Morgunblaðið - 11.12.2002, Qupperneq 25

Morgunblaðið - 11.12.2002, Qupperneq 25
UMRÆÐAN MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. DESEMBER 2002 25 AFRAKSTURSGETA þorsk- miðanna við Íslandsstrendur er gríðarlega mikil. Á síðustu öld voru áratugum saman veidd um og yfir 350 þúsund tonn á miðunum. Á þeim tíma var veitt jafnt úr stofninum, þ.e. bæði stór fiskur og smár. Á undanförnum árum hefur þorskveiðin aftur á móti einungis verið svipur hjá sjón miðað við þá veiði sem vitað er að miðin eiga að geta gefið af sér. Fylgt hefur verið tillögum Hafrannsóknastofnunar um heildarveiði nær út í hörgul undanfarin 12 ár. Þeir sem láta sig efnahagslíf Íslendinga varða hljóta að velta því upp hvort árangur stefnu Hafró sé viðunandi og eins hvort líklegt sé að sú stefna sem hingað til hefur engu skilað sé lík- leg til árangurs á næstu árum og áratugum. Kenning Hafró um hvernig byggja skuli upp þorskstofninn hvílir á þeirri meginröksemd að stór hrygningarstofn gefi af sér mikla nýliðun og að náttúrleg dán- artala sé lág eða 0,2 sem svarar til þess að 18% 3 ára fiska og eldri myndi drepast á ári ef ekkert yrði veitt. Að þessum forsendum gefn- um kemst stofnunin að þeirri nið- urstöðu að mjög mikilvægt sé að vernda smáfisk og stýra beri veið- um í eldri árganga. Það sé glap- ræði að veiða smáfisk þar sem hann þyngist mjög hratt og þar sem einungis 18% deyja náttúrleg- um dauða komi megnið af árgang- inum inn í veiðina seinna miklu þyngri og þar með verðmætari. Í eyrum margra hljómar þetta ekki óskynsamlega. En skoðum þessar tvær meginforsendur Hafró um hrygningarstofn og nýliðun og dánarstuðul. Margir vísindamenn hafa alla tíð efast mjög um þær og fært fram efasemdir um að þetta fái staðist. Umdeilanlegar forsendur Að baki þeirri forsendu Hafró að náttúrlega dánartalan sé 18% er ein rannsókn sem unnin var af Jóni Jónssyni árið 1960. Þetta hef- ur stofnunin sjálf viðurkennt, Sjó- mannablaðið Víkingur vor 2001. Það liggur fyrir að fjölmargir kunnáttumenn hafa um árabil ver- ið þeirrar skoðunar að dánartalan hlyti að sveiflast mjög til, einkum hjá yngstu árgöngunum og geti sú sveifla orðið umtalsverð þegar harðni á dalnum. Er það óeðlilegt að spyrja hvort versnandi skilyrði í hafinu t.d. vegna aukinnar sam- keppni um æti leiði til hærri dán- artölu þ.e. fleiri fiskar drepist á náttúrulegan hátt? Rannsókn Jóns Jónssonar árið 1960 var örugglega vel unnin og lýsti sennilega ástandinu í hafinu eins og það var þá. En hvers vegna er Hafró svona sannfærð um að dánarstuðullinn sveiflist ekki með náttúrunni? Og hverjar verða afleiðingarnar ef Hafró hefur rangt fyrir sér hvað þetta varðar, eins og svo margir telja að sé? Smáfiskafriðunin sem byggist á þeirri hugmynd að megnið af smáfiskinum lifi og því megi ekki veiða hann fyrr en hann verður stór, fellur algerlega um sjálfa sig. Og getur það verið að 600 þúsund tonnin sem Hafró hafði sjálf mælt að væru í hafinu og „týndust“ síðan hafi einfaldlega drepist, að dánartalan hafi í reynd verið miklu hærri en Hafró taldi? Hvað varðar þá aðra meginfor- sendu Hafró um að stór hrygning- arstofn gefi af sér mikla nýliðun er rétt að hafa það í huga að engin tölfræðileg sönnun liggur fyrir um að svo sé. Þrátt fyrir það er þetta samband eitt af því sem lagt er til grundvallar ráðgjöf Hafró. Á hinn bóginn hafa komið fram sterkar vísbendingar um að sambandið á milli hrygningarstofns og nýliðun- ar sé öfugt, þ.e. meiri líkur séu á öflugri nýliðun þegar hrygningar- stofninn er ekki stór. Um þetta öf- uga samband vitna til að mynda gögn frá Færeyjum. Væri nú ekki ráð að fram fari al- vöru „debat“ hér á Íslandi á milli vísindamanna um þessar tvær meginstoðir vísinda Hafró, menn hafa nú deilt af minna tilefni hér á landi. Verið að krypla þorskstofninn En hitt blasir við að það hefur verið farið eftir ráðgjöfinni og af- leiðingarnar eru ljósar. Með því að koma í veg fyrir að veitt sé jafnt úr stofninum er sókninni beint í eldri og stærri fisk. Þá rís sá vandi að það liggur fyrir samkvæmt rannsóknum Hafró að gotið hjá eldri fiskinum er miklu lífvænlegra og öflugra en hjá yngri fiskinum. Með öðrum orðum, við erum að veiða þann hluta stofnsins sem gefur af sér mesta nýliðunina. Við erum að krypla þorskstofninn við Ísland með því veiðimynstri sem Hafró þvingar fram. Á sama tíma leiðir aflamarkskerfið til þess að menn sækja frekar í stærri fiskinn til að auka verðmæti kvótaeignar sinna og vinnur það enn frekar gegn jafnri sókn. Þetta ber feigð- ina í sér. Það er verið að skemma þorskstofninn, mikilvægustu auð- lind okkar Íslendinga. Og áhrifin eru komin fram, þau eru þarna fyrir alla að sjá. Kynþroskaald- urinn er alltaf að færast neðar. Ár- ið 1981 voru rétt um 5% 4 ára fiska kynþroska en nú 20 árum síðar eftir alla smáfiskafriðunina eru um 40% 4 ára fiska kynþroska! Og hvað þýðir það? Það er ávísun á að stofninn fari að vaxa hægar en áður því það er þekkt að eftir að kynþroska er náð hjá fiskum dregur mjög úr vaxtarhraða þeirra. Um þetta geta menn fræðst nánar ef þeir kynna sér kenningar dr. Jónasar Bjarnason- ar. Og við skulum hafa í huga að gotbaugsrannsóknir Jóns Jónsson- ar sem áður var nefndur sýna að einungis 23% af stofninum hrygnir oftar en einusinni. Líkurnar á því að fiskurinn hrygni áður en hann kemst á þann aldur sem gefur öfl- ugasta gotið hafa því snar minnk- að. Veiðimynstrið sem Hafró hefur búið til er að breyta þorskstofn- inum þannig að líklegt er að hann muni vaxa hægar í framtíðinni. Er nú ekki komin tími til að menn vakni eða ætla menn að láta þetta ganga yfir sig þegjandi og hljóða- laust? Erum við að úrkynja þorskstofninn? Eftir Einar Odd Kristjánsson Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins á Vestfjörðum. „Það hefur verið farið eftir ráðgjöf- inni og af- leiðingarnar eru ljósar.“ 9!  !!.   + . +  #.  786 557 !"#  ! * * !$* %!*         Ókeypis lögfræðiaðstoð öll fimmtudagskvöld milli kl. 19.30 og 22.00 í síma 551 1012 frá okt.-apríl Orator, félag laganema alltaf á föstudögum w w w .d es ig n. is © 20 02 - IT M 90 42 V. Fellsmúla • S. 588 7332 Opið: Mán. - föst. 9-18, Laugardaga í des. 10-16 Gashelluborð m. tvöf. brennara f. Wook pönnu Burstað stál. Verð kr. 32.900,- kr kr kr kr krkr kr kr krVið látum verðin tala! Gashelluborð Burstað stál. Verð frá kr. 29.700,- Innbygginarofn hvítur eða dökkur. Verð frá kr. 27.900,- Innbyggingarofn burstað stál. Verð frá kr. 32.900,- Veggháfur. 60 cm. Hvítt eða burstað stál. Sog 580 m3. Verð frá kr. 24.350,- Útdregin þunn vifta. Sog 425 m3. Hvítt, dökkt eða burstað stál. Verð frá kr. 11.600,- Vifta, m. ljósi og 3 hröðum. Sog 295 m3. Hvítt dökkt eða stál. Verð frá kr. 7.950,- Keramikhelluborð m. stjórnborði. Kantur hvítt eða stál. Verð frá kr. 39.900,- Helluborð Hvítt eða stál. Verð frá kr. 17.950,- Group Teka AG Glæsilegt jólatilboð! Eldhúsvaskur Texina 45 B-TG 86x50 cm. Granít. Lyftitappasett innifalið. Verð kr. 29.900,- Eldhúsvaskur Trion 60 B-CN 98x50 cm. M. lyftit. Verð kr. 31.900,- Eldhúsvaskur Trion 60 E-CN 88x50cm. M. lyftit. Verð kr. 29.900,- Eldhúsvaskur Texina 45 80x50cm. M. lyftit. Verð kr. 19.900,-

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.