Mánudagsblaðið - 29.10.1962, Blaðsíða 2

2
*
Mánudagsblaðið
Mánudagnr 29. október 1962
Eg er ekki vanur að vera
neitt feiminn við kvenfólk, en
þrátt fyrir hinar hrossalegu
umgengisvenjur, sem ríktu á
þessum stað og þó að ég væri
orðinm þéttfullur hafði ég ekki
kjark til að bjóða henni upp í
dans. Eg fór fram á klósett og
drakk tvisvar eða þrisvar
drjúga teyga úr vasapelanum
mínum. Annars hafði ég haft
megnustu óbeit á vasapelavenj-
unni, þangað til ég varð svona
bbeyttur og skrítinn í sumar.
Nú fannst mér það allt í lagi
að ganga með pela í rassvasan-
um. Þegar ég kom inn í salirnn
aftur var hún að dansa við anm
an strákinn, sem var með
henni. Eg settist í sætið mitt,
en ég fann, að nú fór að svífa
bvo á mig, að ég mátti ekki
fyllri verða. Rétt á eftir lagði
ég í að bjóða henni úpp. Það
er líka útslitinn frasi að segja,
að hún hafi dansað eins og
draumur, en ég veit ekki, hvern
ig ég á að koma að því orðum
öðruvísi. Það er engin lygi, að
hún dansaði dásamlega vel, og
aldrei hafði nein kona passað
eins vel við mig í dansi, það
var eins og við værum listdans
par, sem hefði dansað saman í
áratugi. Eg kynnti mig fyrir
henni, þegar ég bauð henni upp,
og þá kom á daginn, að hún
hét Halldóra Bjömsdóttir. Eg
sagði einhverja lélega brand-
ara út af því, að við skyldum
heita svona líkum nöfnum. Ekki
gerðu þeir brandarar mikla
lukku hjá henni, þetta var fín-
gerð stúlka, og það var menn-
ingarbragur á allri framkomu
hennar. Eg spurði hana, hvort
hún væri úr Reykjavík eða ut-
an af landi, en hún lét sem hún
heyrði alls ekki þá spumingu.
Svo spurði ég hana, hvar hún
byggi 5 bænum. Jú, hún leigði
herbergi í Auðarstræti, rétt á
næstu grösum við mig. En ein-
hvern veginn skildist mér, að
hún væri ósköp einmana í ver-
Eg fór í húsið í Auðarstræti eg
spurði eftir henni. Húsráðand-
inn þarna var roskin ekkja, upp
rifin og skrafhreyfin. Hún
sagði mér, að Halldóra ynni á
prjónastofu, en annars vissi
hún eiginlega ekki neitt um
hana. Þetta væri prúð og kur-
teis stúlka, en ósköp hlédræg
og orðfá um sína eigin hagi.
„Eg auglýsti þetta herbergi í
ágúst í sumar“, sagði ekkjan,
„og það voru margir, sem vildu
Mystkus:
strax að kyssa hana í bílnum.
Þegar við komum heim á Plóka
götuna var ég í slikum hugar-
æsingi, að ég fann, að ég
varð að sefa hann með meira
áfengi. Eg fór að hvolfa í mig
koriaki, en gaf henni eitthvert
fínt dömuvín Það fór fljótlega
að svifa verulega á mig, en þó
fór það ekki framhjá mér, að
háttalag Halldóru var í meira
lagi kynlegt. Það var eins og
hún vissi, hvar hver hlutur var
aðra skýringu að finna. Eg
klæddi mig og fór niður í Auð
arstræti. Hún var ekki þar. Eg
spurði eftir henni á hverjum
degi alla næstu viku. Hún kom
ekki heim til sín. Það hefur
enginn séð hana síðan.“
V.
Hér dokaði Halldór við. ,,Nú
eitthvað hefur orðið af mann-
eskjunni," sagði ég. „Hún hlýt-
ur að hafa gengið í sjóinn.
anna ást
öldinni og hefði lítið af sínu
skyldfólki að segja. Eg bauðst
til að aka henni heim í leigu-
bíl, en hún afþakkaði það. Þeg
ar lokað var hvarf hún mér í
fjöldann. Eg fór einm heim. En
ég gat ekki sofnað fyrr en ég
var búinn að drekka hálfa
flösku til viðbótar.
IV.
Halldór hélt áfram: „Eftir
tvo daga stóðst ég ekki mátið.
„Frænkan” 17. sýning
Gamanleikurinn „Hún frænka mín“ var fyrsta leikrit Þjóðleik-
hússins á þessu leikári. Leikritið hefur nú verið sýnt 17 sinn-
um og verður næsta sýning leiksins á miðvikudag. — Myndin er
af Guðbjörgu Þorbjarnardóttur í aðalhlutverkinu, en hún Ieikur,
sem kunnugt er aðalhlutverkið í báðum leikritunum sem sýnd
eru í Þjóðleikhúsinu um þessar miuidir.
fá það leigt, en mér leizt svo
vel á þessa stúlku, að ég lét
hana strax fá herbergið. En
það er ekki hægt að toga neitt
upp úr henmi um hennar fólk,
það er eins og hún eigi engin
skyldmenni og enga fortíð. Eg
veit ekki einu simni enn, livort
hún er ættúð úr Reykjavík eða
utan af landi, hún svarar ein-
hvernveginn út í hött, alltaf
þegar ég spyr hana um þetta.“
Eg kvaddi þessa gömlu blað-
ursskjóðu, en ekki gat ég hætt
að hugsa um Halldóru. Satt að
segja gekk ég um í leiðslu og
gat ekki hugsað um neitt nema
hana. Og fjórum dögum seinna
rakst ég á hana á hominu á
Hverfisgötu og Klapparstíg. Eg
þakkaði henni fyrir síðast og
eitthvað tók hún umdir það.
Svo sagði ég henni, að ég hefði
komið heim til hennar og ætl-
að að bjóða henni í Naustið, en
hún hefði ekki verið heima.
,,Já“, sagði Halldóra. „Gamla
konan, sem ég bý hjá sagði, að
það hefði komið svo voða
huggulegur maður að spyrja
eftir mér.“ „Jæja, nú komum
við í Naustið í kvöld“ sagði ég.
Hún tók fyrst hálfdræmt í það,
en á endanum lét hún undan.
Við fómm þangað um kvöldið.
Eg sat eiginlega eins og í
leiðslu allt þetta kvöld á Naust-
inu. Mín konversasjón var áreið
anlega ekki upp á marga fiska.
Þó var ég að reyna að veiða
upp úr henni eithvað um hána
sjálfa. „Ertu fædd í Reykja-
vík?“ „em foreldrar þínir á
lifi?“ „Áttu engim systkini?"
„Æ, góði, vertu ekki með þessa
forvitni,“ sagði hún bara. Það
eina, sem ég fékk upp úr henni
var það, að hún væri fædd í
Reykjavík, og hefði síðan í sum
ar unnið á prjónastofu. Ekkert
annað. Það var eins óg hreint
tómrúm væri í kringum hana,
engim fjölskylda, ekkert bak-
svið. Svo hætti ég að spyrja,
ég sá, að það var ekki til neins.
Satt að segja datt mér varla
í hug, áð það þýddi neitt að
biðja hana að koma heim með
mér um kvöldið. Eg var í raun
inni steinhissa, þegar hún féllst
á það. Og kanske varð ég enn
meira hissa, þegar ég fékk
í íbúðinni, þó að hún hefði
aldrei komið þar áður.
Hún leit á púðana mína, eins
og hún þekkti hvern saum i
þeim. „Það er eins og þú sért
hundkunnug hérna í íbúðinni",
sagði ég. Hún gaf ekkert út á
það.
„Eg var nú orðinn anzi full-
ur, en þó held ég, að ég muni
nákvæmlega það, sem næst gerð
ist, þó að það sé allt saman
óskiljanlegt," sagði Halldór.
„Allt í einu sagði Halldóra:
„Já, þú saumaðir í þennan
púða, þegar þú lást í rúminu
eftir að þú snérir á þér öklan
á Landakotstúninu Já, það var
haustið, þegar þú varst sautján
ára“ Eg starði á hana. Það lá
við, að ég væri búinn að
gleyma þessu sjálfur. Það var
eing og þessi bláókunnuga
stúlka vissi meira um mig og
mitt líf en sjálfur ég. Hún bara
hló og stríddi mér, þegar ég
spurði hana um þetta glápandi
af undrun.
Eg hefði ekki haldiö, að Hall
dóra væri stúlka, sem félli fyr-
'ir blindfullum manni, sem hún
þekkti sama og ekki neitt. En
þetta skeði samt. Hún var ljúf
og góð og vildi koma í rúmið
til mín. Eg var því miður orð-
inn of fullur til að njóta þess
unaðar sem skyldi En þó get
ég sagt þér það, að ég hef
aldrei á ævinni átt neina því-
líka unaðsstund, og ég hef ekki
trú á, að ég eigi það eftir. „Þú
mátt aldrei fara frá mér, ástin
mín,“ sagði ég. „Nei, nú skal
ég aldrei fara frá þér aftur,“
sagði Halldóra. Eg sofnaði í
faðmi heranar.
Klukkan var að verða niu, þeg-
ar ég vaknaði morguninn eftir.
Eg var dálítið timbraður, en
endurminningin frá nóttinni áð-
ur læknaði alla timburmenn. Eg
opnaði augun og ætlaði að fara
að kyssa Halldóru. En hvað var
þetta? Eg var einn í rúminu.
Halldóra var þar ekki, en fötin
hennar, skórnir og taskan voru
í svefnhebeginu. Eg fór fram
í stofu. Hún var þar ekki, hún
var hvergi í íbúðinni. „Ekkí
hefur hún farið út nakin“
hugsaði ég. En það var enga
Kannske hún hafi verið svona
mórölsk, að hún hafi ekki
treyst sér til til að lifa eftir
það, sem skeði um nóttina."
Halldór sagði: „Auðvitað datt
mér það í hug. Og þó að það
sé ljótt að segja, þá vildi ég
nærri óska, að það væri satt.
Því miður held ég, að skýring-
in sé önnur og miklu voðalegri.
Eg held að Halldóra sé alls
ekki dáin.“ „Nú, hvar er hún
þá?“ spurði ég. „Hvert hefur
hún getað farið allsnakin?“
Halldór lét sem hann heyrði
ekki þessar spurningar. Svo
sagði hann:
„Eftir þessa nótt fór ég að
finna aftur einhverja breyt-
ingu á mér. Mér fór aftur að
þykja gaman að sauma í púða.
Eg fór aftur að borða fínan
mat. Eg lét hárið á mér vaxa
og fór aftur að nota ilmvötn.
Eg hætti að drekka mig fullan
ogfór aftur að prófa fín vín
eins og connoisseur og gourmet.
Eg fór aftur að hafa yndi af
þeim mörgu smáu lilutum, sem
voru aðalinntakið í lífi mínu,
áður en breytingin kom yfir
mig í ágúst. Auðvitáð hugsaði
ég mikið um Halldóru, en ég
var ekki haldinn þungri sorg,
þó að það sé undarlegt, Að
sumu leyti leið mér vel. En
ég er búinn að finna hana núna.
Fyrir nokkrum vikum rakst ég
á smásögu eftir Arthur Machen,
þann ágæta snilling. Þar segir
hann, að það sé ævagömul trú,
að enginn sé hrein kynvera, al-
ger karlvera eða alger kven-
vera. Flestir séu blandaðir, þó
að annað eðlið beri hjá flest-
um hitt ofurliði. En í hverjum
karlmanni býr kona, í hverri
konu karlmaður, segir hann.
Það sem karlmenn í rauninni
elska, er konan, sem býr í þeim
sjálfum. þeir elska aldrei neina
aðra konu, það er hin eina
sqnna ást. Á sama hátt elska
konur aldrei neinn, nema karl-
manninin í sjálfum sér. Galdra-
menn . á miðöldum þóttust
kunna aðferðir til að greina
hvern einstakling sundur í karl-
og kvenveru. Helzta aðferðin
var að drekka drykk, sem var
kallaður sabbatsvín. Það verk-
aði þaúnig, að konan í karl-
manninum greindist frá honum
sem sjálfstæð vera. Og þau elsk
uðust ofsalega, öll önnur ást
var eins og hismi og hjóm í
samanburði við þann unað.
Þessi karl og kona, sem voru
sami einstaklingur, unnust í
voðalegum, syndsamlegum losta.
Önnur eins synd hefur aldrei
verið drýgð, önnur eins sæla
aldrei verið til á jörðu. Mið-
aldamenn töldu líka, að refsing
ar fyrir slíka ást væru voða-
legri en orð fá lýst. Líklega
hafa Forn-Grikkir líka þekkt
þessa hræðilegu, syndsamlegu
sælu. Hvað voru satírar og
nymfur hjá Grikkjum? Satírar
áttu ofsafengna ástafundi með
konum í skógarlundum, nymf-
urnar með karlmönnum. Var
satírinn ekki blátt áfram karl-
maðurinn I konunni, sem sleit
sig frá henni?Og var nymfan
ekki kona í karmanninum, sem
fékk sjálfstætt líf til að sam-
einast aftur sínu upphafi í
hræðilegri syndsamlegri sælu?“
„Eg varð þungt hugsandi eftir
að ég hafði. lesið þetta“, sagði
Halldór. „Hver var Halldóra?
Hvaðan kom hún, og hvert fór
hún? Eg hef spurzt fyrir í öll-
um áttum, en engin veit nein
deili á henni. Þetta fólk, sem
hún var með á skemmtuninni,
vissi í rauninni ekkert um
hana. Eg komst að því, að hún
fékk herbergið í Auðarstræti
daginn eftir að breytingin und-
arlega varð á mér í ágúst. Og
þegar við háttuðum saman var
hún bara að koma heim aftur.
Hún fór aldrei út úr herberg-
inu. Hún dó ekki. Hún er héma
núna.” Halldór rak upp kulda-
hlátur, og það var æðislegur
glampi í augunum á honum.
Svo fór hann.
Nokkrum dögum seinna frétti
égí að Halldór Björasson væri
kominn á Klepp og að læknam
ir teldu, að hann væri með ó-
læknandi geðveiki.
Mysticus.
Kaupmenn — Iíaupfélög
Fyrirliggjandi
MILLIFÓÐUR (full gaze)
FÓÐUREFNI 140 cm
TAFTFÓÐUR 115 cm.
Kr. Þorvaldsson & Co.
heildverzlun Grettisgötu 6 — Símar 24478 og 24730,
«