemmtunar. Mikil
velh'öan fór um allar æöar min-
ar segir riddari einn eftir aö
hafa fengiö sér tyrkneskt baö.
Mér finnst ég svo fjörugur og
styrkur, og þráin eftir hinu kvn-
inu jókst i mér aö mun.
Finnsk sána: Menn eru baröir meö hrisvendi tilaö örva svitann.
aðs sinnis heldur Ernst Nacher
sálfræöingur i Hamborg fram.
„Þvi hittast þar fleiri og fleiri
fulltrúar lista, menningar og
visinda. Þar geta þeir slakaö á
til að ræöa rólega um vandamál
sin.
Hve þægilegt er aö skiptast á
skoöunum á finnsku steikar-
pönnunni hefur lengi sannast á
stjórnmálamönnum. Þaö á viö i
Þýskalandi m.a. um Schmidt
kanslara og aöra foringja. Þar
leggja þeir linur aö stefnu sinni
og starfi.
Kvikmyndastjörnur og leik-
arar eiga tiökvæmt i sánurnar.
Einkunnleikkona kemst þannig
að orði: Ef sánan á að hafa
veruleg áhrif, þá heimtar hún
hálfa þriöju klukkustund.
Adamog Eva
saman isánu.
Frægur söngvari lætur hafa
eftir sér: „Viö hundraö gráðu
hita fer einn aö þekkja annan.
Þó aö menn séu lokaöir og stirö-
busalegir til að byrja meö,
svipta þeir grimunni af sér,
þegar svitinn fer aö boga af
þeim. Margur hver sem hvers-
daglega þykir „stór” veröur þá
allt I einu „litill” — og þá um
leiö miklu umgengilegri, miklu
mannlegri”.
Til þess aö körlum og konum
veröi ekki allt of heitt i sánunni
þá draga flestar opinberar baö-
stofnanir kynin vandlega i sund-
ur: vissir vikudagar fyrir hann
ogaörir fyrir hana. En svo geta
kynin lika fengiö sér gufubaö
sameiginlega. Þaö er á svo-
kölluöum fjölskyldudögum, þar
sem karlar og konur eru aöeins I
Adams og Evubúningi.
1 Berlfn og Hamborg er svo
fyrirlagt: Baðhandklæöið eitt.
■ ■■!■■■■■
Gamalt tyrkneskt málverk er sýnir konur I sánabaöi.
stunda vixlböö heitu gufunnar
ogkaldra steypibaða. Hræðileg-
ur misskilningur. Enginn mör-
vambi léttist við baöiö, en öllum
fannst þeir sér Uöa betur.
Þá komust visindamenn að
þvi aö sána er besta vörn gegn
nefrennsli og kvefsótt, örvar
blóörásina, veldur góöri efna-
skiptingú likamans og er beitt
vopn gegn gigt. Baðstaöir risu
upp einn af öörum, og sánur
voru byggöar á hótelum, ibúö-
um og sumarhúsum. Fjöldi
Þjóðverja leiddi heita gufu inn i
iönstöðvar og stór verslunar-
hús.
Þeir svitnuöu, lömdu sig meö
hrisvöndum, hlupu allsnaktir
fram og aftur um garöa sána-
klúbbánna, dýföu sér ofan i ker
meö isköldu vatni og gengust
undir þýsku sánaregluna, þar
sem svo fagurlega er komist aö
oröi: „Bannaö er hávaöi, söng-
ur, blástur og notkun hljtíö-
varps. Ennfremur bannaö að
hafa með sér hunda. Menn skulu
hittast tvisvar i viku og svita
sig”.
Nöktum kemur best
saman!
Og hvers vegna þetta allt?
Aöeins vegna heilsunnar? Sál-
fræðingar og læknar veltu þess-
um spurningum fyrir sér og
tóku aö hugleiöa svariö. Þeir
komust aö niöurstööu: Þaö er
ekki vegna hollustunnar einnar
að sánan er i svo miklu gildi.
Eitthvaö annaö hlýtur aö koma
til: Hún er, eins og hún var i
baöhúsum Rómverja orðin aö
samkomustað — frábær snerti-
punktur furöu einangraöra stór-
borgarbúa. Einkunnarorö:
Nöktum kemur best saman.
I sánunni mætast menn svip-
MEÐ GESTSAUGUM
lelknarl: Krls Jackson
£