Mánudagsblaðið - 14.06.1976, Blaðsíða 6

6
Má nudagsb Jað i ð
Mánudagur 14. júní 1976
AJAX skrífar:
11. GREIN
Hamborg fór illa í loftárásum
Breta í stríðinu, en ekki verður
þess vart, að það hafi skapað
neitt varanlegt hatur á Bretum.
1 svona borg eru mcnn líklega
áratuginá. að minnsta kosti í
Vestur-Þýskalandi. En enn í dag
cr sú skoðun rík með Þjóðverjum,
að slaður konunnar sé fyrst og
fremst heimilið. Hið gamla slag-
HÉRAÐSRÍGUR
nokkuð fljótir áð gleyma. Mér er orð frá nítjándu öld, að hlutverk
sagt, að andinn sé allur annar í konunnar væri „Kinder, Kleidcr,-
I UTLONDUM
RlNLENDIN G AR
í augum umhcimsins lcikur
róniantiskur bjarmi um Rinar-
fljótið, og svo liel'ur lcngi vcrið.
Það kemur við sögu NiiTunganna
frá fomu fari, og Rinargullið
kemur heldur betur viö sögu Nifl-
ungaiirings Richards Wagners. Svo
er það Lorclcisögnin, sem Heine
hcfur gert ódáuðlcga í ljóði sínu.
Fyrir fáum áratugum kunni
nærri því hvert mannsbarn á ís-
landi -,,Ég veit ekki af hvers kon-
ar völdum“, en líklega er það bú-
ið að veri núna, lágkúruleg ljóð
við dægurlög eru komin í slaðinn
fyrir Heine. En menn sáu í hug-
anum Rínardalinn Ijóslifandi fyrir
sér með bröttum hlíðum, vínekrur
í brekkunum, en fornar riddara-
hallir eða að minnsta kosti rústir
þeirra gnæfðu á gnípunum. Hér
fánnst mörgum liggja í loftinu
rómantík og gömul saga.
En rómantiskar klisjur eru ekki
alltaf í samræmi við raunveru-
lcikann. Hin rómantíska mynd
umheimsins af Rínarlöndunum á
'alls ckki við nema um nokkurn
hluta þeirra: Norðurhluti Rínar-
landanna hlýtur að valda þeim
vonbrigðum, scm koma þangað
með þessa stöðluðu mynd í huga,-
Þár gnæfa engar riddarahallir við
himinn, heldur órómantísk háhýsi
og verksmiðjureykháfar. Ruhr-
héraðið, þar sem cin verksmiðju-
borgin er við aðra, fellur ekki á
neinn hátt inn í hina klassísku
mynd af Rínarlöndunum. Og það
fer ekki rnikið fyrir rómantíkinni
í Ruhr, þó að sjálfur Heine væri
þar upprunninn. En kánnski hefur
vcrið mciri rómantík í Diisseldorf
á æskuárum Heines en nú á dög-
um.
En Ruhrhéraðið, sem líklega er
stæi'sta samfellda iðnaðarhéraðið
í heimi, má eiga það, að það
er ekki önnur eins mártröð og til
dæniis ensku iðnaðarhéruðin. Það
er ekki annar eins hryllingsheimur
af skít og rcyk og iðnaðarhéruðin
1 Midlands í Englandi.
Þetta er fyrst og fremst af þvi,
að Þjóðvcrjar eru svo miklu þrifn-
ari og snyrtilegri þjóð en Englend-
ingar. Það er einhver munur að
sjá verkamannahverfin í Essen og
svo aftur í Birmingham cða Man-
chester, svo og allan muninn á
hegðun fólksins. Þarná getur að
líta i skýru ljósi mismuninn á
menningarfólki og skríl.
Efri Rínardalurinn er í miklu
mcira samræmi við hinar róman-
tísku hugmyndir umhcimsins en
neðri Rínarlöndin. Þarna eru í
raun og vcru brattár hlíðar með
riddarahöllum efst uppi, svona rétt
eins og stendur í auglýsingapés-
uimm frá fcrðaskrifstofunum.
Stundum Iiggur nærri því við, að
maður búist við að sjá sjálfa
Lorelei ljóslifandi á hverri stundu.
Rínarlöndin voru í meirá en
öld hluti af Prússlandi, en aldrei
kom Rínlendingum til hugar að
kalla sig Prússa. Það vcr allt ann-
kr svipur 4 þeim en hinni ekta
prússnesku yfirstétt áustur frá í
Prússlandi. Til að byrja með var
það trúin. Prússarnir austur í
landi voru samanbitnir og hálf-
leiðinlegir Lútherstrúarmenn en
fólk hins lútherska rétttrúnaðar
eru sjaldan neinir skemmtikraftar,
eins og við íslendingar ættum að
þekkja af reynslunni.
Rínlendingar eru flestir ramrh-
kaþólskir, en hjá mörgum þeirra
er áhuginn miklu meiri á hinurn
litríku ytri formum trúarinnar, há-
tíðum og skrúðgöngum, en á guð-
fræðinni. Vegna kaþólskunnar
hafa margir dregið þá ályktun, að
Rínlendingar og Bajarar séu svip-
aðir um margt. Það er satt að
báðir eru rammkaþólskir eða hafa
til skamms tíma verið það, en þar
með er líkingin á enda. Rínlend-
ingar eru í flestum háttum miklu
fágaðra fólk heldur en Bajaran
Það þarf ekki mikið til, að
klunnaleg sveitamennska komi upp
á yfirborðið í Bajörum, jafnvel
góðborgurum í Múnchen. Það er
einhvern veginn allt hrjúfara og
grófara við Báiarann en Rinfp^-
inginn.
í margar aldir hafa frönsk áhrif
verið mjög sterk í Rínarlöndun-
um, enda tekur Frakkland sums
staðar við strax fyrir vestan ána:
Sennilega-á -þetta-sinn þátt í fág-
aðri framkomu fólksins. Og skýr
og rökrétt hugsun hefur oft-verið
talin einkenni Rínlendinga. Þeir
hafa yfirleitt ekki verið' mikið
gefnir fyrir hástemmda, hálfdul-
ræna rómantík eins og sumir áðr->
ir Þjóðverjar, ekki síst Bajarar.
Fói'kið í þessu landi, sem sumir
telja land rómanlíkurinnar p<ir
excellcnce, er ekkert rómantískt
í sér. Sagt vár, að Rínlendingur-
inn dr. Göbbels væri hinn eini af
foringjum nasista, sem v'æri-laus
við alla rómantík. Það var eitt-
hvað annað en Bajárinn Himntler,
sem alla ævi var haldinn ósköp
bamalegri rómantík og tilhncyg-
ingu til dulrænu.
HAMBORGARAR
Það hefur lengi verið viðkvæð-
ið, að Hamborgárar séu miklu
skemmtilegra fólk en Berlínarbú-
ar. Þcir séu miklu léttari í fasi,
og skemmtanalífið sé þar á hærra
plani. Hamborg sé ákaflega
skemmtileg borg. Ég er ekki sam-
mála þessu. Mér þykir ekkert sér-
lega skemmtilegt á St. Pauli, þá
má ég ' heldur biðja um gömlu
Kaupmannahöfn. Og ég hef heyrt
miklu meira af góðuni bröndur-
um á knæpunum í Bcrlín en í
Hamborg. Hamborgarbrandararnir
eru ósköp litlausir og maður
gleymir flestum þeirra strax.
En sagan um húmorleysi .Berlín-
arbúa er hrein þjóðsaga. Annars
hefur lengi verið rígur milli .þess-
ara þýsku stórborga. Hamborgarar
hafa sagt, að Berlínarbúar væru
þumbaralegir og leiðinlcgir. en
Berlínarbúar hafa sagt að Ham-
borgárar væru grunnir yfirborðs-
menn, höguöu seglum eftir vindi
:iSW:í:í^?i:íWMííi®ffíí.v.-.v.v.
WÁV^.V.V.'AV.V.V.V.V
og lifðu aðallega fyrir pcninga.
Berlínarbúi sagði eitt sinn við
mig, að Hamborgarar væru yfir-
leitt haldnir mentaliteti veitinga-
þjóna, en sennilegá er það nú
eitthvað orðum aukið.
Að sumu leyti er Hamborg ólík
öðrum þýskum borgum. Hún horf-
ir meira út í hinn stóra heim en
þær, blærinn á henni er alþjóð-
legur. Þarna koma skip frá flest-
um löndum heims, á veitingastöð-
um setja útlendir sjómenn og túr-
islar, sem eru að skemmla sér,
svip á lífið. Líklega eru engilsaxn-
esk áhrif sterkust, ég held, að í
engri þýskri borg gæti eins mikið
af fólkinu bjargað sér eitlhvað
í ensku. Það cr til dæniis allt ann-
að en í Berlín.
Dresten, sem Bretar léku enn verr
í loftárásum. Þar kvað enn í dag
ríkja þung þykkja til Englend-
inga og reyndar er það nærri von,
því árásirnar á Dresten rétt í
stríðslok voru ekkert annað en
viðbjóðslegur glæpur. Svo gerir
austurþýska stjórnin sjálfsagt sitt
til að hatrið á Englendingum
dofni ekki. En Bonnstjórnin vill
gleyma öllu slíku.
Ég verð að segja það, 'áð mér
þykir gamla Hamborg ekkert sér-
lega litrík borg né að mannlífið
þar hafi neitt sérlega skýrar út-
línur. En því verður ekki neitað
að viss glæsibragur er á henni, en
hann er alþjóðlegur, ekki sér-
kennilega þýskur.
ÞÝSKA KONAN
Fram undir síðustu tímá hefur
ríkt í Þýskalandi mikil ihaldssemi
í skoðunum fólks á fjölskyldulíf-
inu. íhaldssamar skoðanir, sem
mjög hefur dregið úr í öðrum
Vesturlöndum hafa lifað þar góðu
lífi.
Kjarni þessara skoðana er sá,
aö fjölskyldan sé í rauninni und-
irstaða alls þjóðfélagsins og yfir
henni þrumar hinn voldugi heim-
ilisfaðir. Hann á að vera eins og
einvaldsherra í sínu litla ríki,
konan og börnin eiga að hlýða
honum í einu og öllu. Hlýðni og
agi eru allt að því heilög hugtök,
öll brot á þeim ganga glæpi næst.
Að vísu hefur orðið einhver
breyting á þessu núna allra síðustu
Kúche" er engan veginn áhrifa-'
laust enn. Konan á að eiga börn
og annast þau, sauma föt og elda
mat.
Reyndár voru slíkar skoðanir
ríkjandi í flestum löndum í þann
tíð. Frægt íslenskt skáld kvað svo
seint á níljándu öld um hlutverk
konunnar: „Konan á að gera
graut, geta börn og svo er búið“:
Og mikill hluti þýskra kvenna
hefur með gleði sætt sig við þetta
hlutskipti fram undir þennan dag.
Hún hefur nolið þess að-starfa á
heimilinu. Hjá þeim er allt í
röð og reglu, þær eru yfirleitt
þrifnar og vcrklagnar. Jafnvel
heimili bláfátæks fólks í Þýska-
landi eru snyrtilegri og í betra
lági en heimili efnaðs fólks í
flestum öðrum löndunt. Það má
vera, að þýskar húsmæður séu oft
smámunalega nostursamar, en það
getur haft sína kosti.
Þessi hugsunarháttur setur cinn-
ig sinn svip á kornungar þýskar
stúlkur eða gerði það til skamms
tíma. Hjónabandið var þeirra stóri
framtíðardraumur, miklu meir en
flestra kynsystrá þeirra í öðrunr
löndum Evrópu. Auðvitað lentu
þær stundum í losaralegum ástar-
samböndum, en stóri draunturinn
hvarf aldrei úr huga þeirra. Út-
lendingar vöruðu sig ekki ál’ltaf
á þessu.
Ef þýskar stúlkur voru kysstar,-
ég tala nú ekki um ef sofið var
hjá þeim, voru þær vissar með að
Framhald á 7. síðu.
Coca-Cola
Það er drykkurinn