Morgunblaðið - 08.12.2001, Blaðsíða 54

MINNINGAR
54 LAUGARDAGUR 8. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Axel Hólm Gísla-son fæddist á
Laugarbóli í Skaga-
firði 23. júlí 1944.
Hann lést á Sjúkra-
húsinu á Sauðár-
króki 30. nóvember
síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
hjónin Gísli Ingólfs-
son og Sólborg
Sveinsdóttir, bæði
ættuð úr Skagafirði.
Axel var yngri sonur
foreldra sinna, eldri
er Ingólfur Dan
Gíslason, f. 11. jan-
úar 1941, búsettur í Garðabæ.
Kona hans er Jóhanna Jónsdóttir
og eiga þau þrjú börn, Ernu, f.
1962, Dóru, f. 1965, og Eðvarð, f.
1972. Foreldrar Axels skildu er
hann var aðeins fjögurra ára að
aldri og fluttist móðir hans til
Reykjavíkur. Ári síðar dvaldist
hann hjá móður sinni einn vetur,
en ólst að öðru leyti upp hjá föður
sínum á Laugarbóli, og seinni
Andri Freyr, f. 30. júní 1991, b)
Arnar Þór f. 5. maí 1995, c) Katrín
Eva, f. 27. apríl 1997. Fyrrverandi
eiginkona Jóhannesar er Kapítóla
Rán Jónsdóttir frá Þórshöfn og
áttu þau saman eina dóttur, Jódísi
Önnu, f. 8. september 1995.
Axel starfaði við ýmislegt um
dagana, bústörf með föður sínum
til fullorðinsára en einnig í Áburð-
arverksmiðjunni í Gufunesi og á
bílaverkstæði í Hveragerði.
Um 1970 hófu ungu hjónin bú-
skap í Skagafirði. Árið 1973
keyptu þau jörðina Miðdal og síð-
ar Svartárdal í Lýtingsstaða-
hreppi, og ráku þar fjárbúskap.
Jafnframt því vann Axel þó oft
bæði við akstur vöruflutningabíla
og við smíðar. Þau hættu búskap
er Monika dóttir þeirra og eigin-
maður tóku við búinu 1994. Fluttu
Axel og Jódís þá fyrst í Varmahlíð
en síðar til Sauðárkróks þar sem
Axel stundaði bifreiðaakstur.
Þegar hann veiktist vann hann hjá
Ferðaþjónustunni á Bakkaflöt við
akstur fólks er fór í fljótasiglingar
á þeirra vegum.
Útför Axels fer fram frá Sauð-
árkrókskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 14. Jarðsett verð-
ur í Reykjakirkjugarði strax að
athöfn lokinni.
konu hans, Ásgerði
Jóhannsdóttur. Gísli
og Ásgerður eignuð-
ust þrjú börn, þau:
Hrein, f. 1951, Sigur-
laugu, f. 1963, og
Gísla, f. 1971.
Axel kynntist eftir-
lifandi eiginkonu
sinni, Jódísi Jóhann-
esdóttur frá Merkigili
í Austurdal, f. 8. apríl
1944, er þau voru um
tvítugt. Opinberuðu
þau trúlofun sína 25.
nóvember 1964, en
gengu í hjónaband
hinn 23. júlí 1967. Axel og Jódís
eignuðust tvö börn, Moniku Sól-
borgu, sem fædd er á Selfossi 24.
sept. 1967, hún er iðnrekstrar-
fræðingur og bóndi í Miðdal, og
Jóhannes sem fæddur er á Sauð-
árkróki 22. ágúst 1972, nú verka-
maður í Borgarnesi. Eiginmaður
Moniku er Hafsteinn Kristinsson
vélfræðingur og bóndi í Miðdal,
eiga þau þrjú börn sem eru: a)
Í dag kveðjum við bróður minn,
Axel, aðeins 57 ára að aldri. Hverj-
um skyldi hafa dottið það í hug að
hann fengi ekki fleiri ár, maðurinn
á besta aldri ef svo má segja, því
ekki telst þetta hár aldur í dag.
Hann sem var alla tíð hreystin
uppmáluð, lifði heilbrigðu lífi og
hvorki reykti né drakk áfengi.
Við Axel bróðir ólumst upp sam-
an á Laugarbóli þar til 1954, að
undirritaður lauk barnaskólaprófi
og fór til Reykjavíkur til áfram-
haldandi náms, en þá var Axel að-
eins tíu ára. Að vísu var ég næstu
þrjú eða fjögur sumur á Laugar-
bóli.
Upp úr 1960 fer hann suður á
Reykjavíkursvæðið og vann í
Áburðarverksmiðjunni í Gufunesi
og bjó þá hjá móður okkar og
seinni manni hennar Einari Þ.
Jónssyni, sem vann í verksmiðj-
unni, og áttu þau sitt heimili í
Gufunesi á þessum árum. Var Axel
þá tíður gestur á heimili okkar
Hönnu, en við byrjuðum okkar bú-
skap 1960 við Vesturbrún í Reykja-
vík.
Eftir að hann kynnist Jódísi fara
þau bæði að vinna í Áburðarverk-
smiðjunni í Gufunesi en flytja svo
til Hveragerðis þar sem Axel fer að
starfa á bílaverkstæði hjá Aage
Michaelsen. Bjuggu þau svo í
Hveragerði næstu 3 árin.
Hugur Axels stóð alla tíð til bú-
skapar enda vanur sveitastörfum
allt fram á fullorðinsár.
Þegar faðir okkar ákvað að flytja
á Reykjavíkursvæðið um áramót
1964/1965 þá var fastmælum bund-
ið að þau Axel og Jódís keyptu af
honum búið og jörðina Laugarból.
Tóku þau hjón því við húsum og
búpeningi og hófu búreksturinn, en
frá Laugarbóli fluttu þau svo vorið
eftir og hurfu frá kaupunum og öllu
þeim viðkomandi, enda gekk dæm-
ið ekki upp. Og, það var ekki þeim
Axel og Jódísi að kenna!
Þar næst leigðu þau jörðina
Sveinsstaði í Lýtingsstaðahreppi og
bjuggu þar í eitt ár. Þá liggur leið-
in í Litluhlíð í Vesturdal sem þau
tóku á leigu og héldu þar áfram bú-
skap allt þar til að þau keyptu jörð-
ina Miðdal úr landi Svartárdals
1973. Bættu þau síðar jörðinni
Svartárdal við, er var þá var komin
í eyði.
Í Miðdal undu þau hag sínum
vel, þar ólust börnin upp og störf-
uðu að búrekstrinum með foreldr-
um sínum. Þau hjón endurbættu
jörðina stórlega, t.d. girtu þau af
alla landareign sína með rafmagns-
girðingu og varð afraksturinn sá að
upp óx gróður hinn besti þótt
lengst inni á fjöllum væri, enda
ekki lengur átroðningur af hrossum
og sauðfé.
Axel var óhemju duglegur maður
og ósérhlífinn og vann langan
vinnudag. Fannst manni á stundum
að þessi vinnuharka hans við sjálf-
an sig næði engri átt. En svona
vildi hann hafa þetta og þá gat nú
enginn breytt því. Hann var heldur
ekki einn þar sem Jódís var annars
vegar.
Hann byggði í Miðdal hús eitt
mikið og stórt sem hann notaði
bæði sem fjárhús og hlöðu og var
útsjónarsamur um hvernig hagan-
legast væri að koma hlutunum fyrir
til þess að létta fólki störfin við
gegningarnar. Kom fyrir vel út-
færðum rafbúnaði til að taka rúllu-
baggana og lyfta þeim upp í þar til
smíðaðar grindur, aðeins með því
að styðja á rofa. Þar með var
gamla aðferðin við að gefa sauðfé
úr sögunni á þeim bæ.
Með bústörfunum ók Axel vöru-
flutningabílum, var í smíðavinnu og
í ýmsum verkefnum. Átti hann til
dæmis stóran þátt í vinnu við end-
urbyggingu Goðdalakirkju.
Monika, dóttir Axels og Jódísar,
hafði verið við nám og störf á Ak-
ureyri og bjó þar með manni sínum
Hafsteini. Höfðu þau mikinn áhuga
á að ná sér í jörð og fara út í bú-
skap og varð það úr að þau taka við
búinu og jörðinni Miðdal árið 1994
og búa þar enn.
Axel og Jódís fluttu þá fyrst í
Varmahlíð en svo til Sauðárkróks
þar sem Axel starfaði hjá Vöru-
miðlun við akstur. Varð hann fyrir
meiðslum í öxl við fermingu vöru-
bíls fyrir nokkrum árum og náði
ekki að verða jafngóður aftur þrátt
fyrir meðferð lækna svo og sjúkra-
þjálfun.
Varð hann því að hætta akstri
flutningabíla nú sl. vor.
Axel fór þá að vinna hjá frænda
okkar, Sigurði Friðrikssyni, og
konu hans, Klöru Jónsdóttur, við
ferðaþjónustuna á Bakkaflöt í
Skagafirði. Vann þar við ýmislegt
sem til féll en þó einkum akstur
rútu sem ók fólki í fljótasigling-
arnar (rafting) sem fram fóru bæði
á austari og vestari jökulsánum.
Við hjónin dvöldum í sumarbú-
stað okkar skammt frá Bakkaflöt í
Skagafirði um síðustu verslunar-
mannahelgi. Fram hjá þeim bústað
er ekið rétt áður en komið er að
Bakkaflöt. Það kom verulega flatt
upp á undirritaðann eftir að hafa
séð Axel koma á rútunni með einn
ferðahópinn úr fljótasiglingu,
sunnudaginn í verslunarmanna-
helginni, að sama kvöld yrði hann
sendur til Akureyrar í höfuð-
myndatöku. Hafði hann þá fyrr um
daginn orðið fyrir því að geta ekki
talað er hann ætlaði sér það.
Myndatakan fór fram og mein-
semd kom í ljós, heilaæxli. Axel
hafði aldrei fundið til, hvorki í höfði
né fengið nein einkenni alvarlegra
veikinda. Var hann sendur suður á
Landspítala daginn eftir og því
næst í uppskurð á Landspítala í
Fossvogi. Gekk aðgerðin vel, æxlið
fjarlægt og var hann kominn á fæt-
ur eftir örfáa daga, en þarna var
um illkynja krabbamein að ræða og
var Axel sagt það strax.
Heimsóttum við bræður svo móð-
ur okkur sem dvelur á Hrafnistu í
Reykjavík og áttum þar á eftir
langt samtal um stöðuna og hvað
fram undan væri. Var engan bilbug
að finna á Axel. Hann var ákveðinn
í því að fara í alla þá meðferð sem
læknar ráðlögðu sem voru geislar
og síðar ef til vill lyf, ef þurfa
þætti. Mátti hann fara heim á
Sauðárkrók í hálfan mánuð meðan
skurðurinn var að gróa, en koma
síðan suður. Og það gerði hann.
Tók þá áðurnefnd geislameðferð
við í 6 vikur.
Axel fór að lamast um það leyti
er hann byrjaði í geislunum og varð
að fara í hjólastól. Jódís vék aldrei
frá manni sínum, var hjá honum
vakin og sofin allan sólarhringinn.
Öll hennar ástúð og umhyggja svo
og umönnun verður aldrei fullþökk-
uð. Dvöldu þau hjónin allan þennan
langa tíma á Sjúkrahóteli Rauða
krossins við Rauðarárstíg og fóru
morgunn hvern þaðan í geislameð-
ferðina á Landspítala.
Alveg stóð hann sig eins og
hetja, eins og klettur í hafi þrátt
fyrir öll þessi áföll, bugaðist ekki
og ætlaði svo sannarlega ekki að
láta í minni pokann fyrr en í fulla
hnefana.
Eftir að geislameðferð lauk fór
Axel norður og á Sjúkrahúsið á
Sauðárkróki, þá orðinn algjörlega
lamaður. Þótt líkamlegt ástand
hans væri þannig orðið vildi Axel
að þau hjón færu á bíl þeirra norð-
ur og Jódís æki og varð ekki við
annað komandi. Það varð svo að
vera, um hann var búið í jeppanum
og Jódís ók. Gekk ferðin vel og
skilaði hún þessu verkefni með
prýði eins og öllu öðru.
Hafði starfsfólk sjúkrahússins
orð á því að sjaldan eða aldrei hefði
það orðið vitni að annarri eins geð-
prýði, aldrei skipti Axel skapi yfir
einu né neinu og var alltaf sami
ljúflingurinn og hjúkrunarfólki
þakklátur. En nú var komið að leið-
arlokum.
Á aðeins fjórum mánuðum er öllu
lokið. Sem fyrri daginn er glíman
við krabbameinið ójöfn, svo ekki sé
meira sagt. Svo varð einnig nú.
Tíminn var útrunninn.
Við eftir stöndum örvingluð
því ójöfn reyndist glíma,
samt við báðum góðan Guð
að gefa lengri tíma.
(I.D.G.)
Axel verður jarðsunginn frá
Sauðárkrókskirkju í dag, laugar-
daginn 8. desember 2001, en jarð-
settur strax að athöfn lokinni í
Reykjakirkjugarði, en þar hvíla
margir okkar ættingjar.
Burt er kvaddur bróðir minn
ég bara skil ekki tilganginn
hví fékk hann ei lifað lengur?
Ástæðu þess enga finn
og eftir sit með tár á kinn,
því genginn er góður drengur.
(I.D.G.)
Ingólfur Dan og Jóhanna.
Þau óvæntu og hörmulegu tíðindi
bárust mér á nýliðnum haustdögum
að Axel Gíslason, vinur minn um
langt árabil, væri kominn á sjúkra-
hús illa haldinn og hefði misst
röddina. Þarna hlaut eitthvað al-
varlegt að vera á ferðinni því hann
var ekki vanur að íþyngja heil-
brigðiskerfinu með nærveru sinni.
Síðar kom í ljós að um illkynja
sjúkdóm í höfði var að ræða sem
ekkert réðst við og lést hann tæp-
um fjórum mánuðum síðar 57 ára
að aldri. Langar mig til að minnast
hans með nokkrum línum.
Axel ólst upp á bernskuheimili
sínu Laugarbóli í Tungusveit til
fullorðinsára, þar átti hann að fjöl-
mennan frændgarð þar sem föð-
urbræður hans bjuggu og áttu
heimili af og til fram eftir aldri. Að
auki bjuggu í húsinu afi hans og
amma og naut hann þess, sem nú
kallast forréttindi, að fá að alast
upp með þau sér við hlið. Hann
varð snemma hraustur og duglegur
til verka og lagvirkur sem og ætt-
menn hans, er margir voru og eru
orðlagðir hagleiksmenn. Axel vand-
ist ungur að árum fjölbreyttum bú-
störfum og varð snemma mikilvirk-
ur en auk þeirra varð bifreiða-
akstur ríkur þáttur í ævistarfi
hans, Hann kvæntist glæsilegri og
mikilhæfri konu Jódísi, yngstu
systurinni frá Merkigili, og bjuggu
þau fyrst nokkur ár syðra þar sem
þau unnu um nokkurt skeið í
Áburðarverksmiðjunni og einnig
vann Axel um tíma á bifreiðaverk-
stæði í Hveragerði. Þau undu ekki
hag sínum lengi sunnanlands en
hurfu eftir fá ár norður aftur. Fyrir
norðan bjuggu þau fyrst á Sveins-
stöðum, síðan Litluhlíð en 1973
keyptu þau jörðina Miðdal og hófu
þar búskap af hinum mesta mynd-
arbrag með börnin sín tvö ung að
árum og bjuggu þar til ársins 1994
er Monika, dóttir þeirra, tók við
búskapnum ásamt fjölskyldu sinni.
Skömmu síðar keyptu þau eyðibýlið
Ölduhrygg og aftur seinna Ytri
Svartárdal. Þessar jarðir liggja
hátt yfir sjávarmáli og stendur
íbúðarhúsið í Miðdal í um 320 m
y.s. sem mun vera með því hæsta
sem nú þekkist á okkar landi, er
þar mikið og fagurt útsýni ekki síst
um sólstöður. Miðdalur hafði verið í
eyði nokkur ár en íbúðarhúsið þó
nýlega endurbyggt eftir bruna en
útihús þurfti að lagfæra. Þarna
hófst Axel handa við endurbætur á
útihúsum, ræktun, girðingum, veg-
um og slóðum ásamt því að koma
upp góðum bústofni með fádæma
dugnaði og komu sér vel marg-
þættir hæfileikar hans, handlagni,
útsjónarsemi og hugvit sem voru
meðal hans höfuðeinkenna. Hann
sameinaði góða búskaparhæfni og
tæknikunnáttu, kom upp ágætu
fjárbúi sem var um skeið eitt hið
stærsta í Skagafirði og átti ágæta
reiðhesta. Jafnframt þessu vann
hann lengst af utan heimilis, átti
flutningabíla og stundaði akstur
milli Reykjavíkur og Norðurlands
með fóðurvörur, ull og ýmsar
þungavörur sem til féllu en Jódís
og börnin sáu um búskapinn á með-
an. Kynni okkar Axels hófust ekki
að marki fyrr en hann flutti í Mið-
dal. Þangað var gaman að koma í
heimsókn og þar var tekið á móti
gestum af mikilli rausn og gleði.
Axel fór víða og hafði frá mörgu
að segja, var glaðvær og hress,
hann hafði mjög ákveðnar skoðanir
hvort heldur var á mönnum og mál-
efnum, búfé eða vélategundum og
var ekkert að liggja á þeim alla
jafna. Hann var greiðvikinn og
hjálpsamur og ekki gjarn á að láta
smámuni valda vandræðum. Vorið
1975 var mér falið að sjá um að
fjarlægja gamla varnargirðingu
frammi á Hofsafrétt. Hún var ná-
lega tíu km að lengd, sumt alónýtt,
eitthvað í flækjum en annað í
sæmilegu lagi. Ég færði þetta í tal
við Axel hvernig best væri að
standa að verkinu og á skammri
stundu sömdum við um að hann
tæki að sér að fjarlægja girð-
inguna, hreinsa allt burtu og mætti
síðan hirða það sem nýtilegt væri,
sem endurgjald en ég hafði búist
við einhverjum kostnaði við verkið.
Ekki var að orðlengja það, Axel tók
sig upp með fjölskylduna þegar
fært var orðið og lá við í tjaldi
nokkra daga og verkinu var lokið.
Hann hafði útbúið einskonar
hesputré úr járni sem hann boltaði
utan á afturhjól á traktornum og
rúllaði saman þessum sextíu km af
vír á vikutíma, hreinsað sprek og
staura og gengið frá svo að til fyr-
irmyndar var.
Til margra ára sinnti hann sér-
stakri aðstoð við fjölmennar jarð-
arfarir í heimabyggð. Hann var
iðulega fenginn til að setja upp
hljóðnema og magnara svo að fólk
gæti setið í bílum sínum og fylgst
með athöfninni þaðan í stað þess að
standa undir kirkjuveggjum svo
sem áður hafði tíðkast þegar kirkj-
urnar rúmuðu ekki nema hluta
gestanna.
Árið 1994 fluttu Axel og Jódís til
Sauðárkróks. Síðustu árin ók hann
flutningabílum milli Norður- og
Suðurlands en skamman tíma olíu-
flutningabíl. Hann var orðinn
þreyttur og slitinn af miklu vinnu-
álagi enda ófáir bílfarmarnir sem
hann hlóð og aflestaði mað höndum
einum saman. Mér fannst stundum
eins og lífsklukka hans gengi hrað-
ar en okkar hinna. Árið 1998 varð
hann fyrir óhappi við að losa af
flutningabíl og átti eftir það erfitt
með alla átakavinnu. Síðastliðið
sumar starfaði hann hjá ferðaþjón-
ustunni Bakkaflöt hjá frænda sín-
um við akstur ferðafólks.
Í veikindunum annaðist Jódís
hann af frábærri alúð og vék ekki
frá honum þessa tæpa fjóra mánuði
og vökunæturnar urðu margar. Ég
náði að heimsæja hann nokkur
skipti hér í Reykjavík meðan hann
var hér til lækninga. Var hann þá
orðinn fársjúkur og máttlaus öðr-
um megin, hafði samt símann sér
við hlið og gamli áhuginn leyndi sér
ekki að fylgjast vel með öllu.
Jódís mín, Monika og Jói, ykkar
missir er mikill, svo og afa-
barnanna sem ekki fá að njóta afa
síns lengur. Ég sakna vinar í stað
og enda þessar línur með stuttu
kvæði eftir Hannes Pétursson sem
heitir Kveðja:
Í morgun sastu hér
undir meiði sólarinnar
og hlustaðir á fuglana
hátt uppí geislunum
minn gamli vinur
en veist nú, í kvöld
hvernig vegirnir enda
hvernig orðin nema staðar
og stjörnurnar slokkna.
Ég sendi aldraðri móður Axels,
systkinum og Ásu, frændliði öllu og
vinum innilegar samúðarkveðjur.
Sigurður Sigurðsson.
Í dag kveðjum við Axel Hólm
Gíslason sem féll frá langt um ald-
ur fram.
Hinn 6. ágúst síðastliðinn hringdi
Monika dóttir hans í okkur og
sagði að pabbi sinn og mamma
væru á leiðinni til Reykjavíkur með
flugi. Pabbi sinn hefði greinst með
æxli við heilann. Þetta var sem
reiðarslag. Á flugvellinum mættum
við þessum samrýndu hjónum, ekki
var að sjá á þeim annað en það
trausta og samrýnda yfirbragð sem
ætíð hefur einkennt þau.
Smám saman fór mátturinn að
dvína. Frá upphafi sjúkdómsins var
bjartsýni Axels allsráðandi. Aldrei
nokkurn tímann skipti hann skapi
og hélt andlegri ró allan tímann.
Æðruleysi þeirra Axels og Jódísar
réð ferðinni. Hann var að eðlisfari
ákaflega léttlyndur og hrókur alls
fagnaðar. Það fór ekki á milli mála
að þar fór röskur og kátur maður,
var hann alltaf tilbúinn með hnyttin
tilsvör hverjar sem aðstæður voru.
Bros hans og kímni var aldrei langt
undan. Hann var skipulagður fram
í fingurgóma, röð og regla ein-
kenndu hann og var hann mikill
fagurkeri. Það var sammerkt með
þeim hjónum að hafa gaman af að
hafa fallegt í kringum sig. Það var
AXEL HÓLM
GÍSLASON