Nýja dagblaðið - 14.09.1934, Blaðsíða 3

NÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: „Blaðaútgáfan h.f."
Ritatjóri:
Gísli Guðmundsson,
Tjamargötu 39. Sími 4245.
Ritstjómarskrifstefumar
Laugav. 10. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Austurstræti 12. Simi 2323;
Askriftargj. kr. 1,50 á mánuði.
í lausasölu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Arta.
Smjörlíkisverðiö og
Reykvíkingar
Reykvíkingar hafa nú um
nokkur ár keypt brauðin með
tvennskonar verði.
Alþýðubrauðgerðin og Kaup-
félagsbrauðgerðin hafa selt
rúgbrauðin á 40 aura, en öll
önnur brauðgerðarhús hafa selt
þessa sömu brauðtegund á 45
aura.
Líklega gæti þetta ekki hafa
komið fyrir í nokkurri annari
borg.
Nú hefir Kaupfélag Eyfirð-
inga lækkað verð á annari nauð
synjavöru. Það hefir lækkað
verðið á smjörlíki um 40 aura
á kíló.
Á framleiðslu smjörlíkisverk
smiðjanna í landinu, eins og
hún var á fyrra ári, samkvæmt
skýrslu Landsbankans, nemur
þessi lækkun fullum 50 þúsund
krónum á ári.
Og vissulega mundi drjúgur
hluti af þeirri fjárhæð koma
Reykvíkingum til góða, ef þeir
notfærðu sér það tækifæri, sem
nú býðst til þess að kaupa ó-
dýrt smjörlíki, og létu ekki
fara fyrir sér um smjörlíkið
eins og brauðin, að kaupa það
með tvennskonar verði.
Hér er sem sé ekki um neina
smámuni að ræða. Verðlækkun-
in nemur sem svarar ókeypis
smjörlíki í ca 100 daga af ár^
inu!
í einu bæjarblaðinu var ný-
lega minnst á verðlækkun á
mjólk. Og var jafnvel talið
sjálfsagt að hún yrði látin
lækka til mikilla muna þegar
er mjólkurlögin gengu í gildi.
Tilgangur mjólkurlaganna er
sá, að draga úr hinum1 gífurlega
dreyfingarkostnaði mjólkurinn-
ar, til hagsbóta fyrir hvort-
tveggju, framleiðendur og neyt
endur.
Og víst er um það, að vonir
manna um að þetta megi tak-
ast, styðjast ekki að litlu leyti
við árangur þann, sem Kaupfé-
lag Eyfirðinga hefir náð um
mjólkurhreinsun og dreifingu
mjólkur, en hjá þeim hefir
kostnaðurinn ekki farið nema í
6 aura, þótt sami tilkostnaður
hafi verið 18 aurar í Reykja-
vík.
Nú vita það allir nlenn, að
þótt mjólkurverðið hafi verið
hátt í Reykjavík, þá hafa
bændumir, sem mjólkina fram-
leiða handa Reykvíkingum,
ekki fengið hátt verð fyrir
hana. Þessvegna munu líka
flestir Reykvíkingar kunna sér
hóf með það, að heim'ta ekki
ótímabæra lækkun á mjólkinni.
En flest heimili kaupa bæði
mjólk og smjörlíki.
Til hyers er
tennaraskólinn?
Eftir frn Aðalbjörgu Sigurðardóttur
Grein með þessari yfirskrift
birtist í Nýja dagblaðinu í
dag, en þar sem hún er ekki
gagnrýni á Kennaraskólann,
eins og vænta hefði mátt eftir
fyrirsögninni, heldur á gjprðir
skólanefndar barnaskólanna í
Reykjavík, sem ég er formað-
ur fyrir, þá vil ég leyfa mér
að ræða málið dálítið nánar.
Greinin er skrifuð af óá-
nægju út af meðmælum skóla-
nefndar með 16 umsækjendum
um kennarastöður við barna-
skólana í Reykjavík. Skilst
mér það aðallega vera tvennt,
sem skólanefnd er gefið að
sök: Að hún hafi flaustrað
þessu verki af á 2—3 kl.st.
og að hún hafi gefið meðmæii
4 umsækjendum, sem ekki hafi
kennararéttindi.
Nokkuð er það fljótfærnis-
leg ályktun að gera ráð fyrir
því, að þetta verk skólanefnd-
ar hafi verið unnið á þessum
eina fundi, jafnvel þó hann
stæði nærri því 4 kl.st., en
ekki 2—3. Þeir tveir menn,
sem nýir eru í skólanefndinni,
minntust á það, að réttara
mundi að hafa tvo fundi um
málið, en skrifstofa fræðslu-
málastjóra herti á því, að mál-
ið væri afgreitt sem fyrst, þar
eð því hafði seinkað óhæfilega,
bæði vegna fjarveru sumra
skólanefndarmannanna og þess
að kosning eins mannsins var í
raun réttri ekki afgreidd fyr
en á síðasta bæjarstjómar-
fundi. Ég sagði þeim þ>ví, að
málið yrði að afgreiðast á
þessum fundi, enda gerði ég
ráð fyrir því. að skólanefndar-
mennimir myndu hafa kynnt
sér málið eftir því sem unnt
væri á undan fundinum og
myndað sér sínar skoðanir. Er
mér líka kunnugt um, að þeir
tveir skólanefndarmenn, sem
hér um ræðir, fóru yfir og at-
huguðu umsóknirnar og með-
mælin á undan fundinum.
Hvað sjálfri mér viðvíkur,
þá get ég fullyrt, að á bak
við þenna fund liggur márgra
daga starf, ef ég á að telja
öll þau viðtöl, sem ég hefi átt
við umsækjendurna og vini
Geta húsbændur auðveldlega
reiknað, hvað verðlækkun
IFlóra-smjörlíkisins samsvarar
mikilli lækkun á mjólkinni,
sem þeir kaupa.
; En í flestum tilfellum mun
; smjöi’líkislækkunin svara til 3
; —5 aura lækkun á hvern mjólk
urlítra, sem heimilin kaupa, ef
þau nota smjörlíki á annað
borð.
En þá mun ekki blása byr-
lega um lækkun vöruverðlags
hér í Reykjavík, ef almenning-
ur ekki skapar verzlunum að-
hald um að hafa á boðstólum
þá vöruna, sem ódýrust er, hlut
fallslega við gæði. *
þeirra og meðmælendur, bæði
munnlega og skriflega. Sömu-
leiðis hefi ég leitað mér upp-
lýsinga í skrifstofu fræðslu-
málastjóra og rætt um kenn-
aravalið oftar en einu sinni við
fyrv. fræðslumálastjóra, Helga
Elíasson. Hversu glögg ég
kann að vera að greina hið
rétta úr öllum þeim skýrslum,
sem manni berast á þenn-
an veg, skal ég ekkert um
segja, þær eru líka sjálfsagt
oft heldur lítils virði. Hitt
fullyrði ég, að ég hefði ekkert
verið færari um að taka réttar
ákvarðanir í þessu máli, þó ég
hefði fengið nokkurra daga
umhugsunarfrest í viðbót.
Þykist ég vita, að þeir skóla-
nefndarmennirnir, sem áður
áttu sæti í nefndinni, þeir Pét-
ur Halldórsson og Guðmundur
Ásbjamarson, hafi haft sömu
skilyrði til undirbúnings og ég.
Þá kem ég að hinu atrið-
inu, sem er auðvitað aðalkjami
greinarinnar, því, að skóla-
nefnd hafi mælt méð fjómm
mönnum í kennarastöður, sem
ekki höfðu kennararéttindi.
Það skal tekið fram til skýr-
iiigar, að af þeim 8 kennara-
stöðum, sem sennilega verða
lausar hér við skólana í haust,
ætlaðist skólanefnd til að þrjár
væru helgaðar sérgreinum:
teikning, handavinnu og söng.
Mér er engin launung á því,
að skólanefnd lítur svo á, að
henni beri skylda til að sjá
um, að sérgreinamar kenni
fólk, sem sérþekkingu hafi í
þeim ákveðnu námsgreinum,
sem það tekur að sér. Ef það
hefir að auki almennakennara-
menntun og próf, þá er það
gott og blessað, og sjálfsagt,
að kennaramenntaði maðurinn
sitji fyrir stöðunni að öðru
jöfnu. Hitt má kennarastéttin
ekki láta sér detta í hug, að
kennarar taki að sér þá
kennslu, sem þeir geta ekki
verið færir um að leysa af
hendi, nema því að eins að
þeir læri þær námsgreinar ein-
hversstaðar annars staðar en í
Kennaraskólanum, eins og
hann er og hefir verið; á ég
þar aðallega við söng og
handavinnu.
Einn af þeim fjórum, sem
greinarhöf. í Nýja dagblaðinu
segir, að ekki hafi kennara-
réttindi, mun vera Brynjúlfur
Þorláksson, sem skólanefnd
mælti með sem söngkennara.
Er hann Reykvíkingum að svo
góðu kunnur, sem fyrirtaks
söngstjóri og kennari, að ég
býst við, að erfitt verði að
koma þeim í skilning um, að
skólanefnd hafi framið þarna
mikið glapræði. En við þetta
bætist svo, að samkvæmt upp-
lýsingum fræðslumálastjóra,
hefir Brynjúlfur Þorláksson
fullkomin kennararéttindi,
enda þótt hann hafi ekkikenn-
B I Ð
arapróf, þar eð hann hafði
kennt söng við bamaskóla
Reykjavíkur í 10 ár, áður en
lögin um kennararéttindi,
bundin við kennarapróf, gengu
í gildi.
Hinir þrír umsækj endurnir,
sem skólanefnd mælti með og
ekki höfðu kennararéttindi,
voru tvær handavinnukennslu-
konur, önnur til vara, svo
aldrei gat nema önnur komizt
að, og kennslukona í teikningu
til vara. Sú kennslukonan í
teikningu, sem fékk aðalmeð-
mælin, hefir kennarapróf, en
hefir þó sérstaklega lagt teikn-
ingu fyrir sig. Sýnist það
nokkurnvegin sjálfsagt, að
fræðslumálastjórnin veiti
henni stöðuna, svo ekki er lík-
legt, að þarna sé mjög mikil
hætta á ferðum fyrir kennara-
stéttina. Mundi skólanefnd
sjálfsagt ekki hafa mælt með
neinum til vara í þessa stöðu,
ef þess væri ,ekki krafist í
nýrri tilskipun frá fræðslu-
málastjórninni, að skólanefnd
tilnefndi varamann í hverja
stöðu. Þótti hefndinni þá rétt-
ara að mæla með stúlku, sem
henni var kunnugt um, að
lært hafði að kenna börnum
teikningu, en einhverjum
kennara, sem henni var alveg
ókunnugt um, að því er þessa
námsgrein áhrærði.
Mér sýnist þá, að mesta á-
virðing nefndarinnar sé sú, að
hún gaf Arnheiði Jónsdóttur
aðalmeðmæli sín, sem handa-
vinnukennslukonu, því að hún
er sú eina af þessum þrem ó-
réttmætu umsækjendum, sem
nokkur líkindi eru til að koni-
ist að stöðu við skólana hér.
Ég get vel tekið það fram í
þessu sambandi, að ég tel Arn-
heiði Jónsdóttur þá einu af
þeim 70—80 umsækjendum,
sem um var að ræða, sem að
svo stöddu er fær um að taka
að sér það starf, sem skóla-
nefnd ætlar henni, sem sé yf-
irumsjón méð handavinnu-
kennslunni í öllum bamaskól-
unum hér. Vel getur þó verið,
að einhver kennslukonan með-
al umsækjendanna geti kennt
handavinnu, og hafi eitthvað
kynnt sér skólahandavinnu
sérstaklega, en það er þá ekki
vegna kennáraprófs hennar,
heldur vegna „siglingar“,
„námskeiða“ og þess, að hún
hefir „kynnt“ sér þetta eða
hitt, sem Sigurvin Einarsson
virðist tala um með svo mik-
illi fyrirlitningu.
Annars er rétt að geta þess,
að lítilsháttar var byrjað á
handavinnukennslu við „Kenn-
araskóla lslands“ síðastliðið
haust. Arnheiður Jónsdóttir
var fengin til að annast þá
kennslu. Heyrt hefi ég, að hún
muni þykja fullgóð til þess að
hafa þá kennslu á hendi fram-
vegis, enda eru víst ekki gerð-
ar kröfur til þess, að kennarar
við Kennaraskólann hafi kem -
arapróf. En ef svo einhverjum
af kennaraprófslausu kennur-
unum frá Kennaraskólanum
skyldi einhverntíma detta í
hug að fara að keppa við læri-
sveina sína um stöðu við ein-
hvern barnaskóla landsins, þá
rís auðvitað kennarastéttin
t
upp og hrópar: „Á hann að
vera jafn rétthár oss hinum,
próflaus maðurinn. Til hvers
er þá Kennaraskólinn?“
Þá hefir skólanefnd það enn-
fremur sér til afsökunar í
þessu vali sínu, að á kennara-
námskeiði því, sem haldið
var í vor, var Amheiður Jóns-
dóttir fengin til að hjálpa
sænska handavinnukennaran-
um, sem hér var, við kennsl-
una. Sennilega hefir það verið
„Sambandsstjórn íslenzkra
barnakennara“, sem réði hana
til þessa starfs, að minnsta
kosti var það ekki skólanefnd
Reykjavíkur.
Sigurvin Einarsson vitnar í
ályktun, sem gerð var á kenn-
araþinginu í vor, þess efnis,
að mótmæla því, að nokkur
maður sé „settur eða slcipað-
ur við barnaskólana, til þess
að kenna almennar greinar eða
sérgreinar, sem ekki hefir
próf frá Kennaraskóla Islands,
nema því að eins, að enginn
bjóðist með slíku prófi“. Þetta
er nú rödd kennaranna, en
fleiri eru þeir, sem einhvern
rétt þykjast hafa til að hlut-
ast til um skólamálin, en kenn-
ararnir einir saman, að
minnsta kosti mun foreldrun-
um finnast sér koma þau dá-
lítið við.
Það er því ekki fjarri lagi
að hlusta á rödd frá öðrum
fundi, sem haldinn var hér í
Reykjavík á líkum tíma og
kennaraþingið, en það er 4.
Landsfundur kvenna. Á þeim
fundi voru mættar konur víðs-
vegar að af landinu, höfðu
ýmsar þeirra átt sæti í skóla-
og fræðslunefndum heima í
héruðum sínum. Fræðslumálin
voru á dagskrá einn daginn,
og urðu um þau langar um-
ræður. Allar þær konur, sem
töluðu, létu í ljósi óánægju
sína yfir því, að kennarar þeir,
sem útskrifuðust af Kennara-
skólanum, gætu ekki tekið að
sér að kenna söng og handa-
vinnu. Væri því ekki nenta um
tvennt að gera, annaðhvort að
fá einhverja aðra til þess að
kenna þessar námsgreinar, eða
þær yrðu ekki kenndar. Er það
þetta síðarnefnda, sem verið
er nú að stefna að hér í
Reykjavík? Ekki veit ég til
þess, að ein einasta af handa-
vinnukennslukonunum við skól-
ana hér hafi kennarapróf,
nema í sérgrein sinni; ekki
heldur hinn ágæti teiknikenn-
ari skólans, Unnur Briem.
Ég tek hér eina málsgrein
orðrétta upp úr fundargjörð
Landsfundarins:
„Allar voru konumar óá-
nægðar yfir því, hvernig
Kennaraskólinn væri, þar sem
vantaði í hann handavinnu-
kennslu og fleiri nauðsynlegar
námsgreinar, samkvæmt nú-
tímakröfum.“
í sambandi við fræðslumál-
in voru méðal annars eftir-
farandi tillögur samþykktar,
með samhljóða atkvæðum:
I. 4. Landsfundur íslenzkra
kvenna skorar á fræðslumála-
stjórnina að sjá um, að nú
þegar sé tekin upp kennsla í
Kennaraskólanum í samræmi
Framh. á 4. síðu