Íslendingaþættir Tímans - 08.09.1978, Blaðsíða 10

Brynhildur Axf i örð
Fædd 2. febrúar 1891.
Dáin 25. mars 1978.
Þú vildir fegin fórna
þeim fátækustu mest
og verja alt hið veika
og varnarlausa best.”
SJg.M.
Hún var að sauma litla flik, er kallið
kom, kallið, sem allra biður. Brynhildur
gekk hröðum skrefum um götur Akureyr-
ar til siðasta dags, bein i baki með reisn i
svip og fasi, þvf yfir henni var mikill gerð-
ar þokki.
Brynhildur var fædd að Saurbæ i Eyja-
firði 2. febrúar 1891. Dóttir hjónanna Sig-
fúsar Einarssonar Axfjörð og Kristinar
Jakobsdóttur Björnssonar, prests i Saur-
bæ frá 1884 til 1916, af hinni kunnu Húsa-
fellsætt. Séra Jakob Björnsson var ástsæll
af söfnuðum sinum og svo mikill
hafði fallega söngrödd og mikið yndi af
söng og söng oft við störf sin og var ætiö
létt í lund og gamansöm.
Það sýnir kjark Bergþóru, að þegar
maður hennar fellur frá, lætur hún ekki
hugfallast, en heldur búskap áfram og
þannig tekst henni að halda hópnum sam-
an og ala börn sin upp, en við svipaðar
kringumstæöur gerðist mörg harmsagan,
er börnin voru tekin frá mæðrum sinum
og komið til vandalausra. Það er kunnara
en frá þurfi að segja, hve ömurlegt hlut-
skipti þeirra var, sem þurftu á fátækra-
framfærslu að halda á þeim tima — dap-
urlegur kapituli i þjóðarsögu okkar, sem
nú heyrir sögunni til.
Ég, sem þessar linur rita, kynntist
Bergþóru ekíd fyrr en þau Gunnar voru
hætt búskap og flutt úr dalnum sinum til
Hafnarfjarðar og bjuggu hjá Rögnu, dótt-
ur sinni, og fyrri manni hennar, Sigurjóni
Pálssyni, frænda minum, Fáum árum
siöar flutti ég og min fjölskylda einnig til
Hafnarfjaröar. Voru góð kynni milli
heimila okkar og ég og fjölskylda min tið-
ir gestir þar. Var auðfundið að á þessu
heimili rikti hin gamla góða gestrisni eins
og ég þekkti hana i sveitinni i æsku. Þetta
hlýja viðmót sem gesturinn mætti, hann
fann að hann var velkominn og heimilis-
fólkið naut þess aö veita gestum og ræöa
við þá.
Ég man hversu Bergþóra var ætiö hlý
við min börn, sem þá voru á barnsaldri.
Hún var ein af þeim hraustu og hjarta-
hlýju konum, sem ætið eiga nóg hjarta-
10
greiðamaður, að hann vildi öllum gott
gera. Enn þann dag i dag er gestrisni hans
og göfugmennska rómuð. Kona sér
rúm íyrir sin barnabörn og önnur börn
sem hún komst i kynni við. Haföi sjáan-
lega meiri ánægju af að leggja aura i lit-
inn lófa en að eiga hann sjálf.
Bergþóra var ein af þeirri dugmiklu
kynslóð, sem oft er kennd við aldamótin.
Hún og hennar jafnaldrar fæðast rétt eftir
hin miklu harðindi á 9. tug nitjándu aldar,
þegar hvað harðast svarf að þessari fá-
mennu þjóð. Amerikuferðirnar voru i al-
gleymingi og vonleysi rikjandi um fram-
tið þjóðarinnar.
Seigla þess fólks, sem upp komst þá,
finnst okkur nú furðuleg og vist hefur ver-
ið kjarni i þvi fólki, sem óx viö hverja
raun svo sem Bergþóra virtist hafa gert i
hógværð sinni og yfirlætisleysi.
Bergþóra hefur nú lokið langri og um
sumt erfiðri lifsgöngu. Hún mun þó hafa
verið sátt við lifið og tilveruna og litið svo
á aðerfiðleikar lifsins væru til að sigra þá
og koma heill úr hverri raun. Þetta tókst
henniá sinni löngu ævi. Stóri barnahópur-
inn hennar komst vel til manns, þótt sum-
um þeirra yrði ekki langra lifdaga auðiö.
Sliku mun hún hafa tekið með sinu með-
fædda þreki og skapstillingu. Viö, sem
trúum þvi, að ekki sé öllu lokið hérna
megin grafar teljum að fólk sem þannig
hefur lifi sinu varið, muni vel búið undir
framhaldið. 5
Með þakklæti i huga fyrir þau kynni
sem ég hafði af henni, óska ég henni góðs
á nýrri braut og votta börnum hennar
samúð mina.
OB
Jakobs var Sólveig Pálsdóttir frá Gils-
bakka i öxarfirði, annáluð hannyrðakona.
Hafa margir niðjar frú Sólveigar hæfi-
leika á þvi sviði. Þar var Brynhildur ekki
afskipt þvi allt lék i höndum hennar og af-
köstin eftir þvi.
Brynhildur ólst upp með foreldrum sin-
um og systkinum á Krónustöðum i næsta
nágrenni við afa og ömmu i Saurbæ-
Björn var næstur Brynhildi að aldri. Hann
er trésmiður, búsettur á Akureyri. Næst
er Þórveig húsfreyja i Reykjavik og siðan
Friðjón múrarameistari, látinn fyrir
nokkrum árum.
Brynhildur var félagslynd. Oft minntist
hún æskudaganna i Eyjafirði i hópi
margra frændsystkina og vina. Yfir þeim
árum var gleði er hún geymdi i þakklátum
huga og hélt tryggö viö það íólk alla tið-
Kristin og Sigfús Axfjörð flytja til
Skagafjarðar með fjöidsyldu sina árið
1913. Þar kynntist Brynhildur manni sin-
um, Snorra Jónssyni frá Heiði. Þau eign-
uðust þrjú börn. Jakob múrari, kona hans
hans var Jóhanna ólafsdóttir, bæði látin.
Sigfús Axfjörð búsettur á Akureyri,
kvæntur Guðrúnu Sigurðardóttur. Yngst
er Steinunn búsett i Reykjavik, maður
hennar er Bragi Kristjánsson forstjóri.
Eftir nokkurra ára búskap i Skagafirði,
flytja Brynhildur og Snorri til Akureyrar
og þar andaðist Snorri árið 1939. Bryn-
hildur starfaði hjá Akureyrarbæ i mörg ár
og aðstoðaði jafnframt tengdadóttur sina
meðan börnin voru litil. Marga flikina
saumaði hún á hópinn sinn og einnig á
vandalausa þvi engum gat hún neitað.
Brynhildur vann mikið fyrir bindindi og
starfaði i stúku fjölda ára. Hún var 1
Kvenfélagi Akureyrarkirkju og Kv. Hlif-
Hún átti þann félagsanda að vera ætiö
viðbúin og glöð aö geta lagt góðum málum
lið.
Brynhildur dvaldi oft i Reykjavik hjá
dóttur sinni og fjöldskyldu og öðrum vin-
um. Þeir timar vou henni miklir gleði-
gjafar, hún þurfti að fylgjast með niðjun-
um. 1 fyrra súmar fór hún i heimsókn til
elskulegs dóttursonar er var við nám i
Vinarborg. Sú ferö var Brynhildi ljós á
vegi til æviloka og ánægjulegt var að
heyra hana segja þá ferðasögu.
Langri vegferðerlokið hér iheimi. Með
þessari siðbúnu kveðju er Brynhildi þökk-
uð samfylgd, vinátta hennar var ætfð sú
sama. Megi geislar hins eilifa ljós um-
vefja hana á nýrri vegferð.
Laufey Siguröardóttir-
frá TorfufellL
Islendingaþættír