Vísir - 18.02.1981, Blaðsíða 12

12
Miðvikudagur 18. febrúar 1981
Verðkonnun ð bll-
reiðavarahlulum
Verökönnun verölagsstofnunar
hefur vakið nokkra athygli og
jafnvel hefur risuö upp ágreining-
ur á milli manna vegna þessarar
könnunar. Innflytjendur bifreiða
og varahluta i bifreiöar eru
margir hverjir óánægðir meö
þessa könnun og hvernig henni er
stillt upp. Hvergi er þess getið i
könnuninni hvaða bifreiðateg-
undir eru mikið seldar og hverjar
ekki, þá segja aðrir að hér sé ekki
um magnkönnun að ræða. Þess er
greinilega getið i könnuninni að
ekki sé lagt mat á gæði og
endingu hinna ýmsu varahluta en
neytendum bent á að nota hana á
tvennan hátt. I fyrsta lagi með al-
mennum verðsamanburði á vara-
hlutum milli bifreiðategunda. t
öðru lagi greinir frá framboði
varahluta hjá honum einstöku
umboðum. í ljós kemur við lestur
könnunarinnar að sjö fyrirtæki af
nitján eiga ekki framrúður i við-
komandi bifreiðir. Skýringar var
leitað á þvi og kemur þá i ljós að
islenskt fyrirtæki Bilrúðan fram-
leiðir um þrjú hundruð gerðir af
framrúöum i jafnmargar bif-
reiðategundir. Einnig er sérstak-
ur innflutningsaöili sem flytur
inn bflrúöur. Til þessara aðilja
beina umboðsmenn viðskiptavin-
um sinum i stað þess að eiga
framrúður á lager.
Annað dæmi er um ýmsa hluti i
rafkerfi bifreiða, nokkur bifreiða-
umboð hafa gert samninga við
sérstök raffyrirtæki og beina þá
viöskiptavinum sinum til þeirra
fyrirtækja.
Ýmislegt ber að athuga þegar
neytandi skoðar máliö en verö-
könnun sem þessi og aðrar álika
eru geröar i þeim tilgangi aö
vekja fólk til umhugsunar ekki
lagt mat á hlutina. —ÞG
„Sérsmíðuð skíði undir
olíupönnuna, ástæðan iyrir
bví að við seijum ekki
hlífðarpönnur”
sagði Gfsll Guðmundsson hjá Lada-umboðlnu
„Svona verðkannanir eiga al-
veg rétt á sér, en þær eiga aö vera
betur unnar”, sagði Gisli Guö-
mundsson hjá Lada-umboðinu,
Bifreiöar og Landbúnaðarvélar,
þegar hann var spurður álits á
verðkönnun verðlagsstofnunar á
bifreiða varahlutum.
„1 þessari könnun er ekki end-
ilega teknar þær bifreiöategundir
sem mest sejast, en það gefur
auga leið og þær bifreiðategundir
sem seljast vel, hljóta að hafa
flesta varahluti og bestu þjónust-
una. Þó svo aö við megum vel viö
una, þ.e. að niöurstöður könnun-
innar séu i fljótu bragði okkur
hagstæðar, þá get ég bent þér á
dæmið um hlifðarpönnuna. I verð
könnuninn er það eini vara
hluturinn af þessúm 48, sem við
eigum ekkitil. En sannleikurinn i
máiinu er sá að á Ladabilum eru
ekki hlifðarpönnur. En viö lát-
um smiöa sérstök skiði undir
hvern einasta bil sem hingað
kemur og þessi skiöi eru sett
undir oliupönnuna. Það kom
fljótlega i ljós þegar innflutningur
á Ladabifreiöum hófst hingað til
lands, aö miðað við okkar staö-
hætti, þá var olíupannan ekki
nægilega varin, svo að skiðin eru
smiöuð hér I næsta húsi.” sagði
Gisli Guömundsson Lada-um-
boösmaöur.
„Ymislegt ber ao athuga viö
lestur verðkönnunar
á blfrelöavarahlutum”
seglr Blörn Guölónsson
„Viö erum settir á bekk sem
eitt versta umboðið” sagði Björn
Guðjónsson innkaupastjóri hjá
Trabantumboðinu i viðtali við
blaðamann Visis er rætt var við
hann um verökönnun verðlags-
stofnunar á bifreiöavarahlutum.
„Það eru teknar 48 tegundir af
varahlutum og kemur i ljós við
fyrsta lestur þessarar könnunar
aö hjá okkur vanti 23 varahluti á
þeim tlma þegar könnunin er
gerð. Þetta er nokkuð villandi og
veröur ef til vill til þess aö fólk
dregur rangar ályktanir. Af 23
tegundum eru til dæmis 13
tegundir sem alls ekki eru I Tra-
bantbifreiöum, vegna þess að þær
bifreiðar eru loftkældar. Annað
dæmi get ég nefnt að fjórir vara-
hlutir á listanum i könnuninni eru
hjá írabant umboöinu
ekki I versluninni en sem við eig-
um I tollvörugeymslunni. Við
geymum þá þar meðal annars
vegna þess aö litil hreyfing er á
sölu þeirra. Kveikjuþræðir voru i
þessum o-flokki, ef við getum
kallað svo þennan flokk yfir
ófáanlega varahluti en kveikju-
þræðir fást i metravis i flestum
bilavöruverslunum. Samhliða
þessu dæmi er einnig framrúðu-
dæmiö hér á landi er fyrirtæki
sem framleiðir bilrúður, meöal
annars i Trabant bila og þangað
bendum við viðskiptavinum okk-
ar. Svo að sjá má aö ýmislegt ber
að athuga þegar menn lesa yfir
þessa verðkönnun enda liklegt aö
sitt sýnist hverjum”, sagði Björn
Guðjónsson innkaupastjóri.
—ÞG
E
DÁNARBÚ 3. GREIN
EINKASKIPTI ■
OPINBER SKIPTI
í þessari þriðju grein minni
I um dánarbú fjalla ég annars
B vegar um einkaskipti á dánar-
■ bdum og hins vegar um opinber
■ skipti. Að auki fer ég nokkrum
| orðum um útreikning erföafjár-
| skatts.
■
■ Einkaskipti
Langtíðast er, að dánarbúum
~ sé skipt einkaskiptum, þ.e. að
erfingjarnir sjálfir annist
skiptin sin i milli. Ákveönum
skilyrðum þarf þó aö vera full-
nægt til þess að dánarbú veröi
framselt tileinkaskipta. 1 fyrsta
lagi þarf fullt samkomulag að
vera meö öllum erfingjum um
að skipta búinu einkaskiptum.
Hver erfingja um sig getur
krafist opinberra skipta og meö
þvi komið i veg fyrir einka-
skipti. 1 ööru lagi verða
erfingjarnir allir sameiginlega
að ábyrgjast greiöslu réttmætra
skulda dánarbúsins sem og
greiðslu erfðaf járskatts. I
þriðja lagi verða erfingjarnir að
vera fjárráða, þ.e. 18 ára eða
eldri.
Sé hluti erfingja undir fjár-
ræöisaldri hefur þó tiðkast aö
framselja dánarbú til einka-
skipta eftir að skiptaráðandi
hefur látið fara fram uppskrift-
ar- og matsgerð á eignum og
skuldum búsins, þannig að
staðreynt hafi verið hverjar þær
eru. Ófjárráða erfingjum er þá
skipaður réttargæslumaöur til
þess að annast hagsmuni þeirra
viöskiptin, þ.e. að gæta þess að
þeir beri ekki skarðan hlut frá
boröi. Þess er gætt, að hinn
skipaöi réttargæslumaður sé
ekki úr hópi erfingja og eigi ekki
sjálfur hagsmuna að gæta við
skiptin.
g Þá eru þau skilyrði sett af
g hálfu skiptaráöanda, að ófjár-
I ráða erfingi eignist hlutdeild
g i fasteign dánarbúsins — sé
I henni til að dreifa —■ i sam-
- ræmi viö arfstilkall sitt. Er þaö
_ til þess að tryggja að ófjárráöa
J erfingjar fái f sinn hlut eignir
J sem ekki rýrna til muna I verö-
■ bólgunni. Að auki er þaö skilyrði
• sett að fjárráða erfingjarnir
■ ábyrgist sameiginlega greiðslu
■ réttmætra skulda dánarbúsins
■ og greiðslu erfðafjárskatts,
■ enda óheimilt að ófjárráða er-
■ fingjar taki á sig slika ábyrgð.
■ Einkaskiptin sjálf byggjast á
H þvi aö samkomulag á milliSllra
| erfingjanna um búsmeöferðina
| eða þeir geti a.m.k. sjálfir leyst
I úr þám ágreiningi sem upp
I kann að koma. Allir erfingjarnir
■ eru jafnréttháir í þvi efni hvort
q sem þeir eru erfingjar aö stór-
I um hlut eða litlum.
■ Skýrslugerð
■ Þegar skiptaráðanda er til-
| kynnt andlát, gerir hann grein
| fyrir því, að skipti þurfi fram aö
| fara og bendir á þær leiöir, sem
g tiltækar eru. Þeir sem óska eftir
■ að skipta dánarbúi einka-
_ skiptum fá I hendur eyöublöð
J hjá skiptaráðanda — beiðni um
J leyfi til einkaskipta — og skila
■ þvl síöan útfylltu og undirrituöu
J af öllum erfingjum eöa umboös-
0 mönnum þeirra. Þar kemur
0 fram, hver hinn látni var, hverj-
0 ir erfingjar eru, hverjar eignir
■ og skuldir eru og yfirlýsing
■ erfingja um skuldaábyrgð. Ef
■ réttilega er frá beiðninni gengiö
■ framselur skiptaráðandi búið til
■ einkaskipta á grundvelli hennar
B og setur erfingjum ákveöinn
B frest, sem þeir hafa til þess aö
I skila erfðafjárskýrslu og
skiptagerö. Sá frestur er veittur
með hliösjón af þvi að skiptum á
aö vera lokið eigi siöar en ári frá
andláti.
Þegar skiptaráöandi hefur
framselt dánarbú til einka-
skipta, hefur hann ekki frekari
afskipti af búsmeöferðinni að
ööru leyti en því að hann yfirfer
erföafjárskýrslu og önnur gögn
sem erfingjar þurfa að ganga
ffá áður en skiptum verður lok-
ið. A efðafjárskýrslu eru taldar
fram eignir og skuldir dánar-
búsins samkvæmt bestu vitund
og samvisku framteljenda.
Fasteignir eru taldar fram á þvi
fasteignamati sem i gildi er
þegar skatturinn er greiddur,
verðtryggð spariskirteini rikis-
sjóðs á nýjasta innlausnarverði
hjá Seðlabanka Islands en sé þvi
ekki til að dreifa þá á grundvelli
mats sem ætið liggur fyrir hjá
Fjárfestingarfélagi Islands h/f,
þó að frádregnum þeim tveimur
prósentum, sem það tekur i
sölulaun. Mat á innbúi annast
erfingjamir sjálfir og eru ekki
gerðar atghugasemdir viö það
nema sérstakt tilefni gefist til.
Skuldir búsins eru lika taldar
fram samkvæmt bestu vitund
og samvisku framteljenda en
Lðgfræðln og
fiðlskyldan
Helga
Jónsdóttir
fulltrúi
yfirborgar-
fógeta
skrifar
afrit erföaf járskýrslna eru send
skattstofum til yfirferðar og
samanburöar við skattframtöl
hins látna. A þaö skal bent, að til
skulda dánarbúsins teljast til
dæmis allar þær skuldir, sem til
hefur verið stofnað vegna útfar-
ar og frágangs á leiði.
Auk þessa eigna- og skulda-
framtals er á erföafjárskýrsl-
unni reiknað út, hvernig arfur
skiptist milli erfingja og hversu
mikinn erfðafjárskatt hverjum
þeirra ber aö greiða. Oft fylgir
erfðaf járskýrslunni einka-
skiptagerð þar sem gerö er
grein fyrir þvi, hvaða eignir
fallii hluthvers erfingja. Er þaö
nauösynlegt I sumum tilvikum,
til dæmis ef spariskirteinum
rikissjóðs er skipt þvi að öðrum
kosti getur skiptaráöandi ekki
vottað hver á hvaö að skiptum
loknum.
Ef fasteign er I búinu þarf
jafnframt aö útbúa skiptayfir-
lýsingu til þinglýsingar, þar
sem fram kemur hverjir eignast
fasteignina og I hvaöa hlutföll-
um. Er þaö nauösynlegt til þess
að erfingjar geti orðiö þinglýstir
eigendur fasteignarinnar.
Opinber skipti
Opinber skipti fara fram
undir stjórn skiptaráöanda.
Eins og fram hefur komiö eru
þau til muna fátíðari en einka-
skipti. Sem dæmi má nefna, að
hjá embætti borgarfógeta I
Reykjavik hafa hlutföllin verjð
þessi undanfarin fimm ár: Ariö
1976 voru 212 dánarbú framseld
til einkaskipta en 22 var skipt
opinberum skiptum, 1977 voru
263 bú framseld til einkaskipta
en 25 skipt opinberum skiptum
1978 voru 326framseld til einka-
skipta en 20 skipt opinberum
skiptum, 1979 voru tölurnar 422
einkaskipti á móti 61 opinberum
skiptum og 1980 voru þær 240 á
móti 97.
Astæðurnar til þess að opin-
berra skipta er óskaö geta veriö
margar og mismunandi t.d. þær
aö erfingjar séu margir og
þekkist litið, þeir séu dreifðir og
erfittað ná til þeirra, ágreining-
ur sé um búsmeðferðina, látni
hafi staðið i þannig viðskiptum,
að örðugt sé að gera sér grein
fyrir þvi' hvernig hag búsins er
varið, ástæða sé til þess að ætla
að búiö eigi ekki fyrir skuldum,
enginn erfingi sé. svo nákominn,
að hann telji sér skylt að hafa
forgöngu um málefni búsins
o.s.frv.
Markmiðið með opinberum
skiptum er auðvitaö hið sama
og með einkaskiptum, þ.e. að
skipta eignum dánarbús milli
erfingja i samræmi viö laga-
reglur. Oftast ber opinber skipti
þannig að aö einhver erfingja —
einn eða fleiri — sendir skrif-
lega beiðni þar aö lútandi til
skiptaráðanda og gerir i beiðn-
inni grein fyrir þvi hverjir
erfingjar séu. 1 framhaldi af þvi
boðar skiptaráðandi alla
erfingja til skiptafundar þar
sem frekari ákvarðanir um
meðferð búsins eru teknar. Ef
ágreiningur er um ráðstafanir
reynir skiptaráðandi að sætta
sjónarmið, en þó getur fariö svo
að hann verði að úrskuröa um
tiltekin ágreiningsmál.
Opinber skipti fara — eins og
áður sagði — fram undir stjórn
skiptaráðanda og fyrir þau
greiðist skiptagjald I rikissjóð.
Skiptagjaldið nemur 1,5 af
hundraði af brúttóeignum bús-
ins, en auk þess þarf búiö auö-
vitað aö greiða allan útlagðan
kostnað svo sem vegna upp-
skriftar- og matsgerða, upp-
boða, endurrita o.fl.
Erfðafjárskattur
Hver erfingi þarf að greiða
erfðafjárskatt af þeim arfi sem
honum hlotnast —og gildir þá
einu hvort dánarbúi hefur veriö
skipteinkaskiptum eöa opinber-
um skiptum. Erfðafjárskattur
er mismunandi hár eftir þvi,
hvernig háttað er tengslum
erfingja og arfleifanda og er þar
skipt i þrjá flokka.
Til fyrsta flokks teljast eftir-
lifandi maki, niðjar, kjörniðjar
og fósturbörn. Þau greiöa stig-
hækkandi skatt á bilinu frá 5 til
10%. Af fyrstu 12 þúsund krón-
unum eru greidd 5% af næstu 12
þúsund kr. 6% af þar næstu 7%
og eykst þannig um 1% við
hverjar 12 þúsund kr. allt að
10%. Nemi arfur 60 þúsund kr.
greiöast þvi 4.200 kr. I erfðafjár-
skatt og 10% af öllu fé, sem fer
fram yfir þá fjárhæð.
Til annars flokks teljast for-
eldrar og niðjar þeirra, þ.e.
systkini og systkinabörn. Þau
greiða skatt á bilinu frá 15 til
25% og fer hann stighækkandi á
sama hátt og að framan greinir
—þtí þannigað hann hækkar um
2% við hverjar 12 þúsund kr. Af
fyrstu 12 þúsund kr. eru þvi
greidd 15% af næstu 17% o.s.frv.
Til þriðja flokks teljast afi og
amma og börn þeirra og aörir
fjarskyldari erfingjar eða
óskyldir. Erfingjar samkvæmt
þeim flokki greiða skatt á bilinu
frá 30 til 50%. Af fyrstu 12 þús-
und kr. eru greidd 30% af næstu
34% og hækkar þannig um 4%
viö hverjar 12 þúsund kr. allt aö
.50%.