Frjáls þjóð - 12.05.1956, Blaðsíða 4

4
FRJÁLS ÞJÓÐ
Laugardaginn 12. maí 1056
FRJÁLS ÞJÖÐ
Útgefandi: f»jóðvarnarflokkur íslands.
Ritstjóri: Jón Helgason, sími 6169.
Framkvœmdarstjóri: Sigurjón Þorbergsson, sími 6765.
Afgreiðsla: Lækjargötu 8, Rvík. Sími 8-29-85. — Pósthólf 561.
Áskriftargjald kr. 6,00 á mánuði. — Verð í lausasölu kr. 2,00.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Þurrafúinn í íhaldinu

tfr víöri veröld.
Filippseyingar una ekki lengur hersetu
Filipþseyjum eiga sér nú stað mikil umbrot. Eyjarnar fengu
að nafninu til stjálfstæði 4. júlí 1946, en Bandaríkjamenn hafa
þar fjórtán setuliðsstöðvar, bæði flugstöðvar og flotastöðvar, og
ríkisstjórnin er í meira lagi höll undir hið erlemda hervald, sem
fært hefur sig mjög upp á skaftið í skjóli henmar og gert sig ærið
heimakomið. En fólkið er orðið þreytt á undirlægjuhætti stjórn-
ar sinnar og yfirgangi hernámsliðsins. Það hefur lengi soðið und-
ir niðri, en nú er ólgan komin upp á yfirborðið. — Hér má bætá
því við, að svipuð er afstaða Ceylonsbúa til ensku herstöðvanna.
Setuliðið verður að fara. I Singapore má vænía svipaðrar afstöðu
mjög bráðlega.
Foringjar Sjálfstæðisflokks-
ins sáu, sem kunnugt er, enga
ástæðu til þess, að landsfundur
þeirra á dögunum gerði neina
samþykkt um það, hvernig
flokkurinn hyggst bregðast við
efnahagsvandræðum þeim, sem
nú ógna þjóðinni mest eftir
hina löngu samstjórn Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknar. —
Það eitt hafði landsfundurinn
til þeirra mála að leggja, að
auknar skyldu niðurgreiðslur
úr ríkissjóði um eitthvað þrjá-
tíu milljónir og almenningi
með því bættar margfalt meiri
álögur, er bætt var ofan á ann-
að á þinginu í ferbúarbyrjun í
vetur, svo að atvinnuvegunum
yrði fleytt um stundarsakir.
Sjálfstæðisflokkurinn hafði
ckkert annað fram að færa
— alls enga vísbendingu um
j það, hvernig hann hyggst
bregðast við, er sjávarútveg-
urinn stöðvast að nýju,
eins og fyrirsjáanlegt er, að
hann gefir, ef fylgja á gömlu
stjórnarstefnunni enn, 'þótt
ekki væri nema um örstutt
skcið.
Maður hélt, að þessum mál-
úrri kýnnu að verða gerð betri
skil í samþykktum flokksins
um sjávarútvegsmál, því að
næsta ótrúlegt þótti, að stæi’sti
flokkur landsins hefði með öllu
lokað augunum fyrir mesta
vandanum, sem að steðjar.
En það bar ekki á öðru. —
Sjálfstæðisflokkurinn lætur
sig hafa það að ganga til
kosninga án þess að hafa á
j takteinum neinar ábending-
j ar um bað, livernig hann
j ætlar að fleyta aðalútflutn-
j ingsframleiðslu landsmanna.
í samþykktinni um sjávar-
útvegsmál var því allmjög
hrósað, hve vel hefðu gefizt
ráðstafanir Sjálfstæðisflokksins
á því sviði „undanfarinn ára-
tug“, ekki vantaði það, og stað-
'hæft var, að þær „hafi haft
mikla þýðingu fýrir uppbygg-
ingu sjávarútvegsins.“ Hins
var ekki getið, hvaða hlut
Sjálfstæðisflokkurinn hefur átt
að því, að hann er stöðugt rek-
jnn með sívaxandi tapi. Síðan
pamþykkti landsfundurinn til-
lögur um björgunarmál, vöru-
vöndun, lendingarbætur, þurra-
fúa, háhyrninga og fleira —
allt mál, sem nytsamt var að
| fjalla um. En bað var bara
| farið á svig við aðalvand-
ann — hversu gera skuli út-
j gerðina færa um að bera sig
án þess að auka sífellt ríkis-
j styrki til rekstrarins með
hverju misseri. Og það er
I óneitanlega nokkur agnúi.
★ •
: Nú er bezt jað víkja um stund
frá landsfundi Sjálfstæðis-
flokksins, sem engar tillögur
hafði fram að færa um viðreisn
útvegsins. Nýlega hafa verið
iialdnir í.Reykjavík fundir út-
gerðarmanna og fiskframleið-
enda. Og þar kvað við þann
tón, að eitthvað virðist bresta
á um „uppbyggingu sjávarút-
vegsins“, þrátt fyrir hina á-
gætu og vegsörpuðu „forystu
Sjálfstæðisflokksins.“
Framkvæmdarstjóri Lands-
sambands íslenzkra útvegs-
manna lýsti nefnilega yfir
því í ræðu, að þrátt fyrir allar
nýju álögurnar í vetur, væri
aðeins grundvöllur fyrir
rekstur bátaflotans um há-
vertíðina, um fimm mánuði
af árinu, og engar ráðstaf-
anir hefðu verið gerðar til
þess, að vorsíldveiði gæti
hafizt, enda þótt vitað sé,
að næg síld sé gengin. HANN
BOÐAÐI MEÐ ÖÐRUM
ORÐUM STÖÐVUN BÁTA-
FLOTANS NÚ ÞEGAR. —
Þar að auki var beðið um
fimmtíu milljónir króna í,
reiðufé til bess að gera upp
við vertíðarfólkið.
Sumir þeirra manna, sem
þessa fundi útvegsmanna sátu,
voru einnig á landsfundi Sjálf-
stæðisflokksins örfáum vikum
áður. En þar virðast þeir ekki
hafa hirt um að reifa svona
mál. Þeir gerðu þar samþykktir
um þurrafúa og háhyrning,
vissulega veruleg vandamál,
en í Ijós kom sá þurra-
fúi í Sjálfstæðisflokknum
sjálfum, að • við hinum
stærstu og alvarlegustu
vandamálum mátti ekki
hreyfa né flokkurinn hafa
í þeim neina yfirlýsta stefnu.
Háhyrningar íhaldsins þorðu
ekki að orða það, hvernig í
rauninni er komið undir
stjórn þeirra.
Nú er spurningin: Ætl-
ar strandkapteinninn Ólafur
Thors að gefast upp, láta leggja
flotanum, lofa þjóðarskútunni
að brotna í spón í brimgarðin-
um? Eða býr hann yfir ein-
hverjum snillibrögðum, sem
hann vill ekki nefna fyrir
kosningar, en ætlar að beita
eftir þær, ef hann heýdur stóln-
um sínum í stjórnarráðinu?
-----♦-------
Mei- og affor nei
Aumingja Þjóðviljinn lætuf
eins og það gegni einhverri
furðu, að Þjóðvarnarflökkurinn
skyldi ekki ganga í kösninga-
bandalag við menn hans í vor.
Það sýnir, ásamt mörgu öðru,
hve minni Þjóðviljaritstjóranna
er valt.
Þjóðvarnarflokkurinn fékk
sams konar tilboð úr þeirri
átt fyrir kosningarnar 1953.
Þá stóð honum einnig til
boða samfylking við Sósíal-
istaflokkinn, en henni var
hafnað með öllum atkvæð-
um þeirra manna, er þá áttu
sæti í stjórn og flokksráði
Þjóðvarnarflokksins. Það var
Filippseyjar eru, sem kunnugt
er, liluti eyjaklasa þess, sem ligg-
ur suður af Kína allt að strönd-
um Ástralíu. í hánorður er For-
mósa, en í suðri hið óravíðlenda
eyjaríki Indónesa. Að flatarmáli
eru Filippseyjar þrefalt stærri
en ísland, alls sjö þúsund eyjar,
en íbúarnir eru yfir tuttugu millj-
ónir. Yfirgnæfandi meirihluti er
Malajafólk, en ofurlítið er þar
líka af Kínverjum. Fjórir af
hverjum fimm landsmönnum eru
rómversk-kaþólskir, en tiundi
hlutinn játast sjálfstæðri, fil-
ippskri kirkju. Auk þess er þar
allriiargt Múhameðstrúarmanna
og nokkuð af Búddhatrúarmönn-
um. Rösklega helmingur lands-
manna er læs og skrifandi, þorri
fólks talar M-alajatungu, sem nú
er orðið rikismálið, nálægt fimmti
hluti ensku og nokkur hluti
spænsku.
Kúgunarsaga Filippseyinga.
(Jpánverjar tóku að brjóta eyj-
arnar undir sig fyrir fjögur
hundruð árum, en ekki höfðu
þeir að fullu hnekkt landsmönn-
um fyrr en á miðri nítjándu öld.
Síðan var kyrrt að k-alla um stutt
skeið. 1896 liófst uppreisn mikil
gegn Spánverjum, er að vísu var
bæld niður, en gaus þó upp hvað
eftir annað. Bandaríkjamenn
skárust-í leikinn, foringjar Fil-
ippseyinga lýstu land sitt sjálf-
stætt, en Bandaríkjamerin gleyptu
bitann, fengu afsal sér til handa
frá Spánverjum og beittu síðan
her sínum gegn Filippseyingum
sjálfum. ,
1916 náðu Filippseyingar þó of-
urlitlum réttindum sér til handa,
og árið 1934 var heim-astjórnin
aukin, jafnframt því sem Banda-
ríkjainenn lofuðu þeim frelsi og
sjálfstæði að tiu árum liðnum.
Því var þó siðar skatið á frest um
sex ára skeið. En áður en sá tími
rann upp, hernámu Japanir eyj-
arnar og komu á fót leppstjórn
sinni. Þá lofaði Roosevelt, að eyj-
arnar skyldu fyrr fá sjálfstæði en
ráðið hafði verið, og það loforð
var efnt 1946, eins og áður segir,
að nafninu til.
Bandaríkjamenn
drottnuðu áfram.
gér fyígdi sem sé böggull
* skammrifi. Bandarikjamenn
héldu mörgum herstöðvum á eyj-
sama afstaðan og miðstjórn-
in hafði til samfylkingar-
boðsins í vetur.
Þjóðviljinn var þá eins og nú
bæði hneykslaður og móðgað-
ur og jós óspart svívirðingup-
um og róginum yfir þjóðvarn-
armenn. En það stoðaði ekki þá
fremur en nú. Það raskaði ekki
ró neins manns nema kommun-
ista sjálfra. Þeir gerðu þá í
flaustri „kosningabandalag“
sitt við Gunnar M. Magnúss. Nú
er honum vísað í yztu myrkur,
gersamlega að óverðugu. Einn
kemur, þá annar fer.
unum og beittu þar óspart áhrif-
um sínum. Hver forsetinn af öðr-
um var kosinn að þeirra ósk og
vilja, náið samstarf hefur verið
haft við Sjang Kæ-sék á Formósu
og bandaríska herstjórnin yfir-
leitt ráðið lögun\ og lofum. —
Uppreisn, sem gerð var 1950, var
fljótlega barin niður.
Síðastur var þar kosinn for-
seti Magsaysay, sem mjög hefur
látið að vilja Bandaríkjamanna
-að dæmi forvera sinna. Nú er svo
komið, að óánægjan með herset-
una og ágang setuliðsins er orðin
mjög mögnuð, jafnt innan allra
stjórnmálaflokka þar. Ekki má á
milli sjá, Iivort meira ber þar á
mönnum úr þjóðernissinnaflokki
forsetans eða úr hinum svokall-
aða frjálslynda flokki, sem er
langstærsti stjórnarandstöðu-
flokkurinn.
Það þykir tím-anna tákn, að
borgarstjórinn í Manila, millj-
ónaborg og fornum höfuðstað
eyjanna, kallaði nýlega barid-a-
riska setuliðið liernámslið, er
sæti í fjórtán stöðum i landinu, og
forseti fulltrúadeildar þjóðþings-
ins komst svo að orði i ávarpi
til stúdenta, að land þeirra væri
„undir hæli nýrrar kúgunar“.
Þingmenn úr báðum flokkum
hafa flutt á þingi tillögu um
áskorun á forsetann um að
krefjast endurskoðunar her-
stöðvasamningsins.
Við suðumark.
Ctjórnin í Washington liuggar
sig enn við það, að stjórnmála-
menn á Filippseyjum eru stórorð-
ir, er þeir lasta það, er þeim gezt
ekki að. Bandaríkjamenn sjá að
dýrt spaug, vegna viðliorfs ann-
arra Asíuþjóða, að sitja um kyrrt,
ef hrottfarar þeirra yj’ði formlega
krafizt. En þeir halda enn í þá
von, -að þeir geti vafið Filipps-
eyingum um fingur sér og haldið
við hylli stjórnmálaforingjanna.
Hér leggst þó margt gegn
Bandaríkjamönnum og hersetu
þeirra. Filippseyingar bera í
brjósti frelsisþrá eins og aðrar
þjóðir. Þir vit-a af aldagamalli
reynslu, að þeim stendur lítil
gæfa af erlendri herstjórn. Um
alla Asíu blása nú heitir vindar
vaknandi þjóðerniskenndar, og
þeim Asíuþjóðum liefur bezt farn
azt, er náð bafa hlutleysisstöðu í
deiluin stórveldanna.
Loks hafa Bandaríkjamenn ekki
talið sér vandgert við Filippsey-
inga. Þeir hafa vafalaust álitið
yfirráð sín þar svo sterk, að þess
þyrfti ekki með. Þeir hafa komið
þar fram sem ódulbúin herra-
þjóð. Þeir hafa meira skorið við
neglur sér lán til Filippseyinga
en annarra Asíuþjóða,þar sem að-
stað-a þeirra er veikari. Þeir liafa
krafizt eignarréttar á landi því,
þar sem herstöðvar þeirra eru,
Þeir liafa útnefnt borgarstjóra í
bæjum Filippseyinga við lier-
stöðvarnar, og þeir hafa lagt á
skatta sér til handa. Hópur fil-
ippskra námamanna var í marz-
mánuði liandtekinn af Banda-
rikjamönnum við vinnu í mang-
annámu á flugvallarsvæði á miðri
Luzoneyju. Fimmtán þúsund
Filippseyingar, sem vinna lijá
Bandaríkjaher á Gúam, fá ekki
kaup, er nái lágmarkslaunum
bandarískra verkamanna.
Loks hefur það vakið reiði
kaupsýslumanna, að Filippsey-
ingum eru meinuð eðlileg og arð-
vænleg viðskipti við grannþjóð
sína, Kínverja, og eigendur syk-
urekra og verksmiðja kunna
lítt að meta það, að bandariskur
þingmaður hefur lagt til i Wash-
ington, að reistar verði rammar
skorður við innflutningi sykurs
frá Filippseyjum í hefndarskyni
fyrir það, að þing Filippseyinga
hefur þrengt lieimildir til inn-
flutnings á bandarísku tóbaki.
visu fram á, að þeim yrði það of
10 bækur ffyrir 130 kr.
Ber er hver að baki, sögur. Helþytur, skáldsaga, Fast '
þeir sóttu sjóinn, skáldsaga. Kona manns, skáldsaga. -
Á skákborði örlaganna, skáldsaga. Mærin frá Orleans, ævi- “
saga frægustu frelsishetju Frakka. Strandamanna saga
Gísla Konráðssonar. Suðrænar syndir, -sögur Dóttir jarðar, ;
skáldsaga eftir Cronin. Þjóðlífsmyndir, endurminningar o. fl. ;;
Framantaldar bækur eru samtals hátt í 3000 bls. Sam- ;;
anlagt útsöluverð þeirra var upphaflega kr. 303,00, en nú ;;
eru þær seldar fyrir aðeins kr. 130.00 allar saman. — ;;
Átta þessara bóka er hægt að fá ib. gegn 10 kr. auka-
greiðslu fyrir hverja bók.
PÖNTUNARSEÐILL:
Gerjð svo vel og sendið mér gegn póstkröfu 10 bækur .!
fyrir kr. 130,00 ib./ób., samkvæmt auglýsingu í Frjálsri ..
þjóð. !
(Nafn) ............................................ |
(Heimili) ......................................... "
Útfyllið pöntunarseðilinn og sendið hann í bréfi. Skrifið
greinilega. — Sendingarkostnað greiðir viðtakandi.
Bókainarkaðurinn
Pósthólf 561. — Reykjavík.