Íslendingaþættir Tímans - 03.03.1982, Blaðsíða 4

verkstjórn vinnuflokks vegaviðhalds um
utanvert Rangárþing. Það starf hafði Er-
lendur á hendi, um það bil 30 ár, en lét af
þvi eigi löngu slðar, en Geir hætti yfir-
stjórn vegamála — 1956 — Erlendur lét
sér annt um vegina, næstum eins og þeir
væru i eigu hans. Meðan fáir áttu blla,
keypti hann sjálfur bifreiðar til að aka
möl I veginn. Oft bar við, að hann vann
meira, en f járveitingar dugðu til það árið.
Fyrir það varð honum stundum erfitt að
greiða vegamönnum sinum slðustu út-
borganir. En þeir sem veginn fóru nutu
þessa.
Erlendur tók hálffertugur viö jörð og
búi á Hárlaugsstöðum, við fráfall föður
slns. Bjó þar upp frá þvi til æfiloka — 45 ár
og sumri betur. Eigi veit ég hvort búskap-
urinn var honum gróðavegur. Efast þó
um það. En liklega var hann honum gleöi-
gjafi, einkum eftir að hann hætti vega-
vinnustjórn. Framan af búskap bjó hann
við kýr og ær að fornum sið. En æði mörg
siöari búskaparárin fór mest fyrir hross-
um hans. — Atti þá stóð I margra tuga
tali. — Miklu fleira en hagar voru fyrir á
Hárlaugsstöðum.
Móðuráar hans og frændur bjuggu 130
ár samfleytt (1793-1923) i Sauðholti á
austurbakka Þjórsár. Þegar sú jörö fór I
eyöi fyrir 34 árum, keypti Erlendur það
sem hann eigi áður i henni. Hann afgirti
landiö að miklu leyti — og beitti á það
stóði sinu, öll sumur og stundum vetrar-
langt. Sjaldan eða aldrei hýsti hann stóð
sitt, fremur en aðrir nútíðar hrossakóng-
ar. Oft eiga þau gaddhross ógnar kaldar
nætur, enda þótt þau lifi þær oftast af.
Erlendur var snotur maður, hversdags-
prúður, kyrrlátur og knárri, en þorri
manna. Þrályndur og tryggur vinum sln-
um. Hann lagði aldrei ástarhug á konu
svo kunnugt væri, enda var hann aldrei
við konu kenndur. En miöaldra festi hann
fósturást á tveimur ungum telpum, sem
komu til hans með mæðrum slnum mat-
seljum I þá tlö á búi hans. Aðra ól hann
upp að mestu leyti. Þessar stúlkur arf-
leiddi han að öllum eigum slnum.
Fjölmörg slðari æfiárin bjó Erlendur
bústýrulaus. Oftast þó með öðrum manni
— og virtist una æfi sinni vel. Ég þakka
honum aö leiöarlokum langa og ljúfa góö-
vild i minn garö.
IV
Hárlaugsstaðir standa á hæðarbrún.
Hárlaugsstaöanesi hallar heiman frá
bænum niöur aö Steinslæk, móti sól og
suðri. Ég skrifaði Erlendi I hittifyrra — og
sagði, að mér sýndist nesiö ákjósanlegur
reitur fyrir framtlðar nytjaskóg. Ég
mæltist til þess, að hann gæfi Skógrækt
rikisins þessa skák, til þeirra frambúðar-
nota. Þess var varla von að hann tæki orö
mln alvarlega. Þeir eru ennþá furðu fáir,
sem sjá hver lifsnauðsyn komandi kyn-
slóöum er, að skjótt verði hafist handa um
skógrækt og af ennþá meira kappi, en tún
4
Einar
Steindórsson
Hnífsdal
Fæddur 20. ágdst 1896
Dáinn 6. febrúar 1982
Það var hringt til min til Reykjavlkur
að kvöldi 6. febrúar og mér tilkynnt lát
Einars Steindórssonar fyrrum oddvita I
Hnifsdal. Mig setti hljóðan, þvl fyrir
nokkrum dögum vorum við að sammæl-
ast um aðminnast látins sveitunga okkar,
Péturs Jónatanssonar i Engidal en minn-
ing hans birtist i Morgunblaðinu 24. janú-
ar. Var Einar þá hress og kátur eins og
hans var venja.
Einar Steindórsson var fæddur á Leiru i
Jökulfjörðum I Norður-lsaf jarðarsýslu 20.
ágúst 1896. Foreldrar hans voru Sigur-
borg Márusdóttir, ættuð Ur Hvammssveit
i Dalasýslu og Steindór Glslason ættaður
úr Nauteyrarhreppi i Norður-lsafjarðar-
sýslu samkvæmt þvi sem Einar tjáöi mér
sjálfur fyrir mörgum árum en ég er jafn-
an forvitinn um uppruna og ættir manna.
A siðast liðnu sumri dvöldum við hjónin
nokkra daga norður i Leirufirði. Benti ég
þá á fæðingarstað vinar mins, Einars
Steindórssonar og ræddum við um erfið-
leikaþeirra kynslóða sem þarna hafa bú-
ið, harðræði náttúrunnar og baráttu við
aðdrætti alla þarna á þessum staö f ná-
grenni Drangajökuis sem ris I stórfeng-
legri tign sinni fyrir botni fjarðarins.
Staddur þarna f þessum eyðifirði reikar
hugurinn til þeirra horfnu kynslóða er
þarna hafa alið aldur sinn um aldir og
barist við óbliða náttúru og hörðustu llfs-
kjör sem samtiðin getur alls ekki skilið
enda ekki von, þvi aö svo gjörólikt er það
öilu sem þekkist nú á ti'mum.
Foreldrar Einars áttu 5 börn. Elst var
Agústa sem lengst af átti heima I Hnifsdal
og dó á tfræðis aldri. Hún var röskleika-
kona er sagði mér margt úr bernsku sinni.
Gisli, sonur þeirra dó ungur. En önnur
börn þeirra voru Hjörleifur sem einnig
bjó i Hnífsdal og starfaði leng'i með okkur
Einari i hreppsnefnd Eyrarhrepps, faðir
Steindórs leikara og loks Benedikt Rósi,
skipstjóri á Fagranesinu, Djúpbátnum
sem við köllum vestra.
Vorið 1908 brugðu foreldrar Einars búi,
llklega vegna nýrra fræðslulaga og fluttu i
voru ræktuð næstliöin 50 ár. Þaö liggur
mér I augum uppi, að korn og timbur frá
útlöndum veröur illfáanlegt hér á landi,
liklega fyrir miöja næstu öld. En korn má
rækta hér I skjóli skóga.
Þótt Erlendi heitnum auðnaðist eigi, að
fara að heillaráði minu, sé ég greiöa leið
til að bæta úr þvi: Konurnar tvær, sem
hann gaf allt fé sitt — og 600 hektara af
grónu landi, hafa efni á að gefa Hárlaugs-
staöanesið frjóa undir skóg til minningar
um hann.
V
Hér sit ég gamall og gleð mig við, aö
horfa hundraö ár fram I timann — yfir
samfellda greniskóga utan frá Hárlaugs-
staðagili upp aö „Sumarliðabæ” — og
bleika akra i skákum innan um skóginn.
Fremstur er þar Erlendsskógur. Hon-
um næstur Hamraskógur, Milli Þrándar-
holts — og Hamragilja. Þá tekur viö
Þrándarholtsskógur, samvaxinn Efri-
Sumarliðabæjarskógi. Þessu likt verður
um að litast viða I Holtum eftir hundrað
ár!
Margir eigendur Efri-Hamra, eiga fall-
egan leik á borði: Að breyta snarbröttu
túni og engjum I sigrænan Ættarskóg og
akurteiga. Ég skal lofa þá lifandi og dauð-
ur ef þeir gera þaö. Og næsta öld mun
blessa alla upphafsmenn nýrra skóga.
Ritaö I október 1981
Helgi Hannesson
islendingaþættir