Fréttablaðið - 15.02.2004, Blaðsíða 16

16 15. febrúar 2004 SUNNUDAGUR
Ég var búinn að reyna ýmis-legt - meira vatn, sykur,
spjalla - og um tíma leit líka út
fyrir að það næði að gera sér ein-
hvern mat úr seríunum fyrir
utan gluggann. En eftir þrettánd-
ann byrjaði það að falla saman
og reyndist svo einn morguninn
nú í vikunni, endanlega kafnað í
myrkrinu. Sennilega átti það
aldrei séns. Að búast við að lítið
brasilískt kaffitré komist í gegn-
um skammdegið hér heima, er
eflaust jafn hæpið og að ætla ís-
lenskri kind að finna sér eitthvað
að éta í Sahara.
Sjálfur er maður ekkert kaffi-
tré. Sjálfur á maður að heita
Reykvíkingur og vera orðinn
vanur naumt skömmtuðu sólar-
ljósi á þessum árstíma. Engu að
síður getur „hádegið“ stundum
minnt á gulnaða ostsneið í dimm-
ri rúgbrauðssamloku. Og manni
orðið nóg boðið. En svona er
þetta samt. Við þessu er ekkert
að gera. Annað en vera hress á
móti. Eða njóta hlýindakaflans í
staðinn.
Jafnvel prófa eitthvað nýtt?
Þegar ég hafði sópað restinni af
blóminu úr gluggakistunni ofan í
plastpoka, en síðan starað lengi
og svolítið hress út í svartan
morguninn, hafði mér dottið í
hug tvennt glænýtt að gera. Að
fara á sólbaðsstofu eða safn.
Röddin
Ég hafði aldrei komið í Ás-
mundarsafn. Heldur bara keyrt
framhjá, dáðst að húsinu og
hugsað um að manni væri nátt-
úrlega skömm að því að hafa
aldrei kíkt þarna inn. Síðan byrj-
að að pæla í hvort skrýtna
strætóskýlið fyrir utan væri líka
gert af Ásmundi sjálfum - á með-
an ég fjarlægðist húsið aftur. Og
þegar ég sá í blaðinu að þar
stendur yfir sýningin „Nútíma-
maðurinn“ - í tilefni af 20 ára af-
mæli safnsins - ákvað ég að ferð
á Ásmundarsafn væri málið.
Alltaf sérstakt að ganga inn á
safn. Þögnin svo skemmtilega
þykk. Eins og allt haldi niðri í sér
andanum. Í afgreiðslunni stóð
eldri kona og útskýrði fyrir
enskum ferðamanni í anorakk
hvernig hann kæmist á Kjarvals-
staði. En í hvítum og marmara-
lögðum sýningarrýmum var eng-
inn til að trufla listaverkin á
stólpunum. Allt frá þjóðlegum
höggmyndum svipuðum þeim og
standa fyrir utan húsið yfir í út-
úrfríkuð abstraktverk sem sum
hver minna svolítið á kaffitré.
Gamalt og nýrra og stundum
óskiljanlegt en alltaf flott.
Í skýringartextum innanum
verkin er sagt frá að Ásmundur
Sveinsson (1893–1982) hafi verið
bæði framfarasinnaður og
nýjungagjarn. Því nútímamaður.
Þegar hann hafði menntað sig í
bæði Danmörku og Svíþjóð og
búið um tíma í Frakklandi sneri
hann aftur heim og hóf að
byggja húsið. Formhugmyndirn-
ar sótti hann í kúluhús araba og
píramída Egyptalands. Fyrst
varð kúlan til og þar var vinnu-
stofa Ásmundar þangað til hún
var orðin of lítil. Þá bætti hann
við píramídunum sitthvorum
megin við hana. Og síðast boga-
dregnu skemmunni fyrir aftan.
Alls tók bygging hússins átta ár
og lauk 1950.
Þótt verkin væru heillandi
var enn magnaðra að geta hringt
í Ásmund. Á veggjunum var aug-
lýst símanúmer og um leið og ég
hafði slegið það inn í gemsann
var þögnin rofin af ábúðarmikilli
rödd listamannsins sem lýsti því
yfir að Frakkar væru of upp-
teknir við að teikna berrassaðar
stelpur. Smám saman áttaði ég
mig á að í númerinu voru spiluð
brot úr gömlum útvarpsviðtölum
við Ásmund. Samt furðulegt að
ganga um listasafn með látinn
mann í símanum.
Svefnvenjur
Eftir allskyns prófanir á
bergmálinu í kúlunni endaði ég
við afgreiðsluna þar sem eldri
konan sat á stól. Við vorum sam-
mála um að það væri frábært að
geta fengið Ásmund svona í sím-
ann. Sjálf sagðist hún hafa talið
Ásmund rólegan mann og inn í
sig en á röddinni mætti heyra
hvað hann hafi verið hress og
fjörugur. Afköstin svosem eftir
því. Safnið hefði að geyma 2.400
verk. Og konan bætti við: „Enda
lagði hann sig víst alltaf í hádeg-
inu og eftir kvöldmat. Það út-
skýrir svolítið hvað hann var
afkastamikill“.
„Er það?“ spurði ég hissa.
„Já, maður á að leggja sig á
daginn,“ svaraði konan viss. „Þó
það sé ekki nema í svona fimm
til tíu mínútur. Ef maður gerir
það sefur maður miklu betur.
Sjálf legg ég mig alltaf í nokkrar
mínútur eftir vinnu og þarf því
bara fimm tíma svefn.“
Konan bætti við að hún hefði
lesið í mjög frægri læknamiðils-
handbók að það mætti bæta
fimm árum við lífið með því að
leggja sig á daginn. Áður en ég
kvaddi sagði hún mér líka að
strætóskýlið fyrir utan hefði
ekkert með Ásmundarsafn að
gera, Reykjavíkurborg hefði lát-
ið setja það upp á sínum tíma.
Jakob
Eftir safnið skellti ég mér í
Blómaval. Bæði vantaði mig nýtt
kaffitré og alltaf gaman að kíkja
á páfagaukinn. Þennan stóra
gráa með skeptíska augnaráðið.
Á búrinu stendur að hann heiti
Jakob og bíti fast. En samkvæmt
upplýsingum sem ég fékk hjá
starfsmanni í „Upplýsingum“ er
fuglinn að verða fertugur, kann
að tala og herma eftir símhring-
ingu. Og getur náð 150 ára aldri.
Samt var ferlega lítil lífsgleði
eitthvað í gangi þarna á bakvið
rimlana. Þegar ég var búinn að
standa framan við búrið í nokkr-
ar mínútur, flauta og vera
skemmtilegur, fékk ég nóg af
óhaggandi fýlusvipnum.
Og hvæsti pirraður:
„Hvað er að þér? Hér er
alltaf bjart, hér er alltaf
hlýtt og þú átt eftir að
lifa í hundrað ár. Samt
ertu fúll og bítandi
fólk!“
Hann kýldi hausnum
niður í gráan búkinn og
herpti sig saman, horfði
á mig lengi en svaraði
svo hrjúfri röddu:
„Kobbi graður“.
Á eftir fór ég heim að
leggja mig. ■
Hann kýldi hausnum
niður í gráan búkinn
og herpti sig saman, horfði
á mig lengi en svaraði
svo hrjúfri röddu: „Kobbi
graður“.
■ Leitin að Reykjavík
Nútímamaður
HULDAR BREIÐFJÖRÐ
ferðast um höfuðborgina.
Steingrímur J. Sigfússon, formaður VG, í yfirheyrslu.
Þjóðin vill búa í
manneskjulegu
velferðarsamfélagi
.
Nú má segja að þú sem formað-ur Vinstrihreyfingarinnar -
græns framboðs hafi orðið fyrir
árás frá vinstri. Óánægjuhópur
innan flokksins hefur fundað og
flokksmaður segir flokkinn „flokk
efri millistéttar sem hafi ekki
sjónarhorn út fyrir háskóla-
lóðina“. Er flokkurinn ekki að
berjast fyrir alþýðufólk?
„Jú, heldur betur. En ég kalla
þetta nú alls ekki árás og ég tel að
ekki eigi að gera meira úr þessu
en efni standa til. Það var einung-
is einn maður sem tók svona til
orða, talaði reyndar um „milli-
stéttarkerlingar“, og það er óvið-
eigandi að tala á þann hátt. Við töl-
um ekki svona hvert við annað.
Þessi flokkur er nákvæmlega
sami róttæki vinstri flokkurinn og
hann var stofnaður til að vera, en
hann er að vaxa og dafna. Það má
kannski taka þessa umræðu sem
ákveðna vaxtarverki. Kannski
finnst einhverjum að þeir séu
orðnir áhrifaminni en áður í ört
stækkandi flokki þar sem ungt
fólk, sem er róttækt á eigin for-
sendum, hefur gert sig mjög gild-
andi. Þetta fólk hefur streymt inn
í flokkinn og sett mark sitt á for-
ystu hans. Það er mikil kraftur í
baráttufólki fyrir kvenfrelsi. Enn
aðrir berjast fyrir umhverfis-
málunum. Þannig gæti ég áfram
talið. Það sem er að gerast, er að
flokkurinn er að breikka og
styrkjast. Yfir því eiga allir að
gleðjast. Ég hef ekkert nema gott
um það að segja ef einhverjir
finna sig í því hlutverki að veita
okkur aðhald frá vinstri.“
Róttækni unga fólksins
Er flokkurinn ekki að hverfa frá
vinstri stefnu?
„Nei, hann er á nákvæmlega
sama stað á hinu pólitíska litrófi
og hann hefur verið. Hvert skref í
málefnaáherslum flokksins hefur
verið mótað í mjög góðri og víð-
tækri samstöðu. Það er til marks
um vaxandi áhuga og kraft í okk-
ar starfi að það hefur komið oftar
til kosninga um embætti í flokkn-
um en áður var. Allir flokkar
hljóta að vilja endurnýjun, kraft
og gerjun. Ef einhverjir hafa
haldið að með Vinstrihreyfing-
unni - grænu framboði væri verið
að stofna flokk sem fæli í sér aft-
urhvarf til kreppu- eða kalda-
stríðsára stjórnmála þá er það
misskilningur. Það var heldur
aldrei hugmyndin að sækja fyrir-
myndir í flokkseinræðiskerfi. Við
erum flokkur lýðræðislega sinn-
aðra vinstrimanna og umhverfis-
verndarfólks. Ef einhver íslensk-
ur flokkur er stofnaður um hin
stóru framtíðarmál þá er það
Vinstri hreyfingin - grænt fram-
boð. Það er enginn einn hópur sem
ræður því að lokum hvaða áhersl-
ur flokkurinn hefur. Það gerum
við öll saman. Því verða þessir
ágætu félagar að sæta eins og all-
ir aðrir.“
Ertu ekkert hræddur um að
þessi hópur gangi úr flokknum og
stofni byltingarflokk?
„Ef einhverjir ákveða að reyna
það þá er það þeirra mál en ég
fullyrði að ástæðan er ekki sú að
þeim félögum sem hafa verið að
tjá sig, ekki síst í Fréttablaðinu að
undanförnu, hafi ekki verið vel
tekið í Vinstrihreyfingunni -
grænu framboði. Ég fullyrði ein-
nig að það sé ekki vegna þess að
það sé ekki pláss fyrir það. Við
rúmum mjög vel öll þessi viðhorf.
Mér þykir vænt um þetta fólk og
þarna eru gamlir baráttujaxlar á
ferðinni sem ég hef unnið mikið
með sumum hverjum. En það er
eðlilegasti hlutur í heimi að við
séum að einhverju leyti ósammála
um fínstillinguna í pólitískum
áherslum. Menn verða líka að fara
varlega í að telja að einhverjar
einar áherslur af þessu tagi séu
meira til vinstri en aðrar. Ég held
að hjá ungu fólki sé veruleg svei-
fla í átt að aukinni róttækni. Rót-
tækni þeirra felst í eindregnum
kröfum um sjálfbæra þróun í um-
hverfismálum, andófi gegn hnatt-
væðingu og ofurvaldi fjármagns-
ins og markaðsaflanna í heimin-
um. Ég get alveg eins sagt að
Vinstri hreyfingin - grænt fram-
boð sé á sinn hátt að þróast til vin-
stri eða gerast róttækari í gegn-
um þessa kraftmiklu þátttöku
ungs fólks. En ég endurtek að
þetta unga fólk er róttækt á sínum
eigin forsendum. Það tekur af-
stöðu út frá þeirri heimsmynd
sem við því blasir og þeim stað-
bundnu jafnt sem hnattrænu við-
fangsefnum sem hæst ber í núinu
og til framtíðar litið.“
Heitasti gerjunarpotturinn
Það hafa heyrst kenningar um
ágreining milli þín og Ögmundar
sem er sagður vera vinstri sinnaðri
en þú.
„Ég veit ekki um neina vigt sem
mælir „vinstrimennsku“ í kílóum.
Staðreyndin er sú að við Ögmund-
ur Jónasson vinnum geysilega náið
saman. Þar ber ekki hin minnsta
skugga á trúnað og heilindi. Það er
eitt af því tilhæfulausasta sem ég
hef heyrt lengi að ágreiningur sé á
milli okkar. Ég geri ráð fyrir að
það yrði jafn hressilega borið til
baka af Ögmundar hálfu ef þú
bærir þessa fáfengilegu spurningu
upp við hann. Ég veit að vísu um að
minnsta kosti einn mann sem hef-
ur iðulega reynt að skálda það upp,
kannski meir af stríðni en alvöru,
að það gæti verið ágreiningur milli
okkar. Sá heitir Össur Skarphéð-
insson, en hann hefur ekki erindi
sem erfiði í því blessaður kallinn.“
Í nýju frumvarpi flokksins er
gert ráð fyrir að gera megi hús-
rannsókn hjá fyrirtækjum sem
grunuð eru um að mismuna kynj-
um í launum. Er þetta nú ekki full
hastarleg aðgerð?
„Nei, aldeilis ekki. Það er
Ef einhverjir hafa
haldið að með
Vinstrihreyfingunni - grænu
framboði væri verið að
stofna flokk sem fæli í sér
afturhvarf til kreppu- eða
kaldastríðsára stjórnmála þá
er það misskilningur. Það
var heldur aldrei hugmyndin
að sækja fyrirmyndir í
flokkseinræðiskerfi. Við
erum flokkur lýðræðislega
sinnaðra vinstrimanna og
umhverfisverndarfólks. Ef
einhver íslenskur flokkur er
stofnaður um hin stóru
framtíðarmál þá er það
Vinstri hreyfingin - grænt
framboð. Það er enginn einn
hópur sem ræður því að
lokum hvaða áherslur flokk-
urinn hefur. Það gerum við
öll saman. Því verða þessir
ágætu félagar að sæta eins
og allir aðrir.
,,
,,
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/V
IL
H
EL
M