Sunnudagsblaðið - 03.05.1958, Blaðsíða 12

248
SUNNUDAGSBLAÐIÐ
Férfll Krústjovs - 3. grein:
Dauði Stalíns
BÓNDINN hefur á öllum tím-
um verið hinn svarti sauður í
Sovjet-Samveldinu — og hefur
fengið að kenna á því. Ekki einu
sinni Stalín komst hjá vandamál-
inu út af bændunum, og eftir
stríðið kvaddi hann til einn af
béztu trúnaðarmönnum sínum til
„endúrskipulagningar“. Maðurinn
hét Krústjov. Áætlanir hans voru
í meira lagi róttækar: Samyrkju-
búin átti að endurskipuleggja frá
grunni. í stað sveitaþorpa átti að
byggja þorgir fyrir. bændurna, og
flyttu þeir ekkj með góðu yrðu
þeir neyddir til þess. Krústjov
lýsti því í skopi hvernig flytja
ætti. bændurna og landbúnaðar-
verkamennina í dráttarvélum frá
vinnustað þeirra úti á landinu til
svefrtstaða þeirra.
Stalín iéllst á áætlunina. 7000
samyrkjubúum var slengt saman
og úr. þeirn gerð 1200, og 500
sveitaþorp' .jöfnuð við jörðu. Á
mörgum stöðum voru bændurnir
neyddir til þess aðilytja til hinna
„sósíalistisku fyrirmyndar borga“,
sem í rauninni líktust ekki svo
lítið þrælabúðum.
. í maímánuði 1952 fór Stalín
með Krústjov í kynnisför um
landbúnaðarhéruðin umhverfis
Moskvu. Og hann hlaut móttökur
eiqs og sjálfur guð væri á ferð-
inni:. Ungar telpur réttu blóm-
sturvendi að ,,Sovét-pabba“, og
fólkið stóð í þéttum hnapp með-
fram vegunum. og brosti við kúg-
ara sínum, en Stalín stökk aldrei
bros —- nema á ljósmyndum — en
hann var mjög ánægður með und-
irsáta sína.
Krústjov gætti þess að notfæra
sér sem bézt vinsældir sínar.
Þannig sá hann um að koma vini
sínum Sjukov til meiri metorða.
Eftir stríðið hafði Stalín vísað
honum til Sverdlovsk, en nú kom
hann heim og varð vara landvarn-
arráðherra. — Við þurfum á öfl-
ugum manni að halda, meðan al-
þjóðamálin eru svona viðsjál,
sagði Krústjov — og Stalín var
honum sammála, enda þótt Malen-
kov væri á öndverðum meið. Þetta
átti raunar síðar eftir að verða
örlagaríkt fyrir Malenkov: Stalín
mundi ekki lifa um aldur og ævi,
og í valdabaráttunni, sem í hönd
fór, hafði herinn úrslita þýðingu,
allt þar til Krústjov stjakaði Sju-
kov til hliðar.
En . vinsældir Krústjov hjá
Stalín áttu sér aðrar orsakir, en
framgöngu hans í landbúnaðar-
málunum. I hinu valdasjúka
hjarta einræðisherrans var að búa
um sig ný hugmynd. Á 19. flokks-
þinginu ætlaði hann að leysa upp
pólitíska ráðið — hið síðasta tákn
um samvinnuna milli fi'emstu for-
ingjana.frá tímum Lenins. Og þá
átti hugtakið bolsivik að hverfa.
Bolsivkar voru þeir kallaðir, sem
börðust gegn leifum keisara-
skipulagsins — en Stalín óskaði
ekki að annarra en hans sjálfs
væri minnst, sem leiðtoga bylt-
ingarinnar. Aðra leiðandi boisi-
vika, svo sém Sinovjev. Kamen-
jev, Bucharin, Rykov, Tomski og
mörg hundruð fíeiri, liafði hann
séð ujn að vaeru skotnir — en
orðið bolsiviki lifði ennþá, og
þetta orð var hann farinn að hata.
Krústjov, sem ekki hafði verið
orðinn neitt kunnur þegar atburð
ir byltingarinnar áttu sé stað,
valdi Stalín nú sem nánasta hjálp
armann sinn, við endurskipulagn-
ingu flokksins.
Flokksþingið var haldið í októ-
ber 1952, og var loftið þar lævi
blandið. Meðlimir æðsta ráðsins
fundu að gamli maðurinn bjó yfir
einhverjum stórtíðindum. En það
var ekki fyrr en Krústjov hafði
gert grein fyrir hinum nýju lögum
flokksins, að mönnum var það
ljóst, að allt sem eftir var af hin-
um gamla bolsivikaflokki, átti að
þurkast út.
En enginn þorði að hreyfa mót-
mælum. Mikojan, sem jafnan var
vanur að finna það á sér hvaðan
vindurinn blés, spratt upp og hélt
ræðu þar sem hann tjáði „hina
djúpu virðingu sína fyrir hinum
mikla byggingameistara sósilis-
mans“, og annar hyllti Stalín með
ljóði, sem var í stíl „Þúsund og’
einnar nætur.“
Þegar „umræðunum“ var lokið,
las Krústjov upp nöfn þeirra, sem
stungið væri upp á í hina nýju
miðstjórn. „Tillagan“ var einróma
samþykkt. Þar meö var Stalín að-
alritai’i flokksins, Malenkov fyrsti
vararitari og Krústjov annar
vararitari. Öllum skyldist að Stal-
ín hafði náð tilgangi sínum, en
væri þó enn ekki fyllilega ánægð-
ur.
UAUDI STALÍNS — FALL
BliRlA.
í nóvember 1952 mátti sjá hvei’t
stefndi. Ignatijev var útnefndur
sem yfirmaður leynilögreglunnai’,
og fólk mundi vel, að það hafðí
einmitt verið Jesjov, sem fékk
stöðuna 1936 rétt áður en hinar
miklu hreinsanir hófust. Skyidí
eitthvað vera á döfinni núna?