Mánudagsblaðið - 03.08.1981, Qupperneq 1

Blaófyrir alla
Mánudaginn 3. ágúst 1981 — 5. tbl. — 31. árg.
KJÖR OLÍUFURSTANNA
VILLA
KEMUR-
Innan skamms er von á heiins-
Á ÍSLANDI
Þaö vakti athypli á dögunum, að
verið var að skipta um forstjóra
hjó einu af olíufélögunum. Hver
ástæða liggur að haki þessari l>reyt-
ingu er ekki alveg ljós, en margir
hiðu spenntir eftir því, hver mundi
hljóta forstjórastarfið.
í sjálfu sér er það svo sem ekk-
ert merkilegt þótt niaður komi í
manns stað hjá fyrirtæki. Slikt
skeður daglega, en það eru að vísu
ekki öll störf jafneftirsótt.
Forstjórastarf hjá Olíufélagi Is-
lands er eftirsóknarvert. Það er
geysilega vel launað og því fylgjn
margskonar fríðindi. En er þetta
vandasamt starf og vanþakklátt?
Hér er komið að spurningu, sem
margir velta fyrir sér og hefur
verið umræðuefni í áratugi. Það
er nefnilega íslenska ríkisstjórnin,
sem semur um öll olíukaup, þótt
forstjórar olíufélaganna séu stuud-
um með í samninganefndum. Sið-
an afhendir ríkisstjórnin olíufélög-
unum samninginn á silfurbakka og
þau koma sér sainan um magn til
hvers um sig. Þau dreifa svo magn-
inu um land allt og verðið er auð-
vitað hið sama hjá þeim öllum.
Sem sagt engin samkeppni.
Ekki þurfa oliufélögin að hafa
áhyggjur af fjármögnun á innkaup-
unum, þvi bankakerfið býður þeim
upp á sjálfsafgreiðslu og ojíufor-
stjórarnir þurfa ekki að hafa nein-
ar áhyggjur. Slikt fyrirkomulag
þætti þægilegt og gott hjá öðrum
fyrirtækjum, sem verða janfan að
þola þrengingar í peningamálum
og fyrirgreiðslu hjá hönkum.
Olíufélögin þrjú á íslandi, Olíu-
verzlun íslands, Skeljungur og
Olíufélagið hf. liafa öll sinn for-
stjóra hvert, svo og mikið starfslið
á skrifstofum og við dreifingu. Allt
kostar þetta mikið fé, sem neyt-
andinn að sjálfsögðu greiðir. Vakn-
ar þá sú spurning, hvort hér sé
ekki um að ræða óþarfá kostnað,
sem hægt væri að stómiinnka með
hagræðingu, t. d. sameiningu fyrir-
tækjanna, þar sem engin sam-
keppni er á verði hrennsluefnis-
ins, en félögin hítast innhyrðis um
innanlandsmarkaðinn til þess eins
að hirða gróðann af versluninni.
Félögin hafa í þessu skyni víð-
ast hvar reist olíugeyma og af-
greiðslustöðvar, sumstaðar hlið við
hlið, og getur hver heilvita niaður
séð, hve gífurlegur kostnaður er
við slíkt athæfi, sem enginn annar
en neytandinn greiöir.
Sanigönguráðuneytið liafði á sín-
um tínia forgöngu um að sameina
Flijlgfélag íslands og Loftleiðir.
Þetta átti að koma í veg fyrir
óþarfa kostnað við stjórnun og
rekstur fyrirtækjanna. Raddir hafa
reyndar heyrst um að jafnvel þjóð-
nýta olíufélögin. Það er svo önn-
ur saga, En eitt er víst, að slíkur
vitleysisgangur, sem þessi, að hafa
þrjú dreifingar-félög á sviði, þar
sem engin samkeppni þrífst, er til
háborinnar skammar og raunar
verið að gera grín að hinum al-
nienna horgara með slíku fram-
ferði.
Laun til toppmanna olíufélag-
anna eru ekki skorin við nögl.
Þetta eru því eftirsótt störf. Hinn
almenni horgari lítur þá öfundar-
augum i hvert skipti, sem hann
kaupir hensín á hilinn sinn.
frægu knattspyrnuliði frá Englandi,
Asthon Villa, til þess að keppa við
íslendinga. Það er alkunna að
tryggustu fylgismenn Villa, þeir
sem ætið fylgja iiðinu á erlenda
grund, eru liinir áköfustu, og hafa
oft í frammi læti og jafnvel har-
smíðar þegar liöi þeirra gengur
miður á keppnisvelli, og fara sög-
ur af cfsa þeirra á keppnum í
Frakklandi og víðar þar sem þeir
hafa brotið allt og hramlað og
gert uppþot með ferlegum afleið-
ingum í skeinmtanahverfum er-
lendum. Hefur vínnautn úr hfói
verið kennt um, en hún ku vera
algeng, þegar stórleikir fara fram
Spurningin er sú, hvort íslenska
lögreglan hefur gert nokkrar var-
úðarráðstafanir, ef til óeirða skyldi
draga á vellinum eða hvort nokkuð
íslenskt klapplið sé tilbúið til þess
að hrópa hvatningarorð fyrir okk-
ar menn — reyna að útorga þá
bfesku. Vonandi kemur ekki til
uppþota, allur er varinn góður
og „ei veldur sá sem varar“.
NEYÐARÓPFORMANNS
SÁÁ
RUSSNESKUR
RANNSÓKNAR
RÉTTUR
Á fSLANDI
Fyrir nokkrum árum reis upp
ineðal vor mikill spámaður og for-
sjámiaður, Hilmar Helgason að
nafni. Margt var gott um þennan
kornunga mann, hann hafði einkar
geðugt viðmót, kvæntur inn í eina
auðugustu fjölskyldu landsins, rak
kaupmennsku af miklum dug og
virtist allt lienda til þess að hér
væri á ferð einn efnilegasti og starf-
samasti meðlimur kaupsýslustétt-
arinnar. Hann sást oft í samfloti
með öðrum kunnum gleðskapar-
mönnum t.d. A. Bogasyni, Ásgeiri,
útgerðarmanni af Suðurnesjum, og
enn fleifum þekktum geimmönn-
um fyrir tæpum átta árum. Var
litið á þetta sem æskufjör, sem
inyndi fljótl ganga yfir og verða
síðan gleymt um aldur og ævi,
En veður skiptist í lofti von bráð-
ar — og það svo sem um munaði.
Áður en varði sótti Hilmar á
erlenda sértrúarflokka í Ameríku,
AA-samtökin, fluttist heim gjör-
breyttur maður, frelsaður. Þegar
heim kom varð orðtak hans gjarn-
an við hvert tækifæri: „Ég heiti
Hilmar og er alkoholisti,“ eflaust
fengið að láni hjá svonefndum
Free Port, hressingarhæli þar
vestra, aðalstöðvar AA-samtak-
anna. Hilmar hélt striki sinu,
snurðulaust, þegar heim kom og
fékk marga sem illa höfðu farið
vegna víndrykkju til að hætta við
Bakkus. Voru störf hans umfangs-
mikil og til góðs, svo langt sem
þau náðu.
Af alkunnri eljusemi stofnaði
hann deild úr Free Port-samtökun-
um, fékk til liðs menn eins og
Albert Guðmundsson, Guðmund
jaka og fleira framáfólk, alls um
50 nöfn, sem, að venju Islendinga,
skiptust í nefndir og stjórnir, sótti
um aðstoð horgar og velvilja ríkis.
1 fyrstu varð deildinni vel ágengt
— og raunar alltaf — peningar
streymdu inn, hús voru keypt undir
starfsemina, jafnvel jarðir, þar sem
ungir drykkjumenn fengu skjól og
fæðu og urðu jafnvel einskonar
dýrðlingar allrar alþýðu, höfðu
sagt skilið við Bakkus að eilífu
eins og Hilmar orðaði það gjaman
í tíðum pressuviðtölum. Upp úr
öllu þessu brambolti tók að hvessa
á miöunum. Hilmar hafði og lét
uppi áforin um að leggja undir
sig önnur ósnert vígi í þjóðfélag-
inu svo sem sparisjóð og naut
þar enn aðstoðar fyrrnefnds AI-
berts og enn var stefnt hærra er
sótt var að Vernd, fangahjálp, en
það starf kvað Hilmar sig þurfa
til þess að geta hjálpað minni-
háttar glæpamönnum og umsvifa-
mönnum í skuggadeildum fjármál-
anna, hnuplurum og ofbeldismönn-
um, sem áttu inni refsingar hjá
ríkisvaldinu. Lét hann þá skoðun
oft í ljós að þetta væru allt úr-
valsmenn og afbragðs, sem þjóðin
ekki skildi, og varð brátt gerður
að yfimianni Verndar og æðst-
bjóðanda. Þegar hér var komiö
sögu var engu líkara en að fjand-
inn sjálfur léki laúsum höndum
um allt Iíf Hilmars. Hann tók að
leggjast út svo döguin og nóttum
skipti og dvaldi þá gjarnan á hetr-
unarhúsum um nætur „til að kanna
meðferð fanga“ hvar honum var
auðvitað tekið sem höfðingja.
En það setn kitlaði mest alla
fylgismenn Hilmars, og þeir voru
ófáir, var viðtal, sem hann lét hafa
eftir sig í Helgarpóstinum. Þar
þóttust allir sjá, að Hilmar væri
ennþá á svokölluðu „þurrafylleríi"
fagnafn AA-manna og merkir að
menn séu rakir, þótt ekki líkam-
lega heldur andlega, semsagt ekki
með fullum sönsum. Gékk viðtalið
svo langt, að sagt er að jafnvel
Albert hafi brugðið svo og öllum
nánustu samstarfsmönnum. í þessu
makalausa viðtal berstrípar Hilm-
ar sig svo kyrfilega að þess eru fá
dæmi. Hann byrjar með að rekja
drykkjusögu sína og gerir þar svo
vendilega grein fyrir því alkohol-
magni sem hann daglega- innbyrti
að sem alkoholisti væri hann fyrir
löngu sprunginn í loft upp, nema
Fyrir nokkrum dögum var ég
staddur á hjólbarðaverkstæði hér
í horg. Ég átti samtal við eiganda
verkstæðisins. Þegar samtali okkar
var nær lokið bar þar að mann
nokkurn, útlendan sem talaði
ensku. Hann átti það erindi að
vitja um hjólbarða sem hann átti
þar. Eigandinn sótti hjólbarðann
og afhenti manninum. Þar með hélt
hann að erindinu væri lokið. En
það var nú ekki. Eftirfarandi sam-
tal átti sér stað nærri orðrétt.
Nærvera mín virtist ekki skipta
neinu máli,
Útlendingurinn hóf samræðum-
gr.
— Hver á þetta fyrirtæki?
-— Ég er eigandinn.
-— Vinna margir rnenn héma?
— Ja, það er nú misjafnt. Núna
erum við þrír, en stundum erum
við tveir. Það fer eftir árstíðum.
—- Hvað er ársveltan mikil?
— Það er ekki gefið upp til ann-
arra en skattyfirvalda.
— Hvaða kaup hafa menn hérna?
— Umsamið Dagsbrúnarkaup,
— Er fyrirtækið í fjárhagsvand-
ræðum?
— Nei.
— Af hverju eruð þið með am-
eríska hjólharða til sölu?
— Við emm með þá í umboðs*
sölu fyrir ýmis fyrirtæki.
— Hverjir eru það?
.— Við gefum það ekki upp.
— Lifir þú þokkalegu lífi aí
þessari vinnu,
— Já, ég hef það ágætt.
Nú var svo komið að eigandinn
var orðinn undrandi á þessum
spurningum útlendingsins. Hann
spurði útlendinginn hvort hann
væri að leita sér að vinnu. Ef svo
væri þá væri það þýðingarlaust
hjá sér, því það væri fullskipað
af mannskap. Útlendingurinri hló
við og sagðist einungis vera að
kynnast landi og þjóð. Hann sagð-
ist vera sendiráðsstarfsmaðut1.
— Hjá hvaða sendiráði? Spurði
eigandinn.
— Ég er hjá rússneska sendi-
ráðinu. Sjálfur er ég frá Georgíu.
FRH.Á3