Íslendingaþættir Tímans - 16.02.1978, Blaðsíða 3

menna veölánakerfis 1957, I milli-
þinganefnd um skattamál og milli-
þinganefnd um ibUöamál i kaupstöö-
um og kauptúnum. Hér er aðeins stikl-
að ástóru. Þótt Hannes væri svo viða
til kvaddur, sem framanritað bendir
til, og þó ekki fulltalið, var hann ein-
lyndur og kappgjarn. Hann sást lítt
fyrir, ef sótt skyldi rangt mál eða rétt
varið að hans dómi. Hann var flestum
ógjarnari að vægja fyrir andstæðing-
um, vigreifur fullhugi i sókn, flestum
ógjarnari að beygja sig fyrir fjöldan-
um, þegar honum sýndust rökleysur
ráða meiru i málflutningi en skyldi.
Ég þakka honum vináttuna allt frá
æsku til leiðarloka, hversu sem skiptin
annars féllu hvert sinn.
Guðmundur Jósafatsson,
fráBrandsstöðum.
Hannes Pálsson, frá Undirfelli, andað-
ist aðheimili sinu hér í Reykjavik aöfara-
nótt 15. þ.m. nær áttræður að aldri.
Með HannesiPálssyni er failinn i valinn
eftirtektarverður og stórbrotinn persónu-
leiki, sem viða kom við á langri lifsleið.
Hann lét margvísleg málefni til sín taka,
tók lengi virkan þátt í félagsmálastarfi og
stjórnmálabaráttu. Um hann stóð oft
mikiilstyr.einsogverðavill um þá, sem i
sviðsljósi standa og i fylkingarbrjósti
berjast. En ekki ætla ég að Hannesi hafi
þótt slikt neitt tiltökumál, heldur nánast
tekið það sem sjálfsagðan hlut og óhjá-
kvæmilegan í vigaferlum stjórnmálabar-
áttunnar.
Hannes Pálsson var Húnvetningur að
ætt og uppruna og starfaði i heimahéraði
sinu fram til fimmtugsaldurs. Hann fædd-
ist 18. april 1898 á Eiðsstöðum i Blöndu-
dal, Austur-Húnavatnssýslu. Foreldrar
hans voru Páll Hannesson, bóndi þar og
Guðrún Björnsdóttir kona hans. AB Hann-
esi stóðu styrkir stofnar i báðar ættir. Páll
faðir hans var sonur Hannesar Guð-
mundssonar, bónda á Guðlaugsstöðum i
Blöndudal, siðar á Eiðsstöðum, en kona
Hannesar og móðir Páls var Halldóra
Pálsdóttir i Hvassahrauni, Jónssonar.
Hannes lézt 26.3.1921, 79 ára að aldri, en
Halldóra 31.12. 1914, einnig 79 ára gömul.
Einn sona Hannesar á Guðlaugsstöðum
var hinn þjóðkunni merkismaður Guð-
mundur Hannesson, prófessor og var
hann þvi föðurbróðir Hannesar Pálsson-
ar.
Móðir Hannesar Pálssonar, Guðrún
Björnsdóttir, var dóttir Björns Eysteins-
sonar, er lengst bjó á Orrastööum i Torfa-
lækjarhreppi, og fyrri konu hans Guð-
bjargar Jónasdóttur frá Tindum i Svina-
vatnshreppi. Var hún elsta barn Björns og
dvaldi m.a. með honum á Réttarhóli á
Grimstunguheiði viö harðan og erfiðan
kost, svo sem lesa má um að nokkru i
sjálfsævisögu Björns Eysteinssonar.
Hannes Pálsson varö gágnfræðingur á
Akureyri 1915 og stundaði siðan nám viö
isiendingaþættir
Samvinnuskólann, veturinn 1918—1919.
Hann var bóndi á Undirfelli i Vatnsdal
1925—1943 og að nokkru i félagi við son
sinn til 1949, en þá brá hann búi og fluttist
til Reykjavikur og var búsettur þar upp
frá þvi.
Hannes Pálsson hóf störf hjá Búnaöar-
félagi Islands i Reykjavik 1946 og vann
þar ávallt siöan sem fulltrúi við útreikn-
inga á jarðabótum. Jafnframt var hann
lengi fulitrúi i fjármálaráðuneytinu og
starfaöi við fasteignamat rikisins. Hann
var skipaður i Lánadeild smáibúða 1953
og i' stjórn hins almenna veðlánakerfis
1955. Þegarlögin um Húsnæðismálastofn-
un rikisins voru sett 1957, var Hannes kos-
inn af Alþingi i húsnæðismálastjórn og
átti þar sæti til 1976, eða lengur en nokkur
annar til þessa. Sinnti hann þvi starfi,
sem öðrum, af mikilli samviskusemi og
varði tíl þess ærnum tima.
Hannes hafði aila ævi brennandi áhuga
á félagsmálum og þá ekki sist stjórnmál-
um. Hannheillaðistaf Jónasi Jónssyni frá
Hriflu og hugðarefnum hans meðan hann
var i Samvinnuskólanum og gerðist ein-
dreginn fylgismaður samvinnustefnunnar
og Framsóknarflokksins. Heima 1 héraði
voru þeir Jón i Stóradal og Guðmundur i
Asi helstu forgöngumenn framsóknar-
flokksins og fyrir andstæðri fylkingu fóru
Þórarinn á Hjaltabakka og siðar Jón á
Akri. Hannes hafði miklar mætur á Jóni I
Sóradal og taldi hann langfremstan sinna
flokksmanna i héraði. Þegar Framsókn-
arflokkurinn klofnaði 1933 og Bænda-
flokkurinn var stofnaður, fór Jón i Stóra-
dal fram i A-Hún., fyrir Bændaflokkinn.
er þaö ætlan min, að þá hafi Hannes átt i
nokkrustriði við sjálfansig um hvað gera
skyldi, en málalok uröu þau, að hann
fylgdi áfram sinum gamla flokki og ekki
aðeins það, heldur gerðist hann nú fram-
bjóðandi hans og merkisberi i kjördæm-
inu. Var Hannes oft siöan i kjöri i Aust-
ur-Húnavatnssýslu fyrir Framsóknar-
ftokkinn og háðu þeir Jón Pálmason
marga fræga hildi en Jóni tókst þó jafnan
aðhalda velli, unshann féllaðlokum fyrir
Birni Pálssyni á Löngumýri, bróður
Hannesar.
Heima i héraði valdist Hannes Pálsson
til margvislegra trúnaðarstarfa fyrir
sveitunga sina og sýslubúa. Hann var lika
ágætlega til þess fallinn vegna áhuga og
glöggskyggni. Hann sat i hreppsnefnd
Asahrepps i tólf ár og i sýslunefnd i sex
ár. 1 stjórn Búnaðarfélags Svinavatns-
hrepps sat hann I fjögur ár og var endur-
skoðandi Kaupfélags Húnvetninga i tutt-
ugu ár. Þá átti hann sæti i miðstjórn
Framsóknarflokksins allt frá 1934 og mun
hafa látiö þar verulega til sin taka.
Hannes var skipaöur i milliþinganefnd I
skattamálum 1947, milliþinganefnd til að
semjafrumvarpum húsaleigulög 1951 og i
milliþinganefnd til aö gera tillögur i hús-
næöismálum kaupstaða og kauptúna 1956,
þá átti hann sæti i Yfirfasteignamats-
nefnd rikisins 1938—1945 og var formaður
Landsnefndar fasteignamatsins
1955—1957. Sýna þessi trúnaöarstörf öll
hve mikils trausts og álits Hannes naut
hjá sýslungum sinum og samherjum.
Einn af mörgum kostum Hannesar
Pálssonar var hversu hreinskilinn hann
var og hreinskiptinn i öllu samstarfi. Eng
inn þurfti að vera i vafa um afstöðu hans
eða skoðun á þeim málum er voru til um-
fjöllunar. Hann var ákaflega litið hneigð-
ur fyrir að slá af skoðunum sinum til þess
að komast að málamiðlun eins og oft
verður að gera þar sem ólikar skoðanir
mætast. Hannes var að upplagi (eða lffs-
reynslu?) stefnufastur minnihlutamaður
og égheldaðhannhafi unað þvi hlutskipti
sæmilega.
Hannes skrifaöi margar blaöagreinar
um áhugamál sin og hann gaf út kver um
húsnæðismál fyrir mörgum árum er hlaut
nafnið „Gula bókin”. Olli hún miklu
fjaðrafoki og varð ærið umræðuefni I
kosningum skömmu siðar og ekki laust
við að enn sé til hennar vitnað. Þá flutti
Hannes mörg erindi i útvarp, einkum I
þættinum um daginn og veginn, og var að
jafnaði ómyrkur I máli.
Sá sem þessar linur ritar er ekki nægi-
lega kunnugur tíl þess að fjalla um bú-
skap Hannesar þá ca. tvo áratugi sem
hann bjó á Undirfelli i Vatnsdal. Vatns-
dalurinn er ein fegursta og kostarfkasta
sveit á Islandi og þar er hvert býlið öðru
myndarlegra. Vatnsdalsá liðast lygn um
dalinn, kvik af laxi og silungi og færir fbú-
um hans dr júgar tekjur. Grasgefið undir-
lenti daisins býður upp á góða kosti í rækt-
un og fóðurframleiðslu og beitilönd heið
anna eru nær óendanleg að viðáttu og
möguleikum. Hannes mun hafa búið vel á
hinu forna prestsetri, en þó ætla ég, að bú-
skapurinn hafi fremur goldið hins mikla
félagsáhuga, ferðalaga og umsvifa, sem
óhjákvæmilega fylgdu trúnaðarstörfum
húsbóndans. Er slik tviskipting kraftanna
alltaf erfiðog vandasöm og þá ekki sist aö
þvi er varðar stööu bóndans.
Hannes Pálsson var þrikvæntur. Fyrsta
kona hans var Hólmfriður Steinunn Jóns-
dóttir, frá Undirfelli, Hannessonar. Þau
giftu sig 28. júni 1924. Attu þau fimm
börn: Pál, verkfræðing i Reykjavik, Astu,
húsfreyju i Kópavogi, Jón, verkamann á
Blönduósi, Guörúnu, er dó um fermingu,
og Bjarna, bónda á Undirfelli. Þau Hann-
es og Hólmfriður skildu 1943.
önnur kona Hannesar var Katrin Dag-
mar Þorsteinsdóttir, frá Firði I Seyðis-
firði. Giftu þau sig 6. ágúst 1949. Katrin
lést 22. nóv. 1957. Þeim varð ekki barna
auðið.
Hannes kvæntist i þriðja sinn 8. nóv.
1958, Sigrúnu Huld Jónsdóttur frá Hafnar-
dal i N-ls., greindri dugnaöarkonu, sem
lifir mann sinn og reyndist honum mikil
stoð i erfiðleikum elliáranna. Eignuðust
þau einn son, Guðmund, sem orðinn er 17
ára og er við nám. Auk þess gekk Hannes
dóttur Sigrúnar i föðurstað.
Hannes Pálsson átti þvi láni að fagna að
3