Íslendingaþættir Tímans - 19.07.1973, Blaðsíða 7

Tómas Tómasson
Fljótshólum
Einn af hinum eldri og þekktari
bændum i Flóanum, Tómas Tómas-
son, Fljótshólum, lézt 18. júni. Hann
var fæddur að Efri-Gegnishólum i
Gaulverjabæjarhreppi 24. febrúar árið
1895.
Kynni okkar Tómasar hófust eigi
fyrr en haustið 1945, þegar ég réðst
kennari i sveitina. Hann hafði þá búið
alllengi á Fljótshólum ásamt konu
sinni, Guðriði Jónsdóttur, sem þar er
fædd og uppalin.
Brátt dró til kunningsskapar milli
min og þeirra hjóna. Bar það fyrst til
aö þau áttu börn i skóla, geðþekk og
mannvænleg og báru þess órækt vitni,
að vandað var til uppeldis þeirra. En
til samstarfs leiddi það einkum, að
Tómas var formaður skólanefndar i
nærri tvo áratugi og hreppsnefndar-
oddviti um skeið. Samstarf okkar var i
alla staði hið ánægjulegasta, þar bar
aldrei skugga á. Þess er mér nú ljúft
að minnast, og er þessum linum eink-
um ætlað að tjá mitt fyllsta þakklæti
fyrir.
Betri samstarfsmaður var ekki auð-
fundinn. Hann var ávallt glaður og
viðmótsþýður, i senn raunsær og
framfarasinnaður, opinn fyrir nýjung-
um en fastur fyrir, ef honum fannst
eigi rétt stefnt. Allt, sem skólanum
mátti til góðs verða, studdi hann af
heilum hug. Hann fylgdist vel með i
fræðslumálum og lagði sjálfstætt mat
á gildi þeirra breytinga, sem hæst bar
hverju sinni og um var rætt.
Aðalstarf Tómasar var landbúnaður
Bóndastaðan, frjáls og örugg var hon-
um hugstæð. Hann hafði nokkurn
metnað fyrir hönd stéttar sinnar, enda
var búskapur hans á margan hátt til
fyrirmyndar, vel farið með búpening
og búið afurðagott. Reglusemi og
vandvirkni fylgdu störfum hans og
vöruvöndun setti hann ofar öðru.
Heimili átti hann gott og vistlegt.
Þar var oft gestkvæmt og gestrisni i
heiðri höfð. Greiðvikni við samferöa-
menn og hjálpsemi við bágstadda
brást aldrei. Hann naut gleði i starfi og
gæfu i heimilislifi. En ég held, aö hann
hefði að lokum viljað láta þess getið,
að þáttur hinnar góðu og myndarlegu
eiginkonu var samofinn allri hans vel-
gengni og lifshamingju.
Börn þeirra, sem upp komust eru
fimm, þrir synir og tvær dætur. Hin
siðustu ár var elzti sonur þeirra tekinn
viö búi að hluta. Barnabörnin eru orðin
mörg og sakna þau nú góðs afa.
Fararheill fylgi hinum látna á
ókunnar leiðir. Konu hans, börnum
þeirra og öðrum aðstandendum votta
ég dýpstu samúð.
24. júni 1973.
Þórður Gislason.
hans við sauðkindina, voru honum
hugleikin, enda var hann fyrst og
fremst fjárbóndi.
A unglingsárum mfnum fór ég
margar ferðir með Sigurði fram á
heiði. Ég minnist sérstaklega einnar
slikrar ferðar, er við rákum fé á af-
rettinn. Við höfðum komið þvi á leiðar-
enda og horfðum á eftir ánum lesta sig
eftir fjárgötunum fram með spegil-
sléttu fjallavatni i þann mund, sem
sólin var að koma upp i afturelding, og
Eiriksjökull stóð á höfði i vatnsspegl-
inum. Þessa fegurð og fjallakyrrð
kunni Sigurður vel að meta, og mér
fannst hann eiga erfitt með að slita sig
frá henni og snúa heim á leið. Hann
vildi lika fylgjast sem bezt með fjár'-
hópnum, horfa á eftir honum þokast
lengra fram á heiðina, þar sem algert
frelsi beið hans sumarlangt.
En svo var haldið heim, og ég minn-
ist þess enn, hve gráskjótti góðhestur-
inn hans fangreisti var léttur i spori
eftir fjallaslóðunum i átt til byggðar.
Sigurður á Refsstöðum var góður
hestamaður og átti alltaf góða hesta.
Sigurður tók nokkurn þátt i félags-
málum sveitar sinnar og var þar bæöi
réttsýnn og tillögugóður. Hann mynd-
aði sér sjálfstæðar skoðanir I hverju
máli, sem hann lét sig skipta, og hélt
þeim fram af einurð og festu en var þó
jafnan reiðubúinn að ihuga sjónarmið
annarra.
Fyrir rúmu ári kenndi Sigurður þess
sjúkdóms, sem nú hefur lagt hann að
velli. Eftir skurðaðgerð i sjúkrahúsi i
fyrravetur virðist hann ná allgóðri
heilsu, jafnvel svo að hann gekk að
störfum I fyrravor og fram eftir sumri.
En seint i ágúst veiktist hann á ný, svo
að sjúkrahúsvist varð ekki umflúin, og
þar með hófst hin langa og örðuga bar-
átta við þann sjúkdóm, sem enginn
stenzt.
Atvikin höguðu þvi svo, að Guðbjörg
kona hans dvaldist i sama sjúkrahúsi
þann tíma, sem hann átti eftir ólifað.
Það var honum ómetanlegur styrkur
að vita af henni svo nálægt, og hún gat
veriðhjá honum og stytt honum stund-
ir eftir þvi sem heilsa hennar leyfði. t
þau skipti, sem ég leit inn til Sigurðar,
meðan hann var i sjúkrahúsinu, sat
Guðbjörg við rúm hans og hlúði að
honum sem bezt hún gat. Þau voru
mjúk og nærfærin handtökin hennar,
þegar hún þerraði svita af enni og tár
af hvarmi. Slik hjúkrum er sjúkum
manni mikils virði.
Sigurði var vel ljóst hvert stefndi i
sjúkleika hans. og þeim dómi tók
hann með mikilli rósemi og æðruleysi
Þegar ég kom siðast i sjúkrahúsið,'
mátti hann tæpast mæla, en með að-
stoð konu sinnar gat hann gert mér
skiljanlegt, að hann bæði að heilsa
sveitinni sinni. Þótt sú kveðja hafi
fyrst og fremst verið ætluð fólkinu, var
hún einnig ætluð dýrunum, sem hann
hafði umgengizt, og landinu, sem hann
hafði tifað um óstyrkum barnsfótum,
siðar gengið um með atorku fulltiða,
starfandi manns og siðast hægum og
seinlegum skrefum hrörnandi manns.
Gil og lækir, holt og ásar — allt voru
þetta vinir og kunningjar, sem honum
þótti undur vænt um.
Sigurður á Refsstöðum var jarð-
sunginn i kirkjugarðinum i Stóra-Asi 3.
febrúar i vetur að viðstöddum fjölda
vina og kunningja.
Að lokum þakka ég Sigurði tryggð og
vináttu við fjölskyldu mina, foreldra
og systkini, og heimilið i Stóra-Asi fyrr
og siðar.
Hvil þú i friði, vinur.
Magnús Kolbeinsson.
islendingaþættir
7