Vikublaðið - 25.03.1993, Blaðsíða 11

Ingibjörg
Stefánsdóttir
Á síðasta áratug hafa viðhorf til
þróunaraðstoðar breyst og æ
fleiri komist á þá skoðun að
grundvallarbreytinga sé þörf.
Það starf sem þykir hafa gefist
best er starf frjálsra félagasam-
taka bæði í landi gefanda og
þiggjanda. Slík samtök hafa
þann kost að vera skipuð hug-
sjónafólki og eru ekki of tengd
valdastofnunum í þjóðfélaginu.
Þeim tekst því oft að ná til
afskiptari hópa þjóðfélagsins og
vinna þannig meira gagn. Með
samvinnu við frjáls félagasamtök
í þróunarlöndunum er leitað eft-
ir hugmyndum fólksins sjálfs um
hvers konar aðstoð geti komið
því að mestu haldi. Eitt slíkra
félaga er Oxfam - Oxford
Famine Relief. Það hefur m.a.
stutt verkefrii í Bangladesh sem
sérstaklega er beint til kvenna.
Oxfam er ekki eitt um að beina
aðstoð sinni sérstaklega til
kvenna. Frá 1987 hefur þróunar-
aðstoð Hollendinga haft að
markmiði að bæta kjör kvenna í
þróunarlöndunum. Eina stofn-
un SÞ sem hefur að markmiði að
vinna að betri hag kvenna í 3.
heiminum er UNIFEM. Þessi
skammstöfun stendur fyrir
United Nations Development
Fund for Women eða Þróunar-
sjóður Sameinuðu þjóðanna til
styrktar konum.
Misbýður hvorki
menningu né umhverfi
Allsherjarþing Sameinuðu þjóð-
anna stofhaði árið 1976, eða í
upphafi kvennaáratugar, sjóð
sem nefndur var Voluntary
Fund for the United Nations
Decade for Women, eða Sam-
skotasjóður Sameinuðu þjóð-
anna vegna kvennaáratugarins. I
lok áratugarins, 1985, fékk sjóð-
urinn það nafn sem hann hefur
nú, UNIFEM, og enn eru helstu
tekjulindirnar frjáls framlög að-
ildarríkja SÞ sem að sjálfsögðu
geta reynst ótrygg. UNIFEM
fær einnig framlög frá ýmsum
ffjálsum félagasamtökum og ein-
staklingum. Að sögn Sigríðar
Lillýjar Baldursdóttur, formanns
UNIFEM á íslandi, er Helvi
Sipila, fýrrum aðstoðarfram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóð-
anna, Ijósmóðir sjóðsins en sjálf
segir Helvi sjóðinn vera afkvæmi
kvennaáratugarins enda hafi
hugmyndin að honum fæðst á
kvennaráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna í Mexíkóborg árið
1975. Sjóðurinn veitir konum
um allan heim aðgang að lánum,
UNIFEM:
Hjálpar konum að
hjálpa sér sjálfum
Ymis rök hafa verið færð fyrir því að beina þróunaraðstoð sérstaklega
til kvenna. Líklega er áhrifaríkast að benda á hve litlu hin hefð-
bundna þróunaraðstoð, sem miðast hefur við þarfir karla, hefur
fengið áorkað. Önnur veigamikil rök eru þau að konur eru helstu
matvælaframleiðendur þriðja heimsins. Því liggur í hlutarins eðli að
til þess að leysa fæðuöflunarvandann er nærtækast að beina aðstoðinni til þeirra.
Einnig má benda á að konur eru miklu tengdari börnunum en karlarnir. Ef móð-
irin hefur það gott, þá hafa börnin það líka gott, sérstaklega stúlkurnar. í þriðja
heiminum viðgengst hræðilegt misrétti gagnvart konum, sem bitnar ekki síst á
stúlkubörnum. Þessu verður að breyta og þarna getur þróunaraðstoð, sem bein-
ist sérstaklega að konum, komið að notum.
þjálfun og tækni við hæfi. UNI-
FEM hefur tileinkað sér vinnu-
brögð frjálsra félagasamtaka að
því leyti að hann vinnur náið
með skjólstæðingum sínum, skil-
greinir verkefnin út frá aðstæð-
um á hverjum stað og gætir þess
að misbjóða ekki menningu og
umhverfi.
Mikiðfyrir lítið
Ef litið er til þess hve lítið fé
UNIFEM hefur til umráða þá er
ótrúlegt hve miklu sjóðurinn
hefur komið til leiðar. Verkefni
UNIFEM eru sjaldnast stór í
sniðum og litlum fjármunum
varið í hvert þeirra. Þau hafa þó
oft breytt ótrúlega miklu. Sjón-
um hefur gjarnan verið beint að
þeini ótölulega fjölda kvenna í 3.
heiminum sem stunda einhvers-
konar smáatvinnurekstur. Aðal-
áherslan er lögð á að hjálpa kon-
unum til þess að hjálpa sér sjálf-
ar. Oft þarf að breyta verkefn-
um eftir því sem þarfir kvenn-
anna koma betur í ljós. Til þess
að kennsia í íyrirtækjarekstri og
bókltaldi komi að gagni þurfa
konurnar að kunna að lesa og
reikna. Ef konurnar eru ofhlaðn-
ar vinnu, þá geta þær ekki stund-
að námskeið eða byrjað nýjan at-
vinnurekstur. Því er grundvallar-
atriði að hjálpa þeim að stytta
þann tíma sem fer í að sinna
brýnustu þörfum fjöskyldunnar.
I því skyni hefur verið unnið að
útbreiðslu tækni sem hæfir á
hverjum stað. Sjóðurinn hefur
unnið í samvinnu við UNDP,
þ.e. Þróunarverkefni Sameinuðu
þjóðanna, að verkefnum sem
stuðla bæði að betra lífi fyrir
konur og þar með fjölskyldur
þeirra og taka sérstakt tillit til
umhverfisvemdarsjónarmiða.
Einfóld tcekni
- mikill árangur
Árið 1986 hófst í Mexíkó verk-
efni þar sem konur voru þjálfað-
ar í að framleiða, nota og halda
við vamsdælum. Þannig fékkst
betri nýting vatns á svæðinu.
Einnig var þeim kennd einföld
tækni við að taka maís af stöngl-
um og rnylja hann. Sú tækni, á-
samt notkun vamsdælanna, spar-
aði þeim rnargra klukkusmnda
vinnu á dag. Með aðstoð lána
frá UNIFEM komu þær á fót
arðbæram atvinnuvegum, s.s.
rækmn sykurreyrs og frain-
leiðslu vamsdæla. Verkefnið í
heild kostaði u.þ.b. 17,5 milljón-
ir íslenskra króna, en hefur kom-
ið fjölmörgum konum og þar
með samfélaginu í heild til góða.
I Thailandi fengu konur orku-
sparandi ofna og þannig dró úr
vinnu við að sækja eldivið. Um leið
björguðust mörg trén í regnskóg-
um landsins. Vinnuspamaðurinn
gerði konunum kleift að hefja bý-
flugnarækt og húsgagnagerð sér og
sínum til ffamferslu.
Undirbúningur korns til
neyslu gemr tekið konur allt að
sjö klukkusmndum á dag. Þar af
tekur fjórar klukkustundir bara
að rnala það. I Gambíu styTkti
UNIFEM, ásamt ríkisstjóm Ital-
íu, kvennahópa í 15 þorpum til
þess að koma sér upp dísilknún-
um myllum sem möluðu kornið
á aðeins fimm mínúmm. Kon-
urnar segja mylluna vera það
besta sem þeim hefur hlomast
og geta þær nú notað tímann
sem sparast til að rækta meira af
matvælum. Ein feennanna segist
nota tímann sem sparast til að
reyta meiri arfa og rækta meiri
mat.
UNIFEM á íslandi
Fyrsm árin eftir stofnun sjóðsins
árið 1976 var hann styrkmr af ís-
lenska ríkintr. Sá styrkur féll nið-
ur þegar sjóðurinn fékk nafnið
UNIFEM árið 1985. Það var
ekki fyrr en 18. desember 1989
að íslenskt aðildarfélag að UNI-
FEM var stofnað. Það gerðist á
tíu ára afrnæli samþykktar Sam-
einuðu þjóðanna um afnám mis-
réttis gegn konuni. Helstu verk-
efni sjóðsins til þessa hafa verið
fjáraflanir og kynningarstarfsemi.
I maí fer formlega af stað verk-
efni UNIFEM á íslandi meðal
akuryrkjukvenna í Perú og í
Ekvador. Undirbúningi að þessu
verkefni er nú lokið, en hann
fólst í stofnun 50 kvennahópa í
fimm Andes-löndum. Þessir
hópar vora heimsóttir og komið
var á tengslum milli þeirra. Umi-
ið var að bættri sjálfsvitund
kvennanna og þær fengu fræðslu^
um allt frá sáningu til markaðs-
setningar. Eftir að þessurn und-
irbúningi var lokið vora tveir
hópar valdir úr. Þeir rnunu fá
beina tæknilega og fjárhagslega
aðstoð. Hinir hóparnir munu
njóta góðs af starfinu á óbeinan^
hátt í gegnum tengsl sín við
þessa tvo hópa og fréttabréf sem
gefið verður út um þetta starf.
Sharon Copeling-Alakija, sem
verið hefur framkvæmdastjóri
UNIFEM frá 1989, kom nýlega
hingað til lands. Vonandi verð-
ur heimsókn hennar til að aukam
áhuga Islendinga á þróunarmál-
efnum og að skammarlega lágt
framlag okkar verði hækkað.
Góður árangur af verkefnum
UNIFEM á Islandi ætti einnig
að efla þennan áhuga. Nú era
félagar sjóðsins hér á landi 150^’
og er þar ýmist um að ræða ein-
staklinga eða félagasamtök.
Nýlega hélt Jón Ormur Hall-
dórsson erindi hjá UNIFEM á
Islandi, en hann hefur látið
þróunaraðstoð mjög til sín taka.
Þar hvatti hann stjórnvöld til að
veita öllum þeim fjármunum
sem íslenska ríkið ver nú til
Þróunarsamvinnustofnunar ís-*"
lands í það að styrkja frjáls
félagasamtök á borð við
UNIFEM
Eftirfarandi útboð eru til afhendingar ú skrifstofu vorri, Borgartúni 7,
Reykjavík.
1. Röntgenfilmur. Opnun 26. mars 1993 kl. 11:00
2. Rannsóknorstofnun landbúnaðarins, útveggjaklæðning ofl.
Útboðsgögn eru seld ú kr. 12.450,- m/vsk.
11\1 l\lKAUPASTOFl\IUN RIKISINS
SAMTÖK HERSTOÐVAANDSTÆÐINGA AUGLÝSA:
30. mars dagskrá
í Risinu, Hverfisgötu 5, þriðjudaginn 30. mars kl. 20:30
Ávarp formanns: SigþrúSar Gunnarsdóttur • Upprifjun á atburðum 30. mars 1949: ViSar Eggertsson og Olga GuSrún
Árnadóttir • Söngur: Steinunn Olína Þorsteinsdóttir • Ávarp: Siguröur A. Magnússon • Upplestur: Linda Vilhjálmsdóttir •
Tónlist: Synir Raspútíns • Leynileikhúsið • Tónlist: Reynir Jónasson
Mætum öll!