Tíminn - 23.12.1973, Blaðsíða 39

Sumiudagur 23. desember 1973.
TÍMINN
39
STAÐA FRAMSÓKNARFLOKKSINS
i
UM STÖÐU Framsóknarflokks-
ins i islenzkum stjórnmálum
hefur a& undanförnu nokkuð verið
fjallað i blöðum og í viðræðum
manna á milli. Virðist þar
stundum gæta undarlegs tviskiln-
ings, aö ég ekki segir margskiln-
ings. Þetta kemur mér. gömlum
flokksmanni. spánskt fyrir. Ég
veit ekki betur en flokkurinn hafi
frá öndverðu verið frjálslyndur
umbótaflokkur, vinstri flokkur,
eigi óskyldur Alþýðuflokknum,
meðan sá flokkur var og hét, enda
sami maður með vissum hætti
sköpuður beggja — og um leið sá,
er einn mestur áhrifamaður var i
íslenzkum stjórnmálum fyrr og
síðar. Flokkurinn var stofnaður
til mótvægis gegn ihaldi og harð
snúnu peningavaldi,
hann var stofaður til þess að
berjast fyrir hugsjón samvinnu
og jafnréttis í viðskiptum og rétt-
læti i samskiptum manna — hann
var stofnaður til þess að standa
vörð um hagsmuni sveitanna og
hinna dreifðu byggða, heyja þar
baráttu til sóknar og varnar.
„Rækun lýðs og lands” eru að
visu útþvæld orð. Þó eru það sann
indi, sem eigi verða hrakin, að
höfuðbaráttumál Framsóknar-
flokksins hafa jafnan verið tákn
þeirrar hugsjónar, er i þessum
oröum felst. Slikur flokkur, sem
Framsóknarflokkurinn var og
hefur alltaf verið, hlýtur sam-
kvæmt eðli sinu og allri baráttu
að teljast vinstri flokkur.
Menn geta dundað við að reyna
að sanna það sjálfum sér og öðr-
um, ef þeim er fróun i, aö Fram-
sóknarflokkurinn sé eiginlega
ekki vinstri flokkur, hann sé mið-
flokkur, hinn eini og sanni mið-
flokkur. Jú — vist er hann mið-
flokkur i þeim skilningi, aö hann
stendur milli öfganna til beggja
handa. En flokkurinn veröur, að
óbreyttri stefnu, aldrei negldur
niður á miðjum bekk. Menn geta
reynt að marka i huga sér hinn
pólitiska leikvöll, mælt út miðju
vallarins, rekið þar niður einn
heljarmikinn staur, og látiö
flokkinn vega salt á staurnum.
En þess konar „gymnastik”
kemur fyrir litið. þegar veru-
leikinn tekur við. Flokkurinn
myndi springa og brotin hrökkva
sum til hægri, önnur til vinstri.
Tækifærismennska veður að
visu uppi i islenzkri pólitik, en fer
ekki bezt á þvi, að Sjálfstæðis-
flokkurinn hafi þar forystuna —
hér eftir sem hingað til?
Miðlinupólitik er ekki ný af
nálinni. Fyrir 40 árum þótti sum-
um framsóknarmönnum sem
flokkur þeirra hneigðist um of til
vinstri. Þeir stofnuðu Bænda-
flokkinn. Hann skyldi standa á
miðjum velli. En flokkurinn varð
skammlifur. hann liðaðist brátt i
sundur. Sumir hrukku til hægri
og hurfu i opinn faðm ihaldsins,
sem lukti þá feginsörmum. Aðrir
snéru aftur til sins gamal gamla
flokks, Framsóknarflokksins, er
þeim varð Ijóst hvert stendi.
II
Sjálfstæðisflokkurinn er hægri
flokkur, enda þótt hann taki
hliðarstökk til allra átta, er
honum býður svo við að horfa, svo
sem löngum er háttur tækifæris-
sinna. Framsóknarflokkurinn er
vinstri flokkur. Hann hefur aldrei
dansað á neinni imyndaðri
miðlinu — og mun ekki gera,
meðan hann er löngu markaðri
stefnu sinni trúr. Ég hef haft
nokkur persónuleg kynni af helztu
forystumönnum flokksins allt frá
öndverðu. Þeir hafa allir litið á
málin likt og Tryggvi : ,,AUt er
betra en Ihaldið”. Þeir hafa allir
verið vinstri menn, viðsýnir og
frjálslyndir. Fyrir bragðið hafa á
þeim dunið ómældar svivirðingar
I ihaldsblöðunum: I þeim hefur
eigi veriö ærleg taug, ekki
nokkur vitglóra. Eitt sinn hafði
Ihaldið uppi fulla tilburði til þess
aö fá um það læknisdóm, aö ráð-
herra Framsóknarflokksins væri
vitskertur. Arin liöa. En Sjálf-
stæöisflokkurinn er samur við
sig. Og Morgunblaöið er kjörinn
áttaviti. Þá væri ástæða til að
óttast áttavillu. ef blaðið léti af
árásum sinum og endalausum
svívirðingum um ráðamenn
Framsóknarflokksins og færi að
hæla þeim i staðinn. Vist má
ætla, að fleiri en mér yrði þá
flökurt.
III
Tvær eru höfuðstefnur i isl.
þjóðmálum. önnur veit til hægri.
Hún er mótuð af meiri og minni
þröngsýni og ihaldi, jafnvel aftur-
haldssemi á stundum, eins og
þegar einn af meiri háttar lög-
fræðingum Sjálfstæðisflokksins
taldi einsætt, að hætta bæri öllum
verzlunarviðskiptum við Sovét-
rikin, og skrifaði um það mikla
grein i Moggann. Hinn stefnan er
mótuð af umbótavilja, viðsýni og
frjálslyndi Sjállst.fl., hægri
flokkurinn, er stærstur islenzkra
stjórnmálaflokka. Framsóknar-
flokkurinn, vinstri flokkurinn er
næststærstur. Hann einn er fær
um að veita hægri flokknum
öflugt viðnám. Það er dómur
reynslunnar. Þessir tveir stjórn-
málaflokkar, hægri og vinstri,
hafa verið höfuðandstæðingar i
islenzkum þjóðmálum alla stund
frá þvi er þeir voru stofnaðir — og
eru enn. Milli þeirra hefur staðiö
að kalla látlaus barátta.
Það er segin saga, að hvar sem
borið er niður i islenzkum þjóð-
málum siöustu 50 árin, hvort
heldurer á sviði atvinnumála-og
framleiðslu til lands og sjávar, á
sviði samgöngumála, skóla- og
menningarmála, félagsmála
margvislegra, réttarfarsmála
o.s.frv., þá hefur veður breytzt og
birt I lofti, þegar Framsóknar-
flokkurinn hélt um stjórnar-
tauma. Eða hvað tákna ártölin
1927, 1934, 1951, 1956, 1971? Halda
menn að ihaldið heföi fært land-
helgina út i 12 milur 1958 og i 50
milur 1972? Mennirnir, sem
hreyföu hvorki hönd né fót til út-
færslu landhelginnar á 12 ára
stjórnarferli, mennirnir, sem
endilega vildu biða og kölluðu
það pólitiskt siðleysi aö færa
landhelgina út með einhliöa
ákvörðun.
IV
1 stórum stjórnmálaflokki
hlýtur alltaf að koma upp nokkur
ágreiningur um ýmis mál. Annaö
væri óhugsandi. Slikt á og eigi
neinum vandræðum að valda. Þá
fyrst er hætta á að púkinn á fjós-
bitanum fitni, ef dregur til átta-
skila, stefnuhvarfa.
I ávarpi flokksþings Fram-
sóknarflokksins 1934 segir svo
m.a.:
,,Næstu alþingiskosningar
munu vafalaust verða örlaga-
rikari fyrir Islenzku þjóðina en
flestar eða allar kosningar, er
áður hafa farið hér fram.
Baráttanum frelsiog velgengni al-
mennings i landinu er orðin
ákveðnari og harðari en fyrr...
Eftir þvi, sem þcim fjölgar, sem
byggja framtið sina á erfiði ann
arra, verður meiri sókn á hendur
framleiðslu- og vinnustéttum
landsins, i þvi skyni að gea þær
skattskyldar þeim, sem vilja
eignast og eyða, en ekki skapa
verðmæti fyrir þjóðarheildina”.
,,Ef iðju- og umbótamenn
landsins fylkja. sér um merki
Framsóknarflokksins i kjör-
dæmunum, verða sigurvonir
ihaldsins að engu. Framsóknar-
menn hafa alltaf haft forystuna
hér á landi i baráttunni við
Ihaldið, og i þessum kosningum
tekur flokkurinn enn sem fyrr
forystuna..Hann mun enn sem
fyrr halda áfram aö vera alhliða
umbótaflokkur, vinna aö þvi að
bæta kjör almennings i landinu”.
Þessar ivitnanir i ávarp flokks-
þings fyrir 40 árum eru enn i fullu
gildi. Þarna er áréttuð áöur
mörkuð stefna Framsóknar-
flokksins og staða hans sem
vinstri flokks. Flokkurinn vann
mikinn sigur i kosningunum 1934.
Þurfti eigi i grafgötur að fara um
stefnuhans. Mun og vegur flokks-
ins jafnan verða I fullu samræmi
viö frjálslyndi hans og viðsýni.
4/12 1972
Gisli Magnússon
Klukkan 9 á morgnana
opnar auglýsingastofa
Tímans, Aðalstræti 7.
Tekið er á móti auglýsing-
um, sem birtast eiga næsta
dag, til klukkan 4 siðdegis.
Auglýsingar í sunnudags-
blöð þurfa að berast fyrir
klukkan 4 á föstudögum.
Þeir auglýsendur, er óska
aöstoðar við gerð aug-
lýsinga, eru beðnir að skila
handritum tveim sólar-
hringum fyrir birtingar-
dag.
Símanúmer okkar eru
1-95-23 & 26-500
Við sendum öllum viðskiptavinum og starfsfólki
beztu óskir um
gleðileg jól og
farsœlt komandi ár
Þökkum gott samstarf á árinu,
sem er að líða
Kaupfélag Þingeyinga
HÚSAVÍK