Tíminn Sunnudagsblað - 22.09.1963, Blaðsíða 14

þetta tók vörin að bólgna ískyggi-
lega, og hann þóttist fullvel vita,
að hann gæti varygðarleysi um
kennt: Yrmlingur úr vatninu hafði
vitaskuld bitið sig fastan í vörina
og búizt um í holdinu.
Ketill leitaði ýmissa ráða til þess
að fá bót ráðna á meini sínu. Ólafur
Sigurðsson á Vindhæli á Skaga-
strönd, nefndarmaður, sem fór með
lækningar, hafði skorið bita úr vör-
inni, og virtist um sinn sem úr
myndi rætast. En áður en varði tók
þetta illkynjaða mein sig upp að
nýju, og segja sagnir, að Ketill
hefði þá í ráði að sigla til Kaup-
mannahafnar sér til lækningar, en
yrði of seinn fyrir og missti af Hafn
arfjarðarskipi, sem hann ætlaði að
taka sér far með. Dró meinið i vör-
inni hann til dauða eftir miklar
þjáningar snemma árs 1802.
Samtímis gengu yfir mikil harð-
indi norðan lands, og varð veturinn
1802 flestum lengri og strangari
með jarðbönn fram á sumar. Misst.i
þá fjöldi bænda búfénað sinn.'en
hitt, sem af skrimti, varð til lítilla
nytja það árið. Á Strjúgsstöðum
lifðu af tvær kýr og.kvíga, þrír hest
ar og eitthvað um þrjátiu kindur,
auk kúgildanna, og komu aðeins
fjórar ær lömbum á legg. Og nú
fór sem ekki var fátítt: Eigandn
jarðarinnar leizt ekki á blikuna,
þegar bóndinn var failinn frá og eft
ir sat ekkjan ein með mikla ómegð
og skertan bústofn. Hann vildi
hana sem aiira fyrst burt af jörð-
inni. Guðrún virðist hafa þráazt
við, en jarðareigandi gerði sér þá
hægt um hönd og lét bera'hana út.
Stóð hún þá vegalaus uppi meö
móður sína ellimóða og börnin
fimm og þar á ofan vanfær. Sú
blómgun, sem hún hafði búið við
um nokkurt skeið í Langadalnurn,
var aðeins skin á milli skúra, og
upp frá þessum degi var alit henn-
ar líf þrotlaus barátta við raunir
og áföll, sum svo þung, að fáum var
jafnstrangt boðiö. En þá kom líka
í ljós, hvað í henni bjó. Þrek henn-
ar reyndist meira en nokkurn gat
grunað, og það var dómur samtið-
ar hennar, að henni hefði lítt eða
ekki sézt bregða, hvað sem að iiönd
um bar, utan einu sinni.
Guðrúnu tókst að koma sér fyrir
að Geitaskarði til bráðabirgða, og
þar ól hún sveinbarn þetta sama
ár. Lét hún skíra drenginn Ketii
eftir hinum látna manni sinum. Og
hófst nú stríð hennar við að sjá sér
og sínum farborða.
Það vildi henni þó til, að nún
var ekki með öllu snauð. Ketiil
hafði látið eftir eignir, sem virtar
voru nálega hundrað og áttatíu
dali, og féll helmingurinn af því í
hlut hennar, auk morgungjafarinn
ar. Sýslumaður Húnvetninga, Vil-
hjálmur Frímann Krog, fram-
kvæmdi skiptin haustið 1802 og fól
eignir drengjanna umsjá Ölafs
hreppstjóra Jónssonar á Æsustöð-
um, sem kvæntur var systur Ketils,
en Sigurður Jónsson í Stafni skyldi
vera fjárhaldsmaðúr telpnanna. —
Guðrún hefur líklega verið nokkuð
ítæk við skiptin og ekki kært sig
um forsjá annarra, því að sýslumað
ur lét þess getið, að hann teldi sér
„óviðkomandi að tilskipa ekkjunni
tilsjónarmann“, en benti á bróður
hennar, Jón Hallsson, vinnumann á
Eyvindarstöðum, sem líklegastan
ráðgjafa henni til handa, þótt
henni væri eigi að síður í sjálfs-
vald sett, hvern hún veldi sér. Mun
það mál sannast, að ekki hafi far-
ið nema miðlungi gott orð af þess-
um bróður hennar.
En Guðrún var fær um að ráða
sér sjálf. Hún fékk fljótlega ábúð á
Núpi á Laxárdal, og þar hafði hún
sum barnanna hjá sér, en önnur
voru látin hjóta framfærslu hjá
vandalausum meö tilgjöf af arfin-
um. Hafði hún Ketilríði, Jón og
Ketil lengst af hjá sér, en Guð-
mundur og Natan virðast hafa al-
izt upp annars staðar og hafa að
líkindum átt allstranga ævi. Það
er að minnsta kosti kunnugt, að
Guömundur svalt í fóstrinu á Þor-
brandsstöðum í Langadal. Hitt er
óvíst, hvar Guðrún hefur alizt upp,
enda varð hún ekki langlíf — and-
aðist um fimmtán ára gömul kring-
um 1814. En aldrei þáði Guðrún
Halldórsdóttir nokkurn styrk af
sveit til uppeldis börnum sinum,
og þótti það vel af sér vikið, því
að oft var misært á bernskuárum
þeirra.
En ekki færðu börnin henni ein-
skæra gleði. Það kom brátt i ljós,
að Jón var vitskertur, Guðmundur
lenti ungur í þjófnaðarmáli ogþeg
ar Guðrún litla dó, kviknaði sá orð
rómur, að reimt væri eftir hana. Sú
saga hófst með þeim hætti, að
hún átti að hafa feykt tréspónun-
um framan i Guðmund, bróður
sinn, er hann var að smíða utah
um likið. Það var auðvitað ekki
nein nýlunda, að unglingur félli í
valinn, og urðu margar mæður að
sætta sig við meiri barnamissi en
húsfreyjan á Núpi, en hitt var fá-
gætari raun, þrátt fyrir allan
draugaganginn á þessum tíma, að
börnin gengju aftur.
IV.
Guðrún bjó á Núpi í mörg ár.
Virðist hún hafa lítið umleikis
framan af, en þegar á leið búskap
hennar þar, tók hún sér fyrirvinnu.
Vorið 1818 flutti hún sig um set að
Öxl, öðru nafni Skollhóli, hjáleigu
frá Geitaskarði, er þá hafði fyrir
skömmu verið byggð á Laxárdal.
Fylgdu Jón og Ketilríður henni
þangað, en Ketill fór nú frá henni
austur í Skagafjörð, þar sem móð-
urfrændur hans bjuggu.
Um svipað leyti fluttust roskin
hjón frá Enni í Höskuldsstaðasókn,
Jón Árnason og Helga Markúsdótt-
ir, að Sneis, er mun hafa verið eign
arjörð þeirra, en vinnumaður, sem
hjá þeim hafði verið, Bjarni Guð-
laugsson, réðst að Geitaskarði. —
Þetta fólk átti eftir að koma mjög
-Í?i, ýeytií ~

/fbl
Kvittun Jóns hreppstjóra í Stapakoti fyrir móttöku böðulslaunanna, sem Guð-
mundur Ketilsson gaf. Hún er á þessa Iei3: — Hér meS vtSkannast UndirskrifaS-
ur að hafa móti tekið af herra Sýslumanni Blöndahl þeim 60 Ríkisbánkadölum
Reiðusilfurs, sem Bóndi Guðmundur Ketilsson á lllugastöðum gaf til Kirkju-
hvamms hrepps Fátækra kassa, en hönum voru borgaðir fyrir aftöku Sakaper-
sónanna Friðrlks Sigurðssonar og Agnesar Magnúsdóttur, fyrir hverja Sextíu Rik-
isbánkadali hér með in duplo qvittera.
Stapakoti, þann 20ta Maji 1831. J. Sigurðsson.
782
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ