Frjáls þjóð - 27.07.1963, Blaðsíða 1

Vett þá englnn,
að eyjan hvita
á sér enn vor,
ef fólkið þorir
guSi aS treysta,
hlekld hrista,
hlýða réttu,
góðs að biða?
Séð heini að Skállioltsstað á vígsludegi dómkirkjunnar.
Maðkar í mysunni í Ytri-Njarðvík
Fyrir skömmu var frá því greint um fyrirhugaðar framkvæmd-
ir við Landshöfnina í Ytri-Njarðvík, að borizt hefðu tilboð um
mannvirkjagerð þar, og vakti hinn gífurlegi verðmunur tilboðanna
furðu manna. Tilboð bárust aðeins frá tveimur aðilum: Efrafalli,
sameignarfélagi Almenna byggingarfélagsins og danskra aðila,
og Verklegum framkvæmdum, sem eru í slagtogi við þýzka um
þetta verk.
Yfir 40 millj. króna
munur á tilboðum.
Vita- og hafnarmálastjórnin
leitaði á sínum tima tilboða í
lengingu hafnargarðanna þar
syðra. Gert var ráð fyrir, að
una
Ríkisstjórnin útvegar fyrirtæki örfárra auðmanna tíu milljóna kr.
lán en neitar SÍS um lántökuheimild
Frjáls þjóð getur nú upplýst, að ríkisstjórnin hefur veitt einka-
fyrirtæki tíu milljón króna lán af erlendu lánsfé á sama tíma og
hún ncitar fyrirtækjum samvinnuhreyfingarinnar um heimild til
að taka 20 milljón króna lán erlendis með mjög hagstaéðum
kjörum.
Fyrirtæki það, sem hér um
ræðir er nýstofnað hlutafélag
örfárra manna og eru auðkýf-
ingarnir Sveinn Valfells og Völ-
undarbræður aðaleigendur þess.
Hefur fyrirtæki þetta þegar haf
ið miklar byggingarframkvæmd-
ir hér í bæjarlandinu. Lán það,
sem ríkisstjórnin hefur veitt
því, að upphæð 10 milljónir
króna er af brezka láninu, sem
ríkisstjórnin tók á síðasta vetri
og neitaði Alþingi um rétt til að
úthluta eins og venja hefur ver-
ið um slík Ián.
Aðeins einkafram- '
takið stutt
Engum blandast hugur um,
að fyrirtæki það, sem einhverjir
mestu auðkýfingar landsins,
þeir bræður í Völundi h.f. og
Sveinn Valfells hafa stofnað hef
ur það að höfuð markmiði að
auka sem mest einkagróða og
einkaauðmagn stofnendanna.
f>a göfugu hugsjón styður nú-
verandi ríkisstjórn með 10
milljón króna láni, sem fengið
er erlendis.
Þessu blaði er ókunnugt með
öllu, ef það hefur einhvern tíma
hent hérlendis, að einkaframtak
ið beitti sér fyrir lausn þjóð-
félagslegra vandamála, þar sem
gróðasjónarmið kæmu hvergi
nærri. Einmitt í því er fólginn I
sjálfur eðlismunur einkarekstr-
ar og samvinnurekstrar, að
samvinnufyrirtæki fólksins
sjálfs taka oft á tíðum að sér
lausn þjóðfélagslegra vandamála
án tillits til gróðamöguleika fyr
irtækjanna sjálfra, en einka-
reksturinn ekki.
Kosti samvinnufvrir-
tækja þröngvað
Það hefur þá einnig verið eitt
af höfuðeinkennum „viðreisnar-
innar“, að á sama tíma pg rót-
tækar aðgerðir hafa verið gerðar
á kostnað almennings til að
stúðla að velgengni og gróða
Framh. á 6. síðu.
Blaðamanna-
verkfall?
Staðið hefur í þófi að und-
anförnu milli Blaðamannafélags
íslands og eigenda dagblað-
anna um launakjör blaðamanna.
Þegar Frjáls þjóð fór í press-
una, voru helzt taldar horfur á,
að verkfall hæfist um mánaða-
mótin. Við óskum blaðamönn-
um sigurs í slagnum.
annar garðurinn yrði lengdur
um 120 m en hinn um 210 m.
Fyrrnefndi aðilinn bauð 38 til
40 millj. króna í mismunandi
gerðir mannvirkja, en hinn síð
arnefndi 80 til 88 milljónir kr.
Tekið var fram í tilkynningu
um jietta mál, að ýmsir sérskil-
málar væru teknir fram í báð-
um tilboðum, þannig, að til-
boðsupphæðir væru ekki fylli-
lega sambærilegar. Þess var enn
fremur getið, að áætlun vita-
málastjórnar um verkefni þetta,
sem hefði verið gerð á sl. vetri,
hljóðaði upp á 35 til 40 millj.
kr. miðað við hinar ýmsu gerðir
mannvirkja.
Öll kurl koma ekki
til grafar.
Af þessu má sjá, að öll kurl
eru ekki komin til grafar. Verð-
ur að gera þá kröfu til þeirra
aðila, sem í ‘hlut eiga, að þeir
gefi fullnægjandi skýringar á þvf
undarlega fyrirbæri, sem hér er
á ferðinni. Hvernig stendur t. d.
á því, að verk, sem opinber aðili
áætlar að kosti 35 til 40 millj.
kr., getur kostað samkvæmt til-
boði sérfróðra og ábyrgra aðila,
um 80 milljónir króna? Og
hvernig var með lægra tilboðið,
náði það ekki til þess, sem gert
Framh. á 6. siðu.
Hver ber ábyrgðina?
Sá mun vandfundinn, sem
vildi vera i sporum þess starfs-
manns ÍSAGA H.F ., sem var
svo ólánssamur að vera ein-
samall á vakt í gasstöðinni, þeg-
ar eldsvoðinn mikli varð þar á
dögunum. Blöðin hafa sagt okk
ur frá því, hvernig heitur lykill
í höndum þess, sem handla þarf
hraðar en hugur manns, getur
valdið milljónatjóni. Þannig get
ur örlítið misstig, sem flesta
gæti hent, valdið ómetan-
legu tjóni. Má þó vissulega telja
það mikið lán, að ekki fór enn
verr.
Óneitanlega eru ýmsar spurn
ingar áleitnar, þegar um þessi
mál er hugsað:
Hvernig er fræðslu starfs-
manna ÍSAGA háttað? Hefur
þeim verið gert nægilega Ijóst,
að járn þarf ekki að vera rauð-
glóandi til þess að kveikja í gasi,
ef gasstraumurinn er nógu hæg-
ur?
Er eftirlit með gas- og súrkút
Framh. á 6. síðu.
Morgunblaðið og þjóðerni dauðans
Leiðari Morgunblaðsins
spyr með rosta síðastliðinn
miðvikudag: Hverjir mundu
varpa á Island þeim sprengj
um, sem „kommúnistar“ eru
sífellt að hóta þjóðinni?
Væru það Bandaríkjamenn
eða Rússar, ha?
Eg er einn þeirra manna,
sem í þessu tilfelli er komm-
únisti og það er ekki nema
sjálfsagt ég svari spurning-
unni að mínu leyti — ennþá>
einu sinni. Svarið er á þessa
léið:
Hér á landi eru bandarísk-
ar herstöðvar, sem Atlants-
hafsbandalagið. hefur komið
upp með atfylgi Morgun-
blaðsins. í atómstríði vrði
gerð sovézk árás á þessar her
stöðvar, á sama hátt og
Bandaríkjamenn mundu gera
árás á Prag eða Búkarest og
nálægar herstöðvar. Mikil-
vægar herstöðvar slyppu ekki
við árás í atómstríði; Sovét-
menn mundu leitast við að
eyða herstöðvum á yfirráða-
svæði andstæðingsins, og
Bandaríkjamenn gerðu ná-
kvæmlega slíkt hið sama. Það
getur aðeins eitt ráð til að
afstýra árás á land: að þar
sé ekki her eða vopnabúnað-
ur á vegum stríðsaðila. Hinu
geta fábjánar einir búizt við:
að vopnað land í bandalagi
við styrjaldaraðila komist hjá
hernaðaraðgerðum andstæð-
ingsins. Morgunblaðið skal
bera ábyrgð á gerðum sínum.
Það er gott dæmi um sið-
ferðisstig blaðsins, að það
skuli aldrei spyrja.. hvernig
friður verði tryggður. Það
hefur aðeins áhuga á einu:
af hvaða þjóðerni dauðinn sé.
t atómstríði dyndi rússnesk-
ur dauði yfir Bandaríkin og
Vestur-Evrópu, en bandarísk
ur dauði yfir gervalla Austur-
Evrópu og Síberíu. Það
svarið um þjóðerni dauðans.
En þjóðerni dauðans skiptir
ekki máli. Það er friðurinn,
sem máli skiptir: að dauðinn
Ieggist ekki yfir löndin, að
lífið ríki.
Stefna okkar hernámsand-
stæðinga — sem Morgunblað
ið kallar kommúnista á mið-
vikudaginn var — er afnám
herstöðva, bæði hér á landi
og annars staðar. Við viljum
hvorki rússneska helsprengju
yfir Suðurnes né bandarískar
eldflaugar yfir Búkarest. Lff-
ið er af þjóðerni friðarins.
BB.