Tíminn - 23.02.1975, Blaðsíða 12
12
TÍMINN
Sunnudagur 23. febrúar 1975
A þessari mynd eru alpakkadýr. Efri myndin er af búgarðinum, þar sem tilraunastarfsemin fer fram,
en á neöri myndinni sést, hvernig bööun þeirra er framkvæmd.
„ÞARFUR
FÉNAÐUR
íPERÚ-
MANNA-
LANDI"
ARIÐ 1848 voru uppi þær raddir
hér á landi, hvort ekki væri reyn-
andi að fiytja hingaö alpakkadýr.
Birtist um þetta grein i Reykja-
vfkurpóstinum, og var skfrskotaö
til þess, að dýr þessi væru hinn
þarfasti fénaður i „Perúmanna-
landi”, og hefðu jafnvel Færey-
ingar látið sér til hugar koma aö
fá nokkur dýr til reynslu, ef unnt
væri. Varla þarf aö taka fram, að
þessi innflutningur var aidrei
reyndur.
t greininni i Reykjavikurpóst-
inum var sagt, að alpakkadýriö,
sem heitið gæti villigeit á is-
lenzku, væri „ein tegund af dýra-
kyni því, sem heitir lama'1
Væri það „á lengd frá bóghnútu
aftur á rófuenda fjögurra feta og
sex þumlunga”, og fullvaxið gæfi
það af sex til átta pund ullar á ári,
og væri sú ull mjög verðmæt. ,,A1-
svarta ullin er hin bezta”, seg-
ir þar, „en hina, sem er jarpleit
eða mórauð, verður að lita”.
Hefðu Perúmenn þetta dýr til
klyfjaburðar, er það væri orðið
þrevett, og „sumir hafa það fyrir
reiðskjóta”.
Blaðið taldi ekki ólíklegt, að
dýrin gætu þrifizt hérlendis eink-
um á Norðurlandi, „af þvi veður-
átt er þar oft hrein og vætulitið”.
Þetta voru þeir að bollaleggja
árið 1848, þegar alda frelsishug-
sjónanna reis hæst i Norðurálfu
og hásæti kónga og keisara rið-
uðu. Og þó að mikið vatn hafi sið-
an runnið til sjávar, eru lamadýr-
inenn i Andesfjöllum, og enn fæst
hin ágæta ull af alpakkadýrunum
og er mikilvæg útflutningsvara i
Perú. Allra bezt er þó ullin af
vikunadýrum, sem eru eitt af-
brigði eða kynþáttur lamadýr-
anna, þvi að hún er mýkri og
fimm sinnum dýrari en jafnvel
kasmirull.
En siðan 1968 hefur vikúnadýr-
um fækkað svo geypilega, að
stofn, sem þá taldist fjögur
hundruð þúsund dýr, er nú hrap-
aður niður i tiu þúsund dýr vegna
ofboðslegrar og tillitslausrar
veiði. Bretar og Bandarikjamenn
hafa sem sé boðið fimmtiu sinn-
um hærra verð fyrir vikúnaull en
sauðaull.
Heimkynni hinna tömdu lama-
dýrin og alpakkadýra, sem eru
náskyld, er á trjávana og
hrjóstrugri hásl- i Bóliviu norð-
anverðri og Perú sunnanverðu.
Vikúnadýrin, sem eru alveg villt,
eru miklu hærra i fjöllum, rétt
neðan við snjómörk.
Boliviskir og perúskir Indiánar
hafa lengi notað lamadýr eins og
við notuðum áður klyfjahesta, og
oft fæða og klæða þessi dýr fólkið.
Þegar Spánverjar lögðu Inkarikið
i rúst 1532, og afarstórar hjarðir
lamadýra voru reknar suður til
Bóliviu frá Perú til þess að nota
þær við silfurflutninga landræn-
ingjanna spænsku. t staðinn var
farið með alpakkadýr til Bolivíu.
Nú er talið, að niu hundruð þús-
und alpakkadýra og tvær milljón-
ir lamadýra séu i Perú, en aðeins
fimmtiu þúsund alpakkadýr i
Bóliviu.
Á Inkatimunum er talið, að
meira en ein milljón vikúnadýra
hafi verið I Perú, og var þá einka-
réttur konungsfjölskyldunnar að
ganga I klæðum úr ull af þeim.
Við tilkomu Spánverja voru þeg-
ar höggvin mikil skörð i dýra-
hjarðirnar og hinar hrottalegustu
veiðiaðferðir viðhafðar. Nú er svo
komið, að menn eru mjög ugg-
andi um afdrif þessara dýrateg-
unda, einkum vikúnadýrsins.
Þess vegna hefur verið gripið til
þess ráðs að lýsa vikúnadýrið
sjaldgæft, bæði i Perú og Bóliviu,
friða það og banna sölu vfkúnaull-
ar. Svo strangt hefur þessu verið
fulgt fram, að ekki er kunnugt, að
neinn hafi á siðustu misserum
getað eignazt flik úr vikúnaull á
löglegan hátt nema Fidel Kastró,
er fékk slika skikkju að gjöf frá
rikisstjórninni i Perú.
Perústjórn hefur lýst stórt
landsvæði, þar sem enn eru
vikúnadýr, friðland. Þrátt fyrir
þetta allt mun seint ganga að
fjölga þeim, þvi að það tekur
fimm ár, að tala þeirra tvöfaldist,