Tíminn - 25.07.1970, Blaðsíða 9
liAUGARDAGUR 25. JÚLÍ 197»
TIMINN
Útgefandi: FRAMSOKNARFLOKKURINN
Pramirvæmdastjóri: Kristjan Henediklsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (ábj. Andrés Kristjánssnn, Jón Helgason og Tomas
Karlsson Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnar
skrifstofur 1 Edduhúsinu simai IS30O—18306 Skritstofui
Bankastræli *> - Afgreiðslusimi 12323 Auglýsingasimi 19523
Aðrar skrifstofur simi 18300 Áskriftargjald kr 165.00 á mánuði
innanlands — t lausasölu kr. 10,00 eint Prentsm Edda hf
Undirstaða
framfaranna
Lífskjarabætur í þróuðum iðnaðarþjóðfélögum grund-
vallast fyrst og fremst á nýjum uppfinningum og endur-
bótum framleiðslu og framleiðsluaðferða í iðnaði. Stöð-
ugt berast okkur fréttir af slíkum nýjungum og oft höf-
um við verið fljótir að tileinka okkur þær með miklum
hagsbótum.
Á sviði nýjunga á þessu sviði eru stórþjóðirnar að
sjálfsögðu í fararbroddi. Það er ekki sízt vegna þess, að
þær ráða yfir því mikla fjármagni, sem oft á tíðum þarf
til að ná árangri í þessum efnum. Það eru slíkar nýjung-
ar og framfarir og aukin tækni, sem leggja grundvöll
að stöðugt og sívaxandi velmegun iðnaðarlandanna og
eru þar miklu þyngri á metunum, en þær náttúruauð-
lindir, sem þessi lönd ráða yfir. Þar eru hinar miklu
iðnaðarframfarir í Japan kannski skýrasta dæmið, en
einnig má benda á iðnað Dana, ef við viljum líta okkur
nær.
Tæknilegar framfarir í atvinnulífi íslendinga eru að
mestum hluta grundvallaðar á þekkingu og tækni, sem
sótt hefur verið til annarra þjóða, sem hafa verið á
undan okkur í alhliða iðnaðarþróun, en við höfum einn-
ig átt marga hugvitsmenn, sem lagt hafa drjúgan skerf
af mörkum til framfara í framleiðslu og atvinnulífi hér
á landi, og það er rangt ef menn halda, að við íslend-
ingar höfum lítið af mörkum að leggja til framfara í
tæknilegum efnum.
Tæknin er svo fjölbreytileg og svið hennar svo mörg,
að ýmsir möguleikar eru fyrir hendi fyrir smáþjóðir að
leggja þar sitt af mörkum. Það hafa mörg hinna smærri
iðnaðarlanda sýnt svo áþreifanlega að ekki þarf um að
deila, og íslenzkir hugvitsmenn hafa einnig sannað það
svo ekki verður um villzt, að við ættum að geta lagt þar
fram okkar skerf. Hér er það hugvit einstaklinganna
og tækniþekking, sem höfuðmáli skiptir. En það eitt
nægir ekki. Það verður að gera ýmsar ráðstafanir til þess
að virkja það hugvit.
Stærsti þröskuldurinn, sem í vegi stendur. er fjár-
hagslegs eðlis. Þróun og hönnun vöru, t.d. véla og tækja,
getur tekið langan tíma, og slík starfsemi er yfirleitt
mjög fjárhagslega áhættusöm fyrir févana einstaklinga
og fjárhagslega veik fyrirtæki Þessir aðilar leggja þvi
Ógjarnan út í vöruþróun, sem mikill kostnaður fylgir.
því eigi verður ávallt séð fyrir, hvort. árangur leið.ir til
arðbærrar framleiðslu.
T ækninýlungasjóður
Þróaðar iðnaðarþjóðir hafa komið upp sjóðum, er
lána áhættufé til aðila. sem leggja i kostnað við þróun
tækninýjunga. Þessir sjóðir lána yfirleitt meira en heim-
ing þess kostnaðar, sem vöruþróun krefst á móti fram-
lagi annarra. Leiði tilraunir ekki til jákvæðs árangurs,
breytist lánið í óafturkræft framlag En leiði tilraunir
hins vegar til jákvæðs árangurs. endurgreiðist lánið á
vissum árafjölda með eðlilegum kjörum
Samtök íslenzkra iðnrekenda hafa margoft bent á
nauðsyn slíkrar sjóðsmyndunar hér á landi. en þar hefur
enn verið talað fvrir daufum evrum stjórnvalda. þrátt
íyrir öll stóru orðin í sambandi við EFTA aðild Vonandi
opnast augu ráðamanna þó fyrir þvi t'yrr en síðar. hver
lyftistöng slík sjóðmyndun gæti orðið fyrir framþróun
iðnaðar á íslandi, hve litlu væri hætt en ávinnin.gur gæti
orðið stórfelldur. — TK
9
WALTER SULLIVAN:
Rússar og Bandaríkjamenn leita
orsaka kólnunar á norðurhveli
RÚSSAR og Bandaríkjamenn
eru að hefja mjög umfangs-
miklar rannsóknir til þess að
komast að raun um, hvað valdi
kólnandi loftslagi umhverfis
norðurheimskautið, hvers
vegna ísinn á Norður-íshafina
hafi þykknað jafn mikið að
undanförnu og raun ber vitni,
og hvort aukning íssins sé að
einhverju leyti orsök ísalda.
Rannsóknunum verður hrað-
að eins og kostur er. meðal ann
árs vegna mikilla auðlinda.
sem fundizt hafa í heimskauta-
löndum Sovétríkjanna og Norð
ur-Ameríku. Notaðir verða
kjarnorkuknúnir kafbátar,
gerfihnettir og flugvélar. Kom-
ið verður upp fjölmörgum at-
huganastöðvum á rekísnum,
bæði mönnuðum og ómönnuð-
um.
Meðal auðlindanna, sem fur.d
izt hafa, má nefna gulf og
fleiri málma, sem fundizt hafa
á Tamir-skaga nyrzt í Síberíu,
og ákaflega auðugar olíulindir
norður af Alaska.
ÍS HEFUR aukizt afar mik-
ið að undanförnu norður af
Sovétríkjunum, en gert er ráð
fyrir stórlega aukinni flutninga
þttnf'rájsjó á því svæði. Af þess
um sökum er sovézka skipa-
smiðaraðúnéýfiíí að 'á’íKu^ " S-'' ’
ætlanir um smíði margra nýrra
ísbrjóta Gert er ráð fyrir að
ísbrjótar þessir hafi hálft ann-
að eða tvöfalt vélarafl á við
ísbrjótinn Lenin, sem nú er
meða.’ öflugasta ísbrjóta.
Hann er knúinn kjarnorku og
eru vélar hans 40 þús. hestöfl.
Ekki er gert þar ráð fyrir að
nýju ísbrjótarnir verði knúnir
kjarnorku.
Washington-háskóli hefur
undirbúið rannsóknir Banda-
ríkjamanna og notið til þess að-
stoðar Visindastofnunar
Bandaríkjanna (National Sci-
ence Foundation), en athugan-
irnar ganga undir nafninu
AIDJEX, sem er skammstöfun
heitisins Artic Ice Dynamics
Joint Experiment. Kanna á ná-
kvæmlega 300 mílna rekís-
svæði.
Áætlun Sovétmanna ganga
undir nafninu NEI meðal
enskumælandi manna. en það
er skammstöfun heitisins Na-
tural Experiment of Interac-
tions. Markmið rannsóknanna
er að komast að raun um,
hvaða öfl stjórna því, hve mik-
il orka berst til heimskauta-
svæðisins með vindum, haf-
straumum oy --ólarljósi. og hve
mikið af henni fer forgörðum
út í geiminn.
RÚSSAR ætla að koma upp
fjórum rannsóknastöðvum á rek
isnum og 24 omönnuðumn
stöðv-jm af iaki en rannsóKn
irnai verða stundaðar sam
fleytt i siö ár að minnsts kosti
Þá verður einnig bætt fiórum
veðurathuvuoarskipuim við i
þjóða flota veðurskið" a þessu
svæ5i
Sovézki heimskautasérfræð
ingarinn ai Aleksei F Treshni
kov segir að þessi nýju veður
skip verði búin eldflaugum.
j» VíðúrathuganaBtöðvár.
® RannBðknaatöðvar í r«kÍB.
o pniannaðar rannBÓknaBtöðvar.-,
Á AlþdSða v«ðuráklp..
A Vlábotar v«ðurBklp,
H lii %
I SO ÍS 5
Uppdráttor aS athugunarsvæði Rússa. (Örin bendir á athugunar-
svaeSi Bandaríkjamanna).
se*n unnt sé að skjóta upp í há-
loftin til þess að athuga loft-
straumana þar.
Sovétmenn munu ennfremur
hafa könnunarskip í sandun-
um tveimur, sem hlýr sjór
streymir um til Norður-íshafs-
ins, en það eru Berings-sund og
hafið milli Noreg5 og Græn-
lands.
DR. TRESHNIKOV er yfir-
maður raunsóknarstof n u nar
þeirra í Leningrad, sem ann-
ast rannsóknir á heimsskautun-
um báðum. Hann kom um miðj
an júlí í heimsókn til Colum-
bia-háskóla í Bandaríkjunum
og ræddu fréttamenn þá við
V.«V*V*-V*V*V‘V*-V.V*X..V.X.*V-
Fyrri hluti
hann. Meðal þeirra. sem tóku
á móti dr Treshnikov. var dr
Kenneth H Hunkins, en hann
er frumkvöðuli bandarisku
racinsóknanna ásamt dr. Norbert
Untersteiner frá Washington
háskóla, en báðir hafa starfað
í rannsóknastöðvum á rekís ■
Norður-íshafinu
Rannsóknir Bandaríkja
manna kosta óhemju fé og eiga
að standa vfir i sex ár. en há
marki na bæ; á árunum 1972
og 1973 Fiölmargar ríkisstofn
anir standa aí rannsóknunum
en æðsti yfirmaðurinn er Jos
eph O. Eletcher ofursti frá
Rand-hlutafélaginu i Santa
Monica Kaliforníu.
Fletchex ofursti stofnaði
fyrstu. bandarísku athugunar-
Tin«——....................
stöðina á íseyju árið 1952, en
þá var hann enn í flughernum.
Eyjan gekk undir r.afninu T-
3 eða íseyja Fletchers. íseyja
er að því leyti frábrugðin rekís
jökum, að hún er slétt að ofan
og mynduð á landi eða áföst
landi.
TALIÐ er nauðsynlegt að
aðalstöð bandarísku rannsókn-
anna sé á íseyju. Venjulegur
rekís klofnar iðulega þegar
hann er á hreyfingu og flug-
vellir þar geta því eyðilagzt þá
og þegar Hugmyndin er að
miðstöð rannsóknanna sé á
slíkri íseyju, en síðan verði
komið fyrir fjorurr ómönnuð-
um athugunastöðvum umhverf
is hana með tólf mílna milli-
bili.
íseyjan, sem aðalstöðin verð
ur reist a, má ekki vera svo
stór, að hún hafi veruleg
áhrif á öfl þau, sem valda
hreyfingum rokíssins amhverf
is hana Komið verður upp fjór
utn öðrum mönnuðum athug-
unastöðvum á rekísnum fjær
aðalstöðinni, og myndast
pannig ferningui um 60 mílur
á kant. Koma á upp sex ómönn
uðum athugunarstöðvum enn
utar.
Rekisinn sem athugunar
stóðvunum vtrður komið fyrir
á. hlýtur að breyta innbyrðis
afstöðu peirra - sífellu, vegna
áhrifa vinda. aafstrauma og
hreyfingar jarðarinnar Athug-
amr eiga að fara fram á
Klukkustundarfresti á innri
stöðvunuir ot tveggja stunda
fresti á hinum ytri. til þess að
fylgjast nákvæmlega með þess
um hreyfingum
I
I